Της Νάγιας Καστρενοπούλου,
Σε μία εποχή που οι ρυθμοί ζωής γίνονται ολοένα και πιο απαιτητικοί, η ψυχική υγεία συχνά αντιμετωπίζεται ως δευτερεύουσα προτεραιότητα —μια πολυτέλεια που μπορούν να «αντέξουν» μόνο όσοι έχουν χρόνο και πόρους. Όμως, η ψυχική ισορροπία δεν είναι προνόμιο των λίγων, αλλά βασική ανθρώπινη ανάγκη, εξίσου σημαντική με τη σωματική υγεία. Από την ικανότητα μας να διαχειριζόμαστε στρεσογόνες περιόδους μέχρι τις σχέσεις μας με τους άλλους, η ψυχική υγεία επηρεάζει κάθε πτυχή της ζωής μας. Είναι καιρός να αναθεωρήσουμε την αντίληψη μας ως προς τη ψυχική υγεία και να τη δούμε όχι ως πολυτέλεια, αλλά ως θεμελιώδες δικαίωμα και αναπόσπαστο κομμάτι της συνολικής μας ευημερίας.
Η σύγχρονες πραγματικότητες φέρνουν νέες προκλήσεις οι οποίες επιβαρύνουν σημαντικά τη ψυχική υγεία, καθιστώντας απαραίτητη την κατανόηση και την αντιμετώπιση τους. Από την αυξημένη πίεση στα εργασιακά περιβάλλοντα μέχρι την ψηφιακή υπερφόρτωση, οι σημερινές συνθήκες δημιουργούν ένα περιβάλλον το οποίο επηρεάζει τη συναισθηματική ισορροπία και την ψυχική ανθεκτικότητα. Σήμερα, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε βιώσει την εργασιακή εξουθένωση γνωστή και ως “burnout”. Σίγουρα, έχουμε βρεθεί σε μία κατάσταση σωματικής και ψυχικής εξάντλησης στην οποία μας οδήγησαν το παρατεταμένο εργασιακό στρες. Οι αυξημένες επαγγελματικές απαιτήσεις, η έλλειψη ελέγχου και η ασαφής ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής συνέβαλαν στη ψυχική μας ανισορροπία.
Εντούτοις, η υπερπληροφόρηση επηρεάζει αρνητικά τη ψυχική υγεία, καθώς η αδιάκοπη ροή δεδομένων επιβαρύνει τον εγκέφαλο, μειώνοντας την ικανότητα συγκέντρωσης και αυξάνοντας τα επίπεδα άγχους. Η συνεχής έκθεση σε ειδήσεις, ειδικά αρνητικού περιεχομένου δημιουργεί ένα αίσθημα αβεβαιότητας και φόβου, ενώ η ανάγκη να παρακολουθούμε συνεχώς τις εξελίξεις οδηγεί σε νοητική κόπωση. Παράλληλα, η αδυναμία φιλτραρίσματος των πληροφοριών εντείνει το αίσθημα σύγχυσης και μειώνει την ικανότητα λήψεως αποφάσεων, με αποτέλεσμα να βιώνουμε αυξημένο άγχος και συναισθηματική εξάντληση.
Ακολούθως, η ανεπάρκεια υποστήριξης της ψυχικής υγείας αποτελεί μία σοβαρή πρόκληση σήμερα, καθώς πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να βρουν τη βοήθεια την οποία χρειάζονται είτε λόγω απουσίας δομών είτε λόγω κοινωνικού στίγματος. Οι δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας είναι συχνά υποχρηματοδοτούμενες, ενώ το κόστος της ιδιωτικής περίθαλψης καθιστά την πρόσβαση σε εξειδικευμένους επαγγελματίες δύσκολη για πολλούς. Παράλληλα, η ενημέρωση γύρω από τη σημασία της ψυχικής υγείας παραμένει ελλιπής, με αποτέλεσμα να μην αναγνωρίζονται έγκαιρα τα συμπτώματα ψυχικών διαταραχών. Όλα τα παραπάνω χρήζουν άμεσης αλλαγής της αντίληψης της κοινωνίας περί του θέματος, ενώ η ενίσχυση των δομών υποστήριξης κρίνεται απαραίτητο για να προωθηθούν πολιτικές, οι οποίες να διασφαλίζουν ότι η ψυχική υγεία δεν είναι προνόμιο λίγων, αλλά θεμελιώδες δικαίωμα για όλους.
Η αλλαγή της αντιλήψεως περί ψυχικής υγείας απαιτεί μία πολυεπίπεδη προσέγγιση η οποία θα περιλαμβάνει την εκπαίδευση, αλλά και την ευαισθητοποίηση και ενίσχυση της προσβασιμότητας σε υπηρεσίες προσβασιμότητας. Η ενσωμάτωση της ψυχικής υγείας στην εκπαίδευση από μικρή ηλικία μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να καταλάβουν τη σημασία της συναισθηματικής ισορροπίας και να αναγνωρίζουν τα σημάδια των ψυχικών διαταραχών. Οι καμπάνιες ενημέρωσης και η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση του στίγματος παρουσιάζοντας την ψυχική υγεία ως εξίσου σημαντική με τη σωματική. Οι εργοδότες και οι οργανισμοί καλό είναι να υιοθετήσουν πολιτικές οι οποίες προάγουν την ευημερία των εργαζομένων, όπως παροχή ψυχολογικής υποστήριξης και προώθηση μιας ισορροπημένης επαγγελματικής ζωής. Τέλος, η πολιτεία οφείλει να επενδύσει σε δομές ψυχικής υγείας, διασφαλίζοντας ότι η πρόσβαση σε ψυχολογική και ψυχιατρική υποστήριξη δεν είναι προνόμιο των λίγων, αλλά δικαίωμα των πολλών.
Η ψυχική υγεία δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ένα αναφαίρετο δικαίωμα, το οποίο επηρεάζει άμεσα την ποιότητα ζωής, τις σχέσεις και την επαγγελματική μας πορεία. Σε μία εποχή αυξανόμενης πίεσης και προκλήσεων, η πρόσβαση σε υποστήριξη δεν πρέπει να είναι προνόμιο αλλά ένα δικαίωμα για όλους. Η ψυχική ισορροπία είναι η ίδια φροντίδα του εαυτού μας και η αγάπη προς αυτόν. Όλοι, συλλογικά οφείλουμε να προστατεύσουμε τόσο τη δική μας υγεία της ψυχής όσο και όσων αναγνωρίζουμε πως χρειάζονται βοήθεια.
Η προαγωγή της ψυχικής ευεξίας δεν αφορά μόνο σε προσθήκη θεραπειών, αλλά και στην αφαίρεση όλων εκείνων των παραγόντων οι οποίοι προκαλούν στρες και συμβάλλουν στην επιδείνωση της υγείας μας. Η ψυχική ευεξία προσεγγίζονται ακόμη περισσότερο μέσω μικρών και μεγαλύτερων αλλαγών στον τρόπο ζωής, όπως είναι για παράδειγμα η μεγαλύτερη κινητοποίηση — ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για τέτοια ζητήματα, με στόχο την υποστήριξη και τη διεκδίκηση καλύτερων συνθηκών για όλους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μάνος, Ν(1997), Βασικά στοιχεία κλινικής ψυχιατρικής, Αθήνα, Εκδόσεις: UNIVERSITY STUDIO PRESS
- Παπαδοπούλου, Α(2015.)Ψυχική Υγεία και Κοινωνική Ανάπτυξη, Αθήνα, Εκδόσεις: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών,
- Mental Health, who.int, διαθέσιμο εδώ
