Της Πελαγίας Τριχάκη,
Η έννοια της διευθέτησης του χρόνου εργασίας εισήχθη στην ελληνική νομοθεσία με το άρθρο 41 του νόμου 1890/1990, όπως αυτό έχει τροποποιηθεί με τα άρθρα 59 του νόμου 4808/2021 και 28 του νόμου 5053/2023 και κωδικοποιηθεί με το άρθρο 192 του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου. Με λίγα λόγια πρόκειται για τη δυνατότητα που παρέχεται στους εργαζόμενους και εργοδότες να ρυθμίζουν το χρόνο εργασίας, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της επιχείρησης −ή και του εργαζομένου ενδεχομένως σε κάποιες περιπτώσεις− ανά περιόδους, με συμψηφισμό των ωρών εργασίας.
Αναλυτικότερα, εργοδότες και εργαζόμενοι μπορούν να συμφωνήσουν ότι μέσα σε μια περίοδο εξάμηνης ή ετήσιας διαρκείας (περίοδο αναφοράς) ο εργαζόμενος θα απασχολείται για ένα διάστημα μέχρι και δύο ώρες παραπάνω από το νόμιμο ωράριο, δηλαδή έως και 10 ώρες ημερησίως (περίοδος αυξημένης απασχόλησης), υπό την προϋπόθεση ότι οι επιπλέον ώρες εργασίας θα αφαιρούνται από τον χρόνο εργασίας μια άλλης περιόδου (περίοδος μειωμένης απασχόλησης) εντός της περιόδου αναφοράς. Αντί για τη μείωση του ημερήσιου ωραρίου είναι δυνατή η χορήγηση αντίστοιχων ρεπό ή στην περίπτωση της ετήσιας διευθέτησης η προσαύξηση της ετήσιας άδειας με αποδοχές. Επισημαίνεται ότι ο μέσος όρος των ωρών εργασίας κατά την περίοδο αναφοράς είναι τελικά ο ίδιος με τον αριθμό των συμφωνημένων κατά τη σύμβαση ωρών, μη συμπεριλαμβανομένων τυχόν υπερωριών και των ωρών υπερεργασίας.
Έτσι, για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος πλήρους απασχόλησης μπορεί να εργάζεται δέκα ώρες ανά ημέρα τις τέσσερις από τις πέντε ημέρες μιας εβδομάδας και έξι ώρες ανά ημέρα τις τέσσερις από τις πέντε ημέρες μιας άλλης εβδομάδας. Στην πρώτη από τις ως άνω αναφερθείσες εβδομάδες ο εργαζόμενος εργάστηκε 48 ώρες, ενώ στη δεύτερη 32 ώρες αντιστοίχως. Ως αποτέλεσμα, έχει εργαστεί και πάλι κατά την περίοδο της διευθέτησης 40 ώρες εβδομαδιαίως κατά μέσο όρο.
Φυσικά η διευθέτηση αυτή δεν είναι άνευ ορίων. Έτσι, οι διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας για την υποχρεωτική ανάπαυση των εργαζομένων εξακολουθούν να ισχύουν. Ως εκ τούτου, η επταήμερη εργασία, για παράδειγμα, απαγορεύεται κατά την περίοδο της διευθέτησης του χρόνου εργασίας. Επιπλέον, στην περίπτωση της εργασίας σε βάρδιες εξακολουθεί να ισχύει η ελάχιστη ανάπαυση των 11 ωρών που χρειάζεται να μεσολαβούν από τη μια βάρδια στην άλλη.
Η καταβαλλόμενη αμοιβή κατά την περίοδο της διευθέτησης παραμένει η ίδια με τη συμφωνημένη αμοιβή. Έτσι, ο εργαζόμενος δε θα πληρωθεί περισσότερο κατά την περίοδο της αυξημένης απασχόλησης αλλά ούτε και λιγότερο κατά την περίοδο της μειωμένης, αφού ο μέσος όρος των ωρών εργασίας κατά την περίοδο αναφοράς είναι, όπως προαναφέρθηκε, ίσος με τον συμφωνημένο αριθμό ωρών. Σε περίπτωση υπερεργασίας ή υπερωριακής απασχόλησης κατά την περίοδο της μειωμένης απασχόλησης εφαρμόζονται κανονικά οι διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας για την υπερεργασία και την υπερωρία αντίστοιχα.
Για την εφαρμογή του συστήματος διευθέτησης απαιτείται συμφωνία του εργοδότη με τη συνδικαλιστική οργάνωση ή το συμβούλιο εργαζομένων της επιχείρησης ή άλλως συμφωνία μεταξύ του εργοδότη και του εργαζομένου. Η δυνατότητα τροποποίησης της σύμβασης εργασίας αναφορικά με τη διάρκεια της απασχόλησης πρέπει να έχει συμφωνηθεί ρητά στην σύμβαση. Η συμφωνία περί διευθέτησης πρέπει να είναι εγγραφή και να γνωστοποιείται στο αρμόδιο τμήμα της Επιθεώρησης Εργασίας. Σε περίπτωση άρνησης του εργαζομένου πρότασης εκ μέρους του εργοδότη σχετικής με τη διευθέτηση δεν θεμελιώνεται λόγος απόλυσης του.
Τέλος, αξίζει να γίνει αναφορά στην ενδεχόμενη λύση της εργασιακής σχέσης κατά την περίοδο που εφαρμόζεται η διευθέτηση του χρόνου εργασίας. Υπάρχει η πιθανότητα δηλαδή ο εργαζόμενος να έχει εργαστεί περισσότερες ώρες για ένα διάστημα στα πλαίσια της διευθέτησης, χωρίς να έχει προλάβει να ολοκληρώσει λόγω παραίτησης ή απόλυσης την περίοδο της μειωμένης απασχόλησης προς αντιστάθμιση των ωρών εργασίας. Στην περίπτωση αυτή λοιπόν θα αποζημιωθεί για τις επιπλέον ώρες που εργάστηκε και δεν αντισταθμίστηκαν, σύμφωνα με τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας περί υπερεργασίας και υπερωριακής απασχόλησης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Διευθέτηση του Χρόνου Εργασίας, hli.gov.gr, διαθέσιμο εδώ
