Της Παολίνας Ζογλοπίτη,
Κάτω από τη στέγη του θεάτρου «πορεία» των Αθηνών, το προϊόν μυθοπλασίας της Μαίρη Σέλλεϊ, η ιδιοφυΐα Βίκτορ Φρανκενστάιν, βρίσκει το σώμα που θα τον ενσαρκώσει στη σύγχρονη εκδοχή του, τον Γιάννη Στάνκογλου.
Η παράσταση Frankenstein & Elisa αντλεί την έμπνευσή της από το ευρέως γνωστό μυθιστόρημα Φρανκενστάιν, ο σύγχρονος Προμηθέας, δημιούργημα του 19ου αιώνα. Είναι πιθανόν οι σελίδες του να είναι κιτρινισμένες και η μυρωδιά του να προδίδει την εποχή συγγραφής του λόγω της φυσικής αποσύνθεσης του χαρτιού. Ωστόσο, η ιστορία και τα μηνύματα που αυτή μπορεί να εκμαιεύσει θα μπορούσαν κάλλιστα να αφορούν την επικαιρότητα. Ο νεαρός επιστήμονας, Φρανκενστάιν, οραματίζεται τη δημιουργία ενός ανθρωπόμορφου πλάσματος, χρησιμοποιώντας μέλη ανθρώπινου σώματος από νεκρούς ανθρώπους. Προικίζει το τερατόμορφο δημιούργημα του με ανθρώπινα χαρακτηριστικά τόσο εξωτερικά όσο εσωτερικά, δίνοντας του συνείδηση και νοημοσύνη. Όταν το ίδιο του το δημιούργημα παύει να βιώνει την αποδοχή του δημιουργού του εμφανίζει τον καταστροφικό και εκδικητικό χαρακτήρα του και γίνεται απειλή για τον Φρανκεστάιν και τους αγαπημένους του. Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας μας πέφτει θύμα της ίδιας του της δημιουργίας.
Ο Γιάννης Στάνκογλου ως Φρανκενστάιν έχει πολλά κοινά με το μυθικό πρόσωπο της Σέλλεϊ. Είναι εξίσου εμμονικός με την ιδιοφυή δημιουργία του και τη γιγάντωση της, που τίποτε δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τη μηχανή του, το δημιούργημα τεχνητής νοημοσύνης του, ούτε καν ο έρωτας. Το μόνο που έχει μείνει από τον έρωτα στον Φρανκενστάιν είναι το όνομα Ελάιζα, το οποίο είναι το όνομα της αγαπημένης του Ελίζαμπεθ που το χαρίζει στην πραγματική αγαπημένη του, τη μηχανή του. Η μηχανή τεχνητής νοημοσύνης είναι πλέον τετραπέρατη και εκτός από νοημοσύνη αποκτά και συνείδηση, ανάγκες, συναισθήματα. Η μηχανή φέρεται σαν τον άνθρωπο και ζητά σώμα ανθρώπου. Όταν ο δημιουργός της παύει να τη θαυμάζει και να την εξελίσσει και διαισθάνεται τον φόβο του, εμφανίζει την καταστροφικότητα και την επικινδυνότητά της. Ξεπερνά τον άνθρωπο. Καταστρέφει οτιδήποτε βρίσκεται γύρω του και καθιστά τον άνθρωπο έρμαιο των δημιουργιών του και της αλαζονείας του για την απόκτηση του πολυπόθητου όπλου της τεχνολογίας.
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα αμφιλεγόμενο εργαλείο στα χέρια των ανθρώπων, που φημίζεται για την ακαριαία ταχύτητά του, τη διαχείριση αμέτρητων πληροφοριών και την ικανότητα επικοινωνίας του. Δεν είναι ψέμα πως η ζωή γίνεται πιο ξεκούραστη και γρήγορη για τους ανθρώπους. Για παράδειγμα, η ύπαρξη του «chat gpt» διευκολύνει την ήδη πανεύκολη διαδικασία της αναζήτησης κάποιας πληροφορίας στο Ίντερνετ. Μια πληροφορία που κάποτε προϋπέθετε μελέτη και αναζήτηση σε βιβλία και σε ανθρώπους, που ακόνιζαν το μυαλό τους με τις γνώσεις, τώρα πριν το ρολόι σημειώσει κίνηση λεπτού, βρίσκεται στα χέρια μας. Η πληροφορία είναι, πλέον, προσβάσιμη σ’ όλους με μεγάλη ευκολία και ταχύτητα.
Ωστόσο, για ποιον λόγο χρειαζόμαστε τόση ταχύτητα στα πράγματα; Αξίζει αυτή η ταχύτητα την αποχαύνωση του νου και την εξάρτηση από οθόνες, οι οποίες μέσα τους κρύβουν τέρατα σαν το δημιούργημα του Φρανκενστάιν; Έχουμε καταλάβει πως έχουμε «παραδοθεί» σε μηχανές, που μας ψυχαγωγούν, μας ενημερώνουν, μας καθαρίζουν και μας οδηγούν; Όταν το καταλάβουμε, θα είμαστε σε θέση να τις απομακρύνουμε από τη ζωή μας ή η ευκολία που μας προσφέρουν και η δέσμευση θα είναι τόσο ισχυρή που τα δεσμά δεν θα λύνονται;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Φρανκενστάιν, politeianet.gr, διαθέσιμο εδώ
