Της Γεωργίας Σαχινίδου,
Η ψυχική υγεία αποτελεί μια βασική ανάγκη και ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης. Πολυποίκιλες ενέργειες και δράσεις έχουν γίνει για την αντιμετώπισή της, οι οποίες μεταβάλλονται συνεχώς από την αρχή της ζωής του ανθρώπου μέχρι και σήμερα. Χιλιάδες χρόνια πριν έχουν παρατηρηθεί περιστατικά ψυχικών προβλημάτων που όμως δεν αντιμετωπίστηκαν με τον κατάλληλο τρόπο, δηλαδή με βαρβαρότητα σε αντίθεση με τη σύγχρονη και αποτελεσματική θεραπεία τους.
Στην αρχαία Ελλάδα, οι άνθρωποι με ψυχολογικά προβλήματα θεωρούνταν πως είχαν τιμωρηθεί από τους θεούς για κάποιο συγκεκριμένο λόγο και τα συμπτώματά τους σχετίζονταν με το λόγο αυτό. Ειδικότερα, την πάθησή τους αυτή την αντιμετώπιζαν με θυσίες στους θεούς, αφού αναγκάζονταν να τους κατευνάσουν. Επιπλέον, χρησιμοποιούσαν την έκκληση για συγχώρεση και την προσευχή, ενώ σε κείμενα της εποχής αναγράφονται και διάφορες εγχειρήσεις, αν και δεν υπήρχαν τα απαραίτητα εργαλεία και η καθαριότητα. Ο πιο σημαντικός ιατρός τότε ήταν ο Ιπποκράτης, ο οποίος κατάλαβε, ότι τα ψυχικά προβλήματα ήταν προϊόν του εγκεφάλου και αποφάσισε να τα θεραπεύσει με διαφορετικό τρόπο.
Στη συνέχεια, δεν υπήρχε μεγάλη διαφορά το Μεσαίωνα, καθώς οι άνθρωποι συνέχιζαν να πιστεύουν πως τους τιμωρούσε ο Θεός, ενώ σε άλλες περιπτώσεις νόμιζαν ότι οι ψυχικά ασθενείς είχαν σχέση με τις μάγισσες και θανατώνονταν. Πιο αναλυτικά, υπέθεταν πως ήταν κυριευμένοι από δαίμονες, γι’ αυτό κατέληγαν στους εξορκισμούς, στους αποκεφαλισμός, αλλά και γενικότερα δεν είχαν καλή αντιμετώπιση. Δεν είναι λίγα τα περιστατικά που οι άνθρωποι που έχρηζαν ψυχολογικής βοήθειας ήταν κλεισμένοι στη φυλακή, έξω στους δρόμους ως άστεγοι και ζητιάνοι, ώσπου πέθαιναν από την κακομεταχείρισή τους. Εκτός από όλα αυτά, κατακρίνονταν από τους άλλους ανθρώπους, άρα αντιμετώπιζαν και τον κοινωνικό αποκλεισμό από τους συνανθρώπους τους.
Η κατάσταση ξεκίνησε να βελτιώνεται στην εποχή του Διαφωτισμού, κατά την οποία διάφοροι φιλάνθρωποι καταδίκαζαν την αντιμετώπιση των ανθρώπων αυτών, ώσπου κατάφεραν, οι συνθήκες διαβίωσής τους να είναι πολύ καλύτερες σε σχέση με παλαιότερους αιώνες. Αναλυτικότερα, δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά τα άσυλα που κατοικούσαν οι ψυχικά νοσούντες, όχι όμως σε βέλτιστες συνθήκες. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι αυτοί ήταν αλυσοδεμένοι, κακοποιούνταν καθημερινά από τους φροντιστές τους, ενώ παράλληλα δε δέχονταν καμία ουσιαστική φροντίδα. Επιπρόσθετα, τα άσυλα αυτά δεν είχαν παράθυρα, οπότε είχαν λίγη έως καθόλου επαφή με τον εξωτερικό κόσμο και με τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Τον 20ό αιώνα τα ψυχικά προβλήματα θεραπεύονταν με την χρήση της θεραπείας του ηλεκτροσόκ αλλά και με το να βυθίζουν τους ασθενείς σε παγωμένο νερό. Οι θεραπείες αυτές εξακολουθούν να είναι απάνθρωπες και να μην έχουν θετικά αποτελέσματα, Όλη η προσπάθεια αυτή ήρθε στο τέλος της με την άνοδο του ναζιστικού καθεστώτος στη Γερμανία, σύμφωνα με το οποίο οι ασθενείς με ψυχολογικά προβλήματα δε θεωρούνταν άνθρωποι, διότι δε ταίριαζαν στη γενικότερη ιδέα της Άριας φυλής των ναζί. Οι άνθρωποι αυτοί στοχοποιήθηκαν τα χρόνια αυτά και σκοτώθηκαν μαζικά, όπως και άλλες μειονότητες.
Αφού πλέον γνωρίζουμε την αντιμετώπιση των ανθρώπων με ψυχολογικά προβλήματα σε κάθε αιώνα, καλό θα ήταν να τη συγκρίνουμε με τη δική μας αντιμετώπιση των ανθρώπων αυτών στις μέρες μας. Σαφέστερα, έχει αναγνωρισθεί επισήμως, πως τα ψυχολογικά προβλήματα πηγάζουν από τον εγκέφαλο του ανθρώπου και αυτός είναι ο λόγος που το άτομο συμπεριφέρεται με μια διαφορετική συμπεριφορά σε σύγκριση με την καθιερωμένη της κοινωνίας. Παράδειγμα αποτελεί κάποιος να ακούει φωνές, να βλέπει πράγματα που δεν υπάρχουν γύρω του, δηλαδή διάφορες φαντασιώσεις αλλά και εθισμούς, όπως είναι το επαναληπτικό πλύσιμο χεριών. Οι επιστήμονες παρέχουν τώρα φαρμακευτική αγωγή, η οποία είναι επιβεβαιωμένη ότι δρα θετικά στον ασθενή, ενώ παράλληλα οι βάρβαρες θεραπείες είτε έχουν εκλείψει είτε έχουν διαμορφωθεί έτσι ώστε να βοηθούν παρά να κακοποιούν τον ασθενή.
Σύμφωνα με την ιατρική, η ψυχολογία και η ψυχιατρική αντιμετωπίζονται ως δύο βασικοί κλάδοι, χωρίς να χλευάζονται, καθώς το επάγγελμα του ψυχολόγου ή του ψυχιάτρου είναι σε έξαρση στις μέρες μας. Ακριβέστερα, τα ιδρύματα που μπορούν να εργαστούν οι ειδικότητες αυτές έχουν μετονομαστεί από άσυλα σε ψυχιατρικά νοσοκομείο ή ινστιτούτα. Οι εγκαταστάσεις τους προσφέρουν μία ευχάριστη εμπειρία χωρίς το άτομο να νιώθει ως διαφορετικό και συμβάλλει στην αντιμετώπιση του προβλήματος που δυσκολεύει την καθημερινότητα του. Τα ινστιτούτα αυτά μοιάζουν με νοσοκομεία για σωματικές βλάβες, καθώς εκτός του ότι παρουσιάζουν παράθυρα, διαθέτουν αυλές, στέγαση, φαγητό αλλά και ο ασθενής έχει τη δυνατότητα να ασχολείται με δραστηριότητες που του αρέσουν και να συναναστρέφεται με τους γύρω του.
Το σημαντικότερο από όλα όμως που διατυπώθηκε στην εποχή μας είναι ότι το άτομο που χρήζει ψυχολογικής βοήθειας δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως θέμα – ταμπού, αλλά να θεωρείται ισάξιο με όλους τους υπόλοιπους. Πιο στοχευμένα, οι άνθρωποι επιχειρούν να απενεχοποιήσουν τις ψυχολογικές ασθένειες και εάν κάποιο πρόβλημα δυσχεραίνει την ποιότητα της ζωής τους, πολλοί από αυτούς να μη διστάσουν αλλά να απευθυνθούν σε έναν ψυχολόγο χωρίς την καταδικαστέα αντιμετώπιση της προηγούμενης εποχής. Οι άνθρωποι λόγω της καθημερινότητάς τους εμφανίζουν διαταραχές άγχους και κατάθλιψης, περισσότερο από ότι παλαιότερα, άρα το φαινόμενο αυτό είναι πολύ συχνό γι’ αυτό δεν κρίνεται τόσο έντονα όπως υπογραμμίστηκε πιο πάνω.
Συνάγεται λοιπόν, εύλογα το συμπέρασμα, ότι τα άτομα με ψυχολογικά προβλήματα από την αρχή του κόσμου δεν είχαν καλή αντιμετώπιση και τις περισσότερες φορές πέθαιναν, χωρίς να λαμβάνουν τη βοήθεια που τους χρειαζόταν. Με την πάροδο του χρόνου η κοινωνία επιχειρεί να αλλάξει αυτή την αντιμετώπισή τους ,δίνοντας τους παροχές αλλά και την πλήρη θεραπεία για να γίνουν σε πολλές περιπτώσεις ολοκληρωτικά καλά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Mental Health Treatment: Past and Present, pressbooks-dev.oer.hawaii.edu, διαθέσιμο εδώ
- The Murder of People with Disabilities, encyclopedia.ushmm.org, διαθέσιμο εδώ
