Της Ευθυμίας Γκαμπέση,
Σώματα εκτεθειμένα στα νύχια της κοινωνίας, σώματα-θύματα στα σαγόνια του θηρευτή, και κυρίως, σώματα εγκλωβισμένα σε άλλα σώματα… Το βιβλίο της Alana S. Portero Κακή συνήθεια που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση της Μαρίας Παλαιολόγου, αποτελεί τον ύμνο όλων των καταπονημένων ψυχών, εκείνων των ανθρώπων που βρίσκονται στο σκοτάδι, ενώ στην καρδιά τους λάμπει εκτυφλωτικό φως.
Η Alana S. Portero γεννήθηκε στην Ισπανία το 1978 και σπούδασε ιστορία στο Universidad Autonoma de Madrid (UAM). Ως μαχητική ακτιβίστρια της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, έχει ως εργαλεία της την αρθρογραφία, την ποίηση, τη δραματουργία και τη σκηνοθεσία αλλά και θέματα φεμινισμού μεταξύ άλλων. Επιπρόσθετα, αποτελεί μία από τους ιδρυτές της θεατρικής ομάδας STRIGA, µε την οποία ανεβάζει παραστάσεις στις οποίες συμμετέχει και η ίδια ως ηθοποιός. Μάλιστα, ως προς το ακτιβιστικό της έργο, το 2023 βραβεύτηκε για τη σημαντική της αρωγή στον αγώνα για τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας από το Υπουργείο Ισότητας της Ισπανίας. Η Κακή συνήθεια είναι το πρώτο της μυθιστόρημα και πρωτοκυκλοφόρησε το 2023 στην Ισπανία, παρουσιάζοντας μεγάλη επιτυχία και αποσπώντας διθυραμβικά σχόλια κριτικών.
Έχει ήδη μεταφραστεί σε 16 γλώσσες και αναμένεται η μετουσίωσή του σε έργο του κινηματογράφου. Το 2023, η συγγραφέας βραβεύτηκε µε το βραβείο Calamo για το καλύτερο μυθιστόρημα της χρονιάς, το βραβείο Todos Tus Libros της Ένωσης Ισπανών Βιβλιοπωλών για το καλύτερο συγγραφικό ντεμπούτο, καθώς και µε τα βραβεία των περιοδικών Vanity Fair και Time Out Ισπανίας για το καλύτερο έργο μυθοπλασίας.
Βρισκόμαστε στην όμορφη και «ποιητική» Μαδρίτη, τη δεκαετία του 1980. Μια περίοδο που ο κοινωνικός κλοιός ήταν ακόμη πολύ σφιχτός σε ορισμένες κοινωνικές και πολιτισμικές ομάδες. Εκεί, λοιπόν, και παρά τον άχαρο και σκληρό κοινωνικό περίγυρο γεννιέται μία αθώα και άτυχη ψυχή, μία τρανς γυναίκα, στο σώμα ενός κακόμοιρου αγοριού που ποτέ δεν έγινε η σύνδεση σε μυαλό και καρδιά. Μεγάλωσε σε μία εργατική και φτωχή, ζωηρή γειτονιά, στο προάστιο του Σαν Μπλας. Εκεί όπου συναντιέται ο κόσμος των ζωντανών, των νεκρών και των νεκρών-ζωντανών εξαιτίας των ναρκωτικών και κυρίως της ηρωίνης που έχει αδυναμία στα νεαρά σώματα, είναι «άγγελοι χωρίς σωτηρία» όπως τα αποκαλεί η πρωταγωνίστρια.
Ο μικρός Άλεξ είχε αντιληφθεί ήδη από την ηλικία των 6 ετών ότι η ζωή του δεν πρόκειται να ακολουθήσει μία φυσιολογική πορεία και αυτό γιατί δεν ένιωθε ο ίδιος (ή η ίδια καλύτερα) φυσιολογικός στο ίδιο του το σώμα. Καταδικασμένη και ανήμπορη να σπάσει τα δεσμά της φυλακής της με δεσμοφύλακα την ίδια την κοινωνία, η κεντρική μας ηρωίδα παλεύει με όλο της το «είναι» να καταπνίξει την αλλιώτικη φύση της, αυτήν τη φύση, που δεν της χαρίστηκε αλλά σίγουρα την είχε επιλέξει. Ζώντας μέσα στο εσωτερικό και εξωτερικό σκοτάδι, προσπαθούσε όλη της τη ζωή να ακροβατεί σε αυτούς τους δύο κόσμος, με ένα ρίσκο και μία ενοχή να τη διαπερνούν σε κάθε της βήμα.
Η γυναίκα αυτή, ανώνυμη και αόρατη στους υπόλοιπους, βιώνει τη μοναξιά, αυτήν την απέραντη και αθεράπευτη μοναξιά που δεν φτάνει στον κορεσμό ούτε με τους πιο στενούς συναισθηματικούς δεσμούς. Ακόμα, γίνεται μάρτυρας της περιθωριοποίησης, της μοχθηρής απαξίωσης και του υπέρογκου μίσους που διαποτίζει τους ανθρώπους. Θεραπεία της και ταυτόχρονα υπενθύμιση της τραγικής κατάστασης αποτέλεσε η ίδια η νύχτα και οι απαγορευμένες γειτονιές, με μικρές «οάσεις» να ξεφυτρώνουν, παίρνοντας τη μορφή γενναίων και αποκομμένων από την κοινωνία γυναικών, οι οποίες μπορούσαν να την ακούσουν, να την καταλάβουν, να την αγαπήσουν. Τόσο απλό κι όμως τόσο δύσκολο.
Μερικά από τα πρόσωπα σταθμούς στη ζωή της ήταν η Περούκα, η γριά μάγισσα που τη διάβαζε σαν ανοιχτό βιβλίο, η Μαργαρίτα, που σαν καλή κόρη φρόντιζε πάντα την άρρωστη μητέρα της, φυσικά η Εουχένια —ή αλλιώς Μοραΐτα— με την ψηλή αλογοουρά και τις μαύρες μπότες, που στο πλάι της βρήκε μία μητρική φιγούρα, αλλά και μία επιστήθια φίλη. Όλες αυτές οι γυναίκες, αντλώντας δύναμη από τις επάλληλες δυσκολίες και προκλήσεις της ζωής, κατάφερναν με έναν αξιοθαύμαστο τρόπο να σηκώνουν το κεφάλι ψηλά και να δείχνουν στον κόσμο ποιες είναι, ακόμα και μέσα στις συνθήκες από τις οποίες ήταν αδύνατο να (ξε)φύγουν.
Μία ζωή που πνίγεται στον φόβο και ποτέ δεν πεθαίνει, μία φωνή που κραυγάζει και κοπανιέται ατίθασα μέσα στο σώμα αλλά δεν βγαίνει ούτε ψίθυρος προς τα έξω. Αυτήν είναι η πραγματικότητα της πρωταγωνίστριας, και πιθανώς πολλών άλλων ανθρώπων που βασανίζονται καθημερινά. Πρόκειται για ένα ωμό και μελοδραματικό μυθιστόρημα, στο οποίο περιγράφεται με ακριβή λεπτομέρεια και λογοτεχνική μαεστρία όλη η επίπονη εμπειρία ενός τρανς ατόμου. Με την ταπείνωση, την άρνηση και την υπερέκθεση για συντροφιά να αποτελεί μία εξαιρετικά ακατόρθωτη δοκιμασία να υπερβείς τα όρια και τους κανόνες.
Τέλος, το μυθιστόρημα περιστρέφεται γύρω από μία ανθρώπινη ύπαρξη που καταπιέζει τον εαυτό του, κρύβεται, σιωπαίνει και φοβάται δικαιολογημένα γιατί η απειλή υπάρχει και κάνει αισθητή την παρουσία της. Όλα αυτά, λοιπόν, δεν αποτελούν μία κακή, απλώς, αλλά τη χειρότερη συνήθεια…
