Της Μελίνας Μυλωνογιάννη,
Ο Τζόζεφ Κόνι είναι ένας Αφρικανός εγκληματίας από την Ουγκάντα ο οποίος υπήρξε επικεφαλής του Lord’s Resistance Army (L.R.A.), ενός στρατού αποτελούμενου από παιδιά, ο οποίος και δραστηριοποιούταν στη Βόρεια Ουγκάντα και τις γειτονικές χώρες τον 20ο και 21ο αιώνα.
Ο Kony, προφασιζόμενος προφητείες πνευμάτων, τα οποία ήρθαν στον ύπνο του και τον συμβούλεψαν, διέταξε τον L.R.A. να επιτίθεται σε χωριά, σκοτώνοντας, βιάζοντας και ακρωτηριάζοντας. Διέταξε, δηλαδή, μια εκστρατεία εκφοβισμού, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον εκτοπισμό τουλάχιστον 2 εκατομμυρίων ανθρώπων. Απήχθησαν παιδιά και αφού υποβλήθηκαν σε πλύση εγκεφάλου μετατράπηκαν σε σκλάβοι και στρατιώτες. Ο Κόνι τα έπεισε ότι το άγιο νερό τα έκανε αλεξίσφαιρα. Τα παιδιά τα οποία μάταια προσπαθούσαν να αντιδράσουν ξυλοκοπούνταν μέχρι θανάτου από τα υπόλοιπα παιδιά. Μάλιστα, υπάρχουν μαρτυρίες ότι ο Κόνι είχε απαγάγει περισσότερες από 50 αιχμάλωτες γυναίκες ως συζύγους του.
Μέχρι το 1996 άρχισαν να δημιουργούνται ασφαλείς καταυλισμοί. Τα παιδιά τα οποία κατοικούσαν σε χωριά στη Βόρεια Ουγκάντα έγιναν γνωστά ως «νυχτερινοί περπατητές», διότι αναγκάζονταν να περπατάνε αποστάσεις αρκετών μιλίων κάθε μέρα προκειμένου να διαφύγουν στους ασφαλείς καταυλισμούς έτσι ώστε να μπορέσουν να αποφύγουν κατ’ αυτό τον τρόπο την απαγωγή. Ο σκοπός του Κόνι σχετικά με το στρατό σχετιζόταν κυρίως με την ανατροπή του Μουσεβίνι και την εγκαθίδρυση μιας νέας κυβέρνησης στην Ουγκάντα, βασισμένη στις 10 εντολές της Βίβλου.
Το διεθνές ποινικό δικαστήριο εξέδωσε ένταλμα σύλληψης του Κόνι το οποίο δημοσιεύθηκε τον Οκτώβρη του 2005, το οποίο τον κατηγορούσε για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία παραβίαση περιλάμβανε 10.000 θανάτους και περισσότερες από 24.000 απαγωγές παιδιών. Το γεγονός αυτό έφερε την υπόθεση του Κόνι υπό διεθνή έλεγχο και υποχώρησε σύντομα και η υποστήριξη που το L.R.A. λάμβανε από το Σουδάν.
Έτσι, ο Κόνι οδηγήθηκε στην πρώτη του ειρηνευτική πρόταση το Μάιο του 2006. Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 2006 στο νότιο Σουδάν, στην Τζούμπα, παρατάθηκαν. Μάλιστα, η έκδοση του εντάλματος σύλληψης περιέπλεξε περισσότερο τα πράγματα, καθώς η προοπτική σύλληψής του, έκανε τον Κόνι λιγότερο πιθανό να βγει από την κρυψώνα του. Η κυβέρνηση της Ουγκάντα προσπάθησε μάταια να ανακαλέσει το ένταλμα, καθώς θεωρήθηκε ότι μια τέτοια ενέργεια θα έβλαπτε την ακεραιότητα του νεοσύστατου δικαστηρίου. Μετά από δύο χρόνια ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων, οριστικοποιήθηκε μια ειρηνευτική συμφωνία τον Απρίλιο του 2008, αλλά ο Κόνι αρνήθηκε να εμφανιστεί σε μια σειρά προσχεδιασμένων συναντήσεων για να υπογράψει το έγγραφο, απαιτώντας από το Διεθνές Δικαστήριο να αναστείλει το ένταλμα σύλληψής για τον ίδιο καθώς και για τους άλλους ηγέτες του L.R.A. πρωτού υπογράψει.
Μέχρι το τέλος του 2006 ο Κόνι και το L.R.A. είχαν εγκαταλείψει σε μεγάλο βαθμό την Ουγκάντα και είχαν πλέον τη βάση τους στις γειτονικές χώρες του, στο Σουδάν και στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Το Νοέμβριο του 2008 οι γείτονες της Ουγκάντα, οι οποίοι αποτελούσαν όλο και μεγαλύτερο στόχο των επιθέσεων του L.R.A., και παρά τη μείωση του αριθμού των μαχητών του, προειδοποίησαν τον Κόνι ότι η έλλειψη συνεργασίας του στην υπογραφή του συμφώνου θα οδηγούσε σε κοινή επίθεση εναντίον του στρατού τον οποίο ηγείτο. Παρά ταύτα, ο Κόνι δεν εμφανίστηκε πάλι σε μια προγραμματισμένη συνάντηση για να υπογράψει την ειρηνευτική συμφωνία.
Το Δεκέμβρη ξεκίνησε και η επιχείρηση «Αστραπιαία Καταιγίδα», μια στρατιωτική επίθεση της οποίας ηγείντο τα στρατεύματα της Ουγκάντα, με τη στήριξη των στρατιωτικών δυνάμεων του Κονγκό και του Νότιου Σουδάν, κατά των βάσεων του στρατού του Κόνι στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Ωστόσο, η επιχείρηση απέτυχε να συλλάβει τον Κόνι και να περιορίσει τη δράση του στρατού. Αντίθετα μάλιστα, ο L.R.A. μετακινήθηκε βαθύτερα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το Σουδάν και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία (C.A.R.) και, σε αντίποινα, αύξησε τον αριθμό των επιθέσεων εναντίον αμάχων σε αυτές τις χώρες.
Παρά την έκδοση εντάλματος σύλληψης και τις εκτεταμένες προσπάθειες να εντοπιστεί ο Κόνι, η κρυψώνα του αγνοείται. Κατόπιν τούτων, και δεδομένου ότι το καταστατικό της Ρώμης δίνει το δικαίωμα διεξαγωγής διαδικασιών επιβεβαίωσης κατηγοριών στο Προδικαστικό στάδιο ερήμην του υπόπτου υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, το Προδικαστικό Τμήμα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου διαπίστωσε στις 24 Δεκεμβρίου ότι η συγκεκριμένη υπόθεση ανταποκρίνεται στις προϋποθέσεις του αντίστοιχου άρθρου του καταστατικού και συνεπώς η διαδικασία επιβεβαίωσης κατηγοριών στο Προδικαστικό στάδιο μπορεί να διεξαχθεί ερήμην του Κόνι. Ο σκοπός της ακροαματικής διαδικασίας επιβεβαίωσης των κατηγοριών είναι να διαπιστωθεί εάν υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία που να θεμελιώνουν ουσιαστικούς λόγους για να πιστεύεται ότι το πρόσωπο διέπραξε καθένα από τα εγκλήματα που του αποδίδονται. Εάν οι κατηγορίες επιβεβαιωθούν, η υπόθεση μπορεί να προχωρήσει σε δίκη μόνο εφόσον ο κατηγορούμενος είναι παρών ενώπιον του Τμήματος Δίκης.
Η απόφαση αυτή του Προδικαστικού Τμήματος του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου καθιστά την υπόθεση του Τζόσεφ Κόνι την πρώτη υπόθεση στην οποία η διαδικασία επιβεβαίωσης κατηγοριών θα διεξαχθεί ερήμην του κατηγορουμένου. Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι ο Τζόζεφ Κόνι παραμένει μία από τις πιο διαβόητες μορφές εγκληματιών πολέμου στη σύγχρονη αφρικανική ιστορία. Οι φρικαλεότητες που διέπραξε ως ηγέτης του L.R.A. επέφεραν την απώλεια δεκάδων χιλιάδων θυμάτων, ενώ παιδιά στρατολογήθηκαν βίαια και υπέστησαν ανείπωτα βασανιστήρια. Η επικείμενη ακροαματική διαδικασία επιβεβαίωσης των κατηγοριών ερήμην του, όπως προβλέπεται από το Καταστατικό της Ρώμης, αποτελεί ένα βήμα προς την κατεύθυνση της δικαιοσύνης. Ωστόσο, για να επιτευχθεί η πραγματική απόδοση ευθυνών και δικαίωση των θυμάτων, η διεθνής κοινότητα οφείλει να συνεχίσει τις προσπάθειες για τον εντοπισμό και τη σύλληψη του Κόνι, διασφαλίζοντας ότι τα θύματα των εγκλημάτων του δεν θα ξεχαστούν και ότι το κράτος δικαίου θα επικρατήσει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ο Τρόμος Στην Ουγκάντα Λέγεται Τζόζεφ Κόνι, Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
- International Criminal Court to Hold First Ever in Absentia Hearing over Ugandan Rebel Leader Kony, AP News, διαθέσιμο εδώ
- Joseph Kony and the Lord’s Resistance Army, Oxford Research Encyclopedia of African History, διαθέσιμο εδώ
- Kony Case: Confirmation of Charges Hearing to Commence in Absentia on 9 September 2025, International Criminal Court, διαθέσιμο εδώ
