Της Στέλλας Πετρακάκη,
Στις 22 Φεβρουαρίου 2025, η Σόφια, πρωτεύουσα της Βουλγαρίας, έγινε σκηνικό έντονων διαδηλώσεων, καθώς χιλιάδες υποστηρικτές του υπερεθνικιστικού κόμματος «Αναγέννηση» (Vazrazhdane) συγκρούστηκαν με την αστυνομία. Αφορμή για τις διαμαρτυρίες ήταν η πρόθεση της βουλγαρικής κυβέρνησης να υιοθετήσει το ευρώ ως εθνικό νόμισμα την επόμενη χρονιά. Οι διαδηλωτές επιχείρησαν να εισβάλουν στο κτίριο της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Σόφια, ρίχνοντας κόκκινη μπογιά, πυροτεχνήματα και βόμβες μολότοφ, με αποτέλεσμα την ανάφλεξη της κεντρικής εισόδου. Η αστυνομία επενέβη, απωθώντας τους διαδηλωτές, με αποτέλεσμα τον ελαφρύ τραυματισμό περίπου δέκα αστυνομικών και τη σύλληψη έξι ατόμων.
Η βουλγαρική κυβέρνηση καταδίκασε την επίθεση, χαρακτηρίζοντάς την «απαράδεκτη» και αντίθετη με τις αρχές του κράτους δικαίου. Ο πρωθυπουργός Ρόσεν Ζελιαζκόφ δήλωσε ότι τέτοιες ενέργειες δεν θα αποτρέψουν την πορεία της χώρας προς την ευρωζώνη. Παράλληλα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τόνισε ότι η βία και ο βανδαλισμός δεν έχουν θέση στην Ευρώπη.
Οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν μπροστά από την Κεντρική Τράπεζα της Βουλγαρίας, όπου οι διαδηλωτές έκαψαν ομοιώματα της προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, και άλλων αξιωματούχων. Κρατώντας βουλγαρικές, σοβιετικές και ανατολικογερμανικές σημαίες, φώναζαν συνθήματα όπως «Όχι στο ευρώ» και «Ναι στο βουλγαρικό λέβα». Ο πρόεδρος του κόμματος «Αναγέννηση», Κωσταντίν Κωσταντίνοφ, δήλωσε ότι το κόμμα του υπερασπίζεται την οικονομική ανεξαρτησία και την ελευθερία της Βουλγαρίας, ζητώντας δημοψήφισμα για την ένταξη στην ευρωζώνη.
Η Βουλγαρία, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 2007, έχει θέσει ως στόχο την υιοθέτηση του ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2026. Η νέα κυβέρνηση, που ανέλαβε καθήκοντα τον Ιανουάριο του 2025, επιβεβαίωσε τη δέσμευσή της για ένταξη στην ευρωζώνη, με τον προϋπολογισμό του 2025 να προβλέπει έλλειμμα περίπου 3%, προκειμένου να πληροί τα κριτήρια του Μάαστριχτ. Ωστόσο, η χώρα πρέπει ακόμη να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό, ο οποίος υπερβαίνει τα επιτρεπόμενα όρια για την ένταξη.
Η κοινή γνώμη στη Βουλγαρία εμφανίζεται διχασμένη σχετικά με την υιοθέτηση του ευρώ. Πολλοί πολίτες ανησυχούν ότι η αλλαγή νομίσματος θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών, όπως συνέβη στην Κροατία το 2023. Από την άλλη πλευρά, οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι η ένταξη στην ευρωζώνη θα ενισχύσει τις ξένες επενδύσεις και θα βελτιώσει την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, μειώνοντας το κόστος δανεισμού.
Το κόμμα «Αναγέννηση», το οποίο κατέχει την τρίτη θέση στο βουλγαρικό κοινοβούλιο, έχει κατηγορήσει την Κεντρική Τράπεζα και την εθνική στατιστική υπηρεσία για «παραποίηση στοιχείων» προκειμένου να διευκολύνουν την ένταξη στην ευρωζώνη. Ζητά ευρεία δημόσια συζήτηση για τις οικονομικές επιπτώσεις της υιοθέτησης του ευρώ και απειλεί με περαιτέρω κινητοποιήσεις εάν δεν διεξαχθεί δημοψήφισμα.
Τα πρόσφατα γεγονότα στη Σόφια αναδεικνύουν τις έντονες αντιδράσεις που προκαλεί η προγραμματισμένη ένταξη της Βουλγαρίας στην ευρωζώνη. Οι διαδηλώσεις και οι πράξεις βανδαλισμού από εθνικιστικές ομάδες αντικατοπτρίζουν τον διχασμό της βουλγαρικής κοινωνίας σχετικά με την αντικατάσταση του λέβα από το ευρώ. Η ανησυχία για την άνοδο των τιμών και την απώλεια εθνικής οικονομικής κυριαρχίας αποτελεί βασικό επιχείρημα των ευρωσκεπτικιστών, ενώ η κυβέρνηση και οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις υποστηρίζουν ότι η ένταξη θα ενισχύσει την οικονομική σταθερότητα και θα αυξήσει τις επενδύσεις.
Η βία και οι επιθέσεις σε ευρωπαϊκά θεσμικά κτίρια υπογραμμίζουν τη ριζοσπαστικοποίηση των εθνικιστικών στοιχείων, κάτι που αποτελεί πρόκληση για τη βουλγαρική κυβέρνηση. Παρά τις πιέσεις, η κυβέρνηση παραμένει σταθερή στην επιδίωξη του στόχου ένταξης στην ευρωζώνη, θεωρώντας τον αναπόσπαστο μέρος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης της χώρας.
Τα επεισόδια αυτά αναδεικνύουν τις πολιτικές και κοινωνικές εντάσεις στη Βουλγαρία, οι οποίες πιθανόν να ενταθούν όσο πλησιάζει η προγραμματισμένη ημερομηνία ένταξης. Η εξέλιξη της κατάστασης θα εξαρτηθεί από την ικανότητα της κυβέρνησης να διαχειριστεί τις αντιδράσεις και να εξηγήσει τα οφέλη της μετάβασης στο ευρώ στην κοινωνία.
Η βουλγαρική κυβέρνηση, παρά τις αντιδράσεις, παραμένει προσηλωμένη στον στόχο της ένταξης στην ευρωζώνη, θεωρώντας την ως σημαντικό βήμα για την περαιτέρω ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της χώρας, ιδιαίτερα σε μια περίοδο αυξημένων γεωπολιτικών εντάσεων. Ωστόσο, η πολιτική αστάθεια που χαρακτηρίζει τη Βουλγαρία τα τελευταία χρόνια, με επτά εκλογικές αναμετρήσεις σε τέσσερα χρόνια, καθιστά την επίτευξη αυτού του στόχου πρόκληση. Οι πρόσφατες διαδηλώσεις αναδεικνύουν τις βαθιές διαιρέσεις στην βουλγαρική κοινωνία σχετικά με την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας και την υιοθέτηση του ευρώ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Βούλγαροι εθνικιστές βανδαλίζουν κτίριο της ΕΕ σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τα σχέδια ένταξης στην ευρωζώνη, euronews, διαθέσιμο εδώ
