Της Αναστασίας Αλειφέρη,
Στην πρόσφατη ιστορία έχουμε δει πολλές χώρες και ανθρώπους να έχουν υποφέρει εξαιτίας αυταρχικών καθεστώτων, που προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να επιβάλλουν τον φόβο και την υπακοή στους πολίτες τους. Αυτό ισχύει και για το μεγαλύτερο ποσοστό των χωρών της Λατινικής Αμερικής. Στην Παραγουάη μπορεί η δικτατορία να έπεσε το 1989, όμως ακόμα και σήμερα μετά από 35 χρόνια, οι πολίτες της χώρας ακόμα αισθάνονται πως ο στρατηγός Alfredo Stroessner δεν έφυγε ποτέ από τις ζωές τους. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του πάνω από 20.000 άνθρωποι βασανίστηκαν, εκτελέστηκαν ή εξαφανίστηκαν, χωρίς οι δικοί τους άνθρωποι να γνωρίζουν για την τύχη τους.
Οι εξαφανίσεις είναι γνωστό φαινόμενο στη Λατινική Αμερική, λόγω του μεγάλου ποσοστού εγκληματικότητας που υπάρχει μέχρι και σήμερα. Μπορεί σχετικά με το φαινόμενο των εξαφανίσεων στο επίκεντρο της διεθνής κοινότητας να βρίσκονται η Αργεντινή και η Χιλή, αλλά είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως χιλιάδες άτομα έχουν εξαφανιστεί υπό δικτατορίες και ένοπλες συγκρούσεις. Ακόμα και σήμερα οι Παραγουανοί έχουν ένα μοναδικό αγώνα μέχρι και σήμερα: να μάθουν ποια ήταν η μοίρα των αγαπημένων τους προσώπων, που εξαφανίστηκαν εξαιτίας του καθεστώτος του Stroessner. Ο ερευνητής της ιστορίας της Παραγουάης Alfredo Boccia δήλωσε: «Αυτή είναι ίσως η μόνη χώρα, στην οποία το πολιτικό κόμμα που υποστήριξε ένα δικτάτορα και αφότου έχει φύγει, παραμένει στην εξουσία. Γι’ αυτό ο έλεγχος κράτησε τόσο πολύ, οι περισσότεροι εξαφανισμένοι δεν βρέθηκαν ποτέ και δεν έγιναν προσπάθειες».
Ο Stroessner υπήρξε πρόεδρος της Παραγουάης, ηγέτης του συντηρητικού κόμματος του Κολοράντο, διοικητής των ενόπλων δυνάμεων και αρχηγός της αστυνομίας. Ο Stroessner δεν ανατράπηκε από εχθρούς, αλλά από οικογενειακά και εμπλεκόμενα στρατιωτικά μέλη, που ήταν συνδεδεμένα με το κόμμα του, το οποίο κυβερνά σχεδόν αδιάκοπα έκτοτε. Η έλλειψη κριτικής ή συντονισμένης προσπάθειας για αντίσταση στο κόμμα αυτό και τα πρόσωπα που αντιπροσωπεύουν αυτές τις ιδεολογίες αποτελούν τον λόγο, για τον οποίο ακόμα και σήμερα αυτό το σκοτεινό παρελθόν επηρεάζει τη χώρα μέχρι και σήμερα, καθώς το 2018 ο Mario Abdo εξελέγη πρόεδρος της χώρας. Ο Mario Abdo είναι γιος του προσωπικού γραμματέα του Stroessner. Επιπλέον, πολλοί δρόμοι στην πρωτεύουσα της χώρας φέρουν τα ονόματα στρατιωτικών ηγετών, οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για εγκλήματα και έχουν δικαστεί. Στον τομέα της βασικής εκπαίδευσης ακόμα αποφεύγεται η αναφορά στη δικτατορία κατά τη διάρκεια του μαθήματος της ιστορίας.
Ένα από τα άτομα που αναζητούν την αλήθεια είναι ο Rogelio Goiburu, ο οποίος αναζητά τον πατέρα του 47 χρόνια τώρα. Ίσως αυτή η ατέρμονη αναζήτησή του να στηρίζεται στα διδάγματα του πατέρα του: «Μας προετοίμαζε να πολεμήσουμε αιώνια το καθεστώς του Stroessner». Επιπλέον, δεν εξαφανίστηκαν μόνο άτομα που εναντιώθηκαν ως σε κάποιο βαθμό στο καθεστώς, αλλά και άτομα που ο Stroessner θεωρούσε πολιτικούς αντιπάλους του. Πολλοί από τους κρατούμενους του καθεστώτος εξαφανίστηκαν, αφού βρίσκονταν υπό κράτηση στην Αργεντινή, πιθανώς εν μέσω της επιχείρησης Condor, μιας συντονισμένης προσπάθειας μεταξύ των Νοτιοαμερικανών δικτατόρων να κυνηγήσουν και να εξοντώσουν τους αντιπάλους πέρα από τα σύνορα.
Η αντιπολίτευση είχε την εξουσία μόνο για την περίοδο 2008-2012, καθώς πολίτες της χώρας ακόμα είχαν φόβους για τη μοίρα τους, ενώ στις πρόσφατες εκλογές του 2023 κέρδισε ο Santiago Peña, ο οποίος ήταν βοηθός του μεγιστάνα των τσιγάρων και πρώην προέδρου Horacio Cartes, ηγέτη του κόμματος, παρόλο που κατηγορήθηκε για διαφθορά από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το κόμμα Κολοράντο κέρδισε περισσότερο από το 40% των ψήφων και 15 από τις 17 κυβερνήτες που ήταν προς εκλογή, καθώς και την πλειοψηφία του Κογκρέσου. Ο ερευνητής Boccia λέει: «Οι Παραγουανοί ψηφίζουν τώρα ελεύθερα για το κόμμα. Για όσους από εμάς αγωνίζονται για τη μνήμη, αυτή η μάχη χάθηκε».
Όσον αφορά τώρα τη χρηματοδότηση του έργου για την αναζήτηση των εξαφανισμένων ανθρώπων, η κυβέρνηση της Παραγουάης δεν διαθέτει κάποια επιτροπή, που χρηματοδοτεί τις έρευνες ούτε προβλέπεται κάποια στιγμή στο μέλλον να βοηθήσει με κάποιον τρόπο σ’ αυτό το έργο. Μπορεί ο Goiburu να διορίστηκε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης ως διευθυντής ιστορικής μνήμης, αλλά δεν διαθέτει κάποιον προϋπολογισμό. Μόνο με δικά του μέσα και προσπάθειες να συγκεντρώσει χρήματα και να συνεχίσει το έργο του για την έρευνα του, ενώ προσπαθεί ακόμα και να κερδίσει την εμπιστοσύνη των συνταξιούχων νομικών και στρατιωτικών, που ομολόγησαν το τι πραγματικά συνέβαινε σε κάποιες καταστάσεις, όπως τον τρόπο διάθεσης και εξαφάνισης των σορών. Σε αντίθεση με άλλες χώρες που έχουν θέματα εξαφανίσεων η Παραγουάη δεν έχει βάση γενετικών δεδομένων και ζητάει από τους εγκληματολόγους και ανθρωπολόγους της Αργεντινής να αναλύουν και να διατηρούν τα δείγματα DNA που συλλέγει, αν και αυτά μπορεί να είναι λίγα.
Μεταξύ του 2009 και 2015, ο Goiburu ανακάλυψε 15 πτώματα και μόνο 4 από αυτά αναγνωρίστηκαν. Αυτή τη στιγμή, ο Goiburu αναφέρει πως έχει 2 σκελετούς στο νεκροτομείο, για τους οποίους είναι σίγουρος για την ταυτότητά τους, αλλά οι συγγενείς αρνούνται να δώσουν δείγμα DNA, γιατί φοβούνται, μήπως θεωρηθούν κομμουνιστές και εχθροί της κυβέρνησης. Ακόμα, ο ίδιος φοβάται μήπως κάποια στιγμή όργανα της κυβέρνησης πάρουν τα αρχεία του και έτσι, μπορεί να θέσει κάποιους συμπολίτες του σε κίνδυνο, γι’ αυτό και δεν κρατάει γραπτά αρχεία με τα ευρήματα του. Ωστόσο, αυτός και άλλα πρόσωπα, που έχουν υποφέρει από τη δικτατορία, συνεχίζουν τον αγώνα για την αλήθεια, γιατί πιστεύουν πως πρέπει να μάθουν την αλήθεια, πως πρέπει να έχουν την ευκαιρία να πενθήσουν, να έχουν το δικαίωμα στη δικαιοσύνη για τους ανθρώπους τους και τις οικογένειες τους.
Όπως είπε και η Celza Ramirez, πρώην μαχήτρια του Κομμουνιστικού Κόμματος που φυλακίστηκε μεταξύ του 1975-1978 και ακόμα και σήμερα ψάχνει τον σύζυγό της, «το να έχεις έναν εξαφανισμένο δεν σημαίνει ότι ένα αγαπημένο πρόσωπο απλά έφυγε. Σημαίνει ότι κρατήθηκε, βασανίστηκε, σκοτώθηκε και εξαφανίστηκε. Αυτό θα πρέπει να βαρύνει πολύ την κοινωνία».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Paraguay’s disappeared: A dictator’s shadow is a roadblock for justice, but a few keep up the fight, Independent, διαθέσιμο εδώ
- Takeaways From AP’s Reporting on the Thousands Disappeared in Colombia, Peru and Paraguay, US News, διαθέσιμο εδώ
- Over 2,500 missing people annualy in Paraguay, PL English, διαθέσιμο εδώ
