Της Ευγενίας Ζαφείρη,
Τον Ιανουάριο του 2025, ο Γενικός Εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ), Καρίμ Χαν, ανακοίνωσε ότι υπέβαλε αίτημα για την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης κατά του ανώτατου ηγέτη των Ταλιμπάν, Χαϊμπατουλάχ Αχουντζάντα, και του επικεφαλής του Ανώτατου Δικαστηρίου του Αφγανιστάν, Αμπντούλ Χακίμ Χακάνι. Οι κατηγορίες που τους αποδίδονται αφορούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, και, συγκεκριμένα, διώξεις λόγω φύλου, που σχετίζονται με τη συστηματική καταπίεση των γυναικών και των κοριτσιών στο Αφγανιστάν, μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία τον Αύγουστο του 2021.
Από τη στιγμή που ανέλαβαν την εξουσία, οι Ταλιμπάν έχουν επιβάλει αυστηρούς περιορισμούς στα δικαιώματα των γυναικών, αποκλείοντάς τες από την εκπαίδευση και την εργασία, ενώ έχουν επιβάλει και σοβαρούς περιορισμούς στην ελεύθερη μετακίνηση και έκφραση τους. Οι πολιτικές αυτές χαρακτηρίζονται ως διώξεις λόγω φύλου και θεωρούνται εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Σύμφωνα με τον Καρίμ Χαν, υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις που αποδεικνύουν ότι οι Αχουντζάντα και Χακάνι φέρουν ατομική ποινική ευθύνη για τις διώξεις αυτές. Ο εισαγγελέας επισήμανε ότι οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν στις γυναίκες και τα κορίτσια δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά, αλλά εντάσσονται σε μια συστηματική και εκτεταμένη πολιτική καταπίεσης.
Οι δικαστές του ΔΠΔ αναμένεται να εξετάσουν το αίτημα για την έκδοση των ενταλμάτων σύλληψης, μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει από αρκετές εβδομάδες μέχρι και μήνες. Αν εγκριθούν, τα εντάλματα θα αποτελέσουν ένα σημαντικό βήμα στην παγκόσμια προσπάθεια για την απόδοση ευθυνών σχετικά με τις σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Αφγανιστάν.
Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν ήδη εκφράσει τη στήριξή τους στην πρωτοβουλία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, τονίζοντας τη σημασία της λογοδοσίας και της προστασίας των δικαιωμάτων των γυναικών. Η Διεθνής Αμνηστία, για παράδειγμα, έχει επανειλημμένα καλέσει τους Ταλιμπάν, χωρίς επιτυχία, να άρουν τους περιορισμούς και να συμμορφωθούν με τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τώρα, η Διεθνής Αμνηστία, σε δελτίο τύπου, καλεί τον Εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου να επεκτείνει επίσης τις έρευνές του στο Αφγανιστάν ώστε να συμπεριλάβει όλες τις σοβαρές παραβιάσεις από τον Μάιο του 2003 έως και σήμερα, που ισοδυναμούν με εγκλήματα κατά του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των εξωδικαστικών εκτελέσεων, των βασανιστηρίων και άλλων μορφών κακομεταχείρισης, των αυθαίρετων συλλήψεων, των αναγκαστικών εξαφανίσεων και των σφαγών άμαχου πληθυσμού, έκτος από όλες τις απαγορεύσεις κατά των γυναικών και των κοριτσιών.
Παρόλα αυτά, αρκετοί αναλυτές επισημαίνουν τις δυσκολίες που ενδέχεται να αντιμετωπίσει το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο στην εκτέλεση των ενταλμάτων σύλληψης, δεδομένης της απουσίας συνεργασίας από την πλευρά των Ταλιμπάν και των περιορισμένων μηχανισμών επιβολής που διαθέτει το Δικαστήριο στο Αφγανιστάν. Ωστόσο, η πρωτοβουλία αυτή στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα της διεθνούς κοινότητας υπέρ της λογοδοσίας και κατά της ατιμωρησίας τέτοιων απαράδεκτων πράξεων.
Η επιβολή αυστηρών περιορισμών στις γυναίκες από τους Ταλιμπάν έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις τόσο εντός της χώρας όσο και στο εξωτερικό εδώ και πολλά χρόνια. Γυναίκες ακτιβίστριες στο Αφγανιστάν συνεχίζουν να διαμαρτύρονται, παρά τους σοβαρούς κινδύνους, ενώ πολλές έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τη χώρα για να συνεχίσουν τη δράση τους από το εξωτερικό. Ταυτόχρονα, πολλές χώρες και διεθνείς οργανισμοί έχουν επιβάλει κυρώσεις στο καθεστώς των Ταλιμπάν και έχουν περιορίσει την οικονομική βοήθεια προς το Αφγανιστάν, σε μια προσπάθεια να ασκήσουν πίεση για αλλαγή της πολιτικής καταπίεσης και των φυλετικών διακρίσεων.
Η υπόθεση αυτή εγείρει και ευρύτερα ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου στην αντιμετώπιση εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, καθώς και τη σημασία της διεθνούς συνεργασίας για την επιβολή της δικαιοσύνης. Καθώς η διαδικασία προχωρά, θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να φανεί πώς θα αντιδράσουν οι διάφοροι διεθνείς φορείς και ποια θα είναι η πραγματική επίδραση αυτών των εξελίξεων στην κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Αφγανιστάν. Το μόνο σίγουρο είναι ότι κάθε ημέρα που περνά οι γυναίκες και τα κορίτσια του Αφγανιστάν φιμώνονται όλο και περισσότερο και στερούνται βασικά δικαιώματα και ελευθερίες της ζωής τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ICC chief prosecutor seeks arrest warrants for Taliban leaders over prosecution of women, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- ICC prosecutor seeks arrest warrants for two Taliban leaders in Afghanistan, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Αφγανιστάν: Η αίτηση του Εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης για τους ηγέτες των Ταλιμπάν είναι ένα σημαντικό βήμα προς τη δικαιοσύνη για τις γυναίκες, τα κορίτσια και τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα του Αφγανιστάν, Διεθνής Αμνηστία, διαθέσιμο εδώ
