Της Αλεξάνδρας Βαλληνδρά,
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει προκαλέσει στην κοινή γνώμη η νέα πρωτοβουλία της κυβέρνησης που αφορά τις δημοτικές αρχές της χώρας. Μέσω του Υπουργού Εσωτερικών, Θοδωρή Λιβάνιου και του πρώην δήμαρχου και υπουργού ψηφιακής διακυβέρνησης, Δημήτρη Παπαστεργίου, ανακοινώθηκε η δημιουργία μίας νέας πλατφόρμας, στην οποία θα καταγράφονται αναλυτικώς τα πεπραγμένα των δήμων και των περιφερειών σε σύνολο 12 τομέων.
Συγκεκριμένα, οι δήμοι και οι περιφέρειες της χώρας θα κληθούν να αναρτήσουν στην εν λόγω πλατφόρμα δεδομένα, τα οποία θα αφορούν τις δράσεις —μεταξύ άλλων— στους τομείς των οικονομικών (π.χ. διαχείριση προϋπολογισμού, διαγωνισμοί, απευθείας αναθέσεις και λοιπά), της αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, της ποιότητας ζωής (π.χ. πόσα πάρκα και γήπεδα δημιουργούνται), της περιβαλλοντικής δραστηριότητας, της εκπαίδευσης, της προσβασιμότητας, της πολιτικής προστασίας καθώς και σε πλήθος άλλων τομέων. Θα γίνεται, επίσης, αναλυτική καταγραφή των δημογραφικών δεδομένων. Αφού συγκεντρωθούν όλα τα δεδομένα, προβλέπεται αξιολόγησή τους με βαθμολογία από 0 έως 1 και μπόνους μέσω επιδοτήσεων στους δήμους, οι οποίοι πέτυχαν τα καλύτερα «σκορ» στους 12 τομείς. Μάλιστα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πρόβλεψη της κυβέρνησης να έχουν πρόσβαση στην πλατφόρμα όλοι οι πολίτες, ούτως ώστε να μπορούν να βλέπουν τα έργα και την πρόοδο των δήμων τους στους σημαντικότατους αυτούς τομείς.
Αναμφισβήτητα, η εν λόγω πρωτοβουλία της κυβέρνησης και ιδίως, η δυνατότητα που θα έχουν οι πολίτες να παρακολουθούν τα πεπραγμένα των δήμων τους —και συνεπώς να ασκούν ενδεχομένως κριτική σε περίπτωση που ο δήμος τους υστερεί αδικαιολόγητα σε κάποιον τομέα— αποτελεί καίριο βήμα για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των δημοτών και της ελληνικής κοινωνίας εν γένει, καθώς και για την άρση της αδράνειας και αναβλητικότητας, η οποία συνιστά αν μη τι άλλο, χρόνια παθογένεια των ελληνικών δήμων. Επίσης, ενδεχομένως να αποτελέσει σημαντικό μέσο ελέγχου για τους πολίτες αλλά και για την κυβέρνηση ώστε να εξετασθεί το αν πράγματι οι οικονομικοί πόροι που δίνονται από το κράτος στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπως συναφώς ορίζεται στη παράγραφο 5 του άρθρου 102 του Συντάγματος, αξιοποιούνται σε τελική ανάλυση λυσιτελώς, όπως άλλωστε διεκήρυσσαν και εξακολουθούν να διακηρύσσουν οι κατά καιρούς και κατά τόπους δήμαρχοι και περιφερειάρχες.
Το ζήτημα, μάλιστα, παρουσιάζει πολιτικές προεκτάσεις, καθώς η δυνατότητα εποπτείας των δήμων δίνει στους πολίτες ένα ισχυρό όπλο για να εκλέγουν πραγματικά ελεύθερα τα όργανα των δήμων τους, τελώντας εν γνώσει των όποιων ανεπαρκειών και κακοδιαχειρίσεων —και που ενδεχομένως να καλύπτονταν προηγουμένως υπό το πέπλο της αδιαφάνειας, την οποία δημιουργούσε το προηγούμενο καθεστώς, ευνοώντας τέτοια φαινόμενα. Πρέπει δε να προστεθεί στα πλεονεκτήματα της νέας πρωτοβουλίας ότι, τόσο η διαφάνεια που θα δημιουργήσει το νέο καθεστώς όσο και τα «μπόνους» που θα δίνονται στους άριστους δήμους, μέλλουν να κινητοποιήσουν σε πρωτοφανή βαθμό τους δήμους, οι οποίοι τελώντας υπό το καθεστώς του φόβου μη επανεκλογής τους και με το πρόσθετο κίνητρο της επιβράβευσής μέσω επιδοτήσεων, θα δραστηριοποιηθούν εντονότερα προς την κατεύθυνση της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου των πολιτών.
Ωστόσο, εδώ γεννώνται δύο καίρια ερωτήματα. Συναφώς κάποιος αναρωτιέται: Από τη στιγμή που —υποτίθεται τουλάχιστον— ότι οι δήμοι επιτελούν αποτελεσματικά το έργο τους (διότι αυτό ισχυρίζονται, ασχέτως του αν και σε ποιο βαθμό ισχύει στην πραγματικότητα), γιατί η κυβέρνηση παρουσιάζει έξαφνα τέτοιο ζήλο να δημιουργήσει καθεστώς διαφάνειας και να θέσει, μάλιστα, τους δήμους υπό την άμεση εποπτεία και συνεπώς, την κριτική των πολιτών; Μήπως, δηλαδή, στόχος της κυβέρνησης είναι ίσως να παρέμβει διορθωτικά σε μία κατάσταση παθογένειας και κακοδιαχείρισης των κρατικών πόρων, που ισχύει καιρό τώρα στους δήμους και άρα επιβεβαιώνεται η κριτική που κατά καιρούς ασκείται από τους πολίτες για άσκοπες δαπάνες και ανεπάρκεια των δήμων σε πλήθος τομέων; Επίσης, είναι σκόπιμο να δαπανώνται κρατικοί πόροι και να επιβραβεύονται δήμοι για να επιτελούν αποτελεσματικά το έργο τους, δηλαδή για να κάνουν το απολύτως αυτονόητο; Και ευρύτερα: Είναι άραγε σε θέση να διαρκέσει και να φέρει ικανοποιητικά αποτελέσματα ένα σύστημα, βάσει του οποίου οι δήμοι θα επιτελούν τις συναφείς αρμοδιότητές τους μόνο και μόνο υπό το κράτος του φόβου μη επανεκλογής τους και με αποκλειστικό κίνητρο την αποκόμιση επιπρόσθετων χρηματικών πόρων, που σε τελική ανάλυση ίσως και να μην αξίζει να αποκομίσουν;
Υπό αυτό το πρίσμα και με βάση τα επίμονα αυτά ερωτήματα που δημιουργεί, αναπόφευκτα κατά τη γνώμη μου, η εν λόγω πρωτοβουλία, καθίσταται σαφές ότι τα επιχειρήματα υπέρ της εφαρμογής της είναι πολλά και ισχυρά, όχι όμως ακλόνητα. Ιδίως ως προς το δεύτερο σκέλος της, δηλαδή τα «μπόνους» που θα δίνονται, η πρωτοβουλία της κυβέρνησης εκφράζει περισσότερο μία έσχατη προσπάθεια της κυβέρνησης να εξαναγκάσει τους δήμους να κάνουν αυτό που πρέπει να κάνουν, παρά ενδεχομένως να ενισχύσει και να βελτιώσει την πρότερη «δραστηριοποίησή» τους, όπως τουλάχιστον μας την παρουσιάζει εκ πρώτης όψεως.
Είναι, επομένως, αυτονόητο ότι ένα τέτοιο σύστημα παρά τα όποια βραχυπρόθεσμα αποτελέσματά του, δεν πρόκειται να επιφέρει ουσιώδεις αλλαγές στο καθεστώς και την αποτελεσματικότητα των δήμων. Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει αυτό είναι, δίχως άλλο, η υιοθέτηση από τους δήμους μίας ευρύτερης κουλτούρας επικοινωνίας με τους πολίτες, αναγνώρισης των τοπικών προβλημάτων και όσο το δυνατόν ταχύτερης αντιμετώπισής τους. Αυτό δύναται να συμβεί μέσω της λελογισμένης και λυσιτελούς διαχείρισης των κρατικών πόρων και ιδίως δια της καλλιέργειας ενός γνήσιου — και όχι εξαναγκαστικού— ενδιαφέροντος για την ουσιαστική βελτίωση των συνθηκών ζωής των πολιτών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Κυβέρνηση: Μπόνους για τους «άριστους» δήμους, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
