Της Αλεξάνδρας Τορνικίδου,
Ο πονοκέφαλος είναι ένα κοινό και πολυπαραγοντικό σύμπτωμα. Χαρακτηρίζεται από πόνο στην κεφαλή (κεφαλαλγία) ή στο πρόσωπο (προσωπαλγία) και εμφανίζει μεγάλο εύρος ως προς τη σοβαρότητα του και είναι δυνατόν να δυσχεραίνει την καθημερινότητα του ατόμου. Οι αιτίες που μπορούν να τον προκαλέσουν είναι πολυάριθμες κι ως εκ τούτου, η διαίρεση του σε δύο κατηγορίες, πρωτοπαθή και δευτεροπαθή, ήταν επιτακτική. Συνήθως, δεν αποτελεί ιδιαίτερο αντικείμενο ανησυχίας, καθώς δεν είναι αποτέλεσμα εξωγενών παραγόντων ή παθολογικών ευρημάτων (πρωτοπαθής). Κατά περιπτώσεις, όμως, εμφανίζονται ως αποτέλεσμα καλοηθών, επί το πλείστων, αιτιών. Σε μικρότερο ποσοστό, αφορά σοβαρές παθήσεις.
Οι πρωτοπαθείς παράγοντες, όπως προαναφέρθηκε, δεν προκύπτουν από εξωγενείς παράγοντες. Το επώδυνο σύμπτωμα είναι, αυτού καθ’ αυτού, το πρόβλημα. Παρόλο που τα αίτια είναι πολλά, τα είδη του συνοψίζονται σε τρεις τύπους, την κεφαλαλγία τάσης, την ημικρανία και την αθροιστική κεφαλαλγία.
Η κεφαλαλγία τάσης, η αίσθηση πίεσης, δηλαδή, περιμετρικά της κεφαλής, είναι ο συχνότερος τύπος και οι περισσότεροι άνθρωποι τείνουν να τη βιώσουν. Δεν είναι αρκετά έντονη και δεν αποσυντονίζει το άτομο από την καθημερινότητά του. Ενδέχεται να διαρκέσει από 30 λεπτά έως 7 ημέρες σε λιγότερο συχνές περιπτώσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις, εμφανίζει συνωδά συμπτώματα όπως ναυτία, ηχοφοβία και φωτοφοβία. Η εμφάνιση αυτού του τύπου κεφαλαλγίας έχει βραχυπρόθεσμο χαρακτήρα, ενώ δεν αποκλείεται η χρόνια μορφή του. Οι ασθενείς με τη χρόνια μορφή, δυσκολεύονται στην πραγματοποίηση των καθημερινών τους δραστηριοτήτων και υποβιβάζεται η ποιότητα ζωής τους. Στην προσπάθειά τους να ανακουφιστούν, κάνουν υπέρμετρη χρήση αναλγητικών και αναπτύσσουν πονοκέφαλο από κατάχρηση παυσίπονων (δευτεροπαθείς παράγοντας).
Στην περίπτωση της ημικρανίας, ο πόνος εμφανίζεται από μέτριας έως υψηλής έντασης. Η συχνότητα εμφάνισης είναι 2-3 φορές πιο συχνή στις γυναίκες. Ο πόνος εμφανίζεται στο ήμισυ τμήμα της κεφαλής και είναι σφιγμώδης. Τα συνοδά συμπτώματα είναι η ναυτία, ο εμετός, η φωτοφοβία και η ηχοφοβία. Η έντασή του επιτείνεται σε σωματική δραστηριότητα. Το ποσοστό εμφανισής του σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι 1-4 φορές εντός ενός μήνα. Σε μερικές περιπτώσεις εμφανίζεται ένα νευρολογικό σύμπτωμα, η αύρα της ημικρανίας, ως οπτική ή αισθητική. Στην οπτική παρατηρούνται φωτεινές γραμμές που, συνήθως σχηματίζουν ζιγκ-ζαγκ. Στην αισθητική, εμφανίζονται συμπτώματα αιμωδίας που αφορούν τα ετερόπλευρα σημεία του σώματος από αυτά που παρατηρείται η ημικρανία. Τα αίτια εμφάνισης της είναι το στρες, τροφές όπως η σοκολάτα, η κατανάλωση κόκκινου κρασιού, το αίσθημα πείνας, η αϋπνία και η έμμηνος ρύση.
Ο πιο δυσμενής τύπος κεφαλαλγίας είναι η αθροιστική. Προσβάλλει την πέμπτη εγκεφαλική συζυγία (τρίδυμο νεύρο). Είναι σπάνιος τύπος εμφάνισης και έχει μεγαλύτερη συχνότητα στους άνδρες. Είναι αρκετά επώδυνη και υπερβαίνει τον πόνο του τοκετού. Η θέση εντόπισης του είναι περιμετρικά του ματιού ή στον κρόταφο. Η διάρκεια του εκτείνεται από 15 λεπτά έως 3 ώρες. Τα συμπτώματα που παρατηρούνται αφορούν διαταραχές του αυτόνομου νευρικού συστήματος (βλεφαρόπτωση, ερυθρή χροιά του οφθαλμού, ρινική καταρροή και μύση της κόρης του οφθαλμού). Η αθροιστική κεφαλαλγία παρουσιάζεται ανά ισόποσα χρονικά διαστήματα. Στη διάρκεια της εμφάνισής τους ενδέχεται να παρουσιαστούν έως 8 φορές ημερησίως. Τα μεσοδιαστήματα που παρεμβάλλονται μεταξύ των εμφανίσεων τους είναι εβδομάδες ή μήνες.
Οι δευτεροπαθείς παράγοντες εμφανίζονται ως απόρροια άλλων παραγόντων (φάρμακα ή ασθένειες). Αυτοί οι παράγοντες αφορούν στην κατάχρηση φαρμάκων, πονοκέφαλο παραρρίνιων κόλπων, αφυδάτωσης, ενώ σε πιο σοβαρές καταστάσεις περιλαμβάνουν νωτιαίους πονοκέφαλους, όταν διαρρέει ΕΝΥ εκτός του υπαραχνοειδούς χώρου, κάτι που αν δεν θεραπεύεται σε βάθος χρόνου είναι δυνατόν να προκαλέσει υποσκληρίδιο αιμάτωμα και επιληπτικές κρίσεις. Τέλος, η μείζον δυσμενής κατάσταση είναι η κεραυνοβόλος κεφαλαλγία. Αυτός ο τύπος πονοκέφαλου εμφανίζεται ξαφνικά, δίκην κεραυνού, είναι ανυπόφορος και διαρκεί 5 λεπτά. Είναι σημαντική η αναζήτηση ιατρικής φροντίδας, ενίοτε δεν αφορά απειλητικές καταστάσεις για τη ζωή, αλλά μπορεί να είναι ένδειξη τραυματισμού στο κεφάλι, εγκεφαλικής αιμορραγίας, σύνδρομου αναστρέψιμης εγκεφαλικής αγγειοσύσπασης και σοβαρής αύξησης της αρτηριακής πίεσης.
Όσον αφορά τη διάγνωση, η αξιολόγηση της φύσης των κεφαλαγιών μπορεί να κατευθύνει προς τη σωστή διάγνωση, έπειτα από μια σειρά ερωτήσεων για κλινικά σημεία και συμπτώματα (λήψη ιστορικού). Για να είναι ακριβής, χρειάζεται αξονική ή μαγνητική τομογραφία. Τέλος, για τη θεραπεία δεν χρήζουν όλοι οι τύποι φαρμακευτική αγωγή. Σε κρίσεις ημικρανίας χορηγούνται τριπτάνες. Αν η αιτία έγκειται στο άγχος, είναι σημαντική η διαχείρισή του. Στους δευτεροπαθείς παράγοντες αναζητείται το υποκείμενο νόσημα που τον πυροδοτεί και με τη θεραπεία του υποχωρεί η κεφαλαγία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Headaches, Cleveland Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Πονοκέφαλος: πολλά είδη, ανεπαρκής διάγνωση, Ανδρέας Π. Μούστρης, διαθέσιμο εδώ
