Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η ελληνική αγορά λιανεμπορίου βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, καθώς το πρώτο τετράμηνο του έτους θα καθορίσει εάν η κρατική παρέμβαση στα περιθώρια κέρδους θα αρθεί ή θα συνεχιστεί. Το πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους των επιχειρήσεων, το οποίο έχει επιβληθεί για να συγκρατήσει τις πληθωριστικές πιέσεις, ενδέχεται να καταργηθεί στα τέλη Απριλίου, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή για τον ανταγωνισμό και τη διαμόρφωση των τιμών στην αγορά.
Η εξέλιξη αυτή συνδέεται άρρηκτα με τις πληθωριστικές τάσεις, οι οποίες το τελευταίο διάστημα εμφανίζουν μια τάση σταθεροποίησης. Τον Ιανουάριο, ο πληθωρισμός στα σούπερ μάρκετ παρέμεινε σε μηδενικά επίπεδα, γεγονός που υποδηλώνει μια σχετική εξισορρόπηση των πιέσεων στις τιμές. Ωστόσο, αυτή η σταθερότητα δεν αποτελεί εγγύηση για το μέλλον, καθώς οι επόμενοι μήνες περιλαμβάνουν αυξημένη καταναλωτική δραστηριότητα λόγω της Καθαράς Δευτέρας και του Πάσχα, κάτι που μπορεί να επηρεάσει τις ισορροπίες στην αγορά.
Η κατάργηση του πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους είναι μια οικονομική απόφαση που εγκυμονεί κινδύνους αλλά και ευκαιρίες. Από τη μία πλευρά, η άρση των περιορισμών μπορεί να οδηγήσει σε ανατιμήσεις λόγω του φαινομένου του «πιεσμένου ελατηρίου». Οι επιχειρήσεις, που έως τώρα περιόρισαν την κερδοφορία τους εξαιτίας της κρατικής ρύθμισης, μπορεί να επιχειρήσουν να ανακτήσουν τα περιθώρια κέρδους τους μέσω αυξήσεων των τιμών. Αυτή η εξέλιξη θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα νέο κύμα πληθωριστικών πιέσεων, θέτοντας σε δοκιμασία την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών.
Από την άλλη πλευρά, η απελευθέρωση της αγοράς μπορεί να ενισχύσει τον ανταγωνισμό. Χωρίς την παρέμβαση του κράτους στον καθορισμό των περιθωρίων κέρδους, οι επιχειρήσεις θα κληθούν να ανταγωνιστούν με βάση τη στρατηγική τους τιμολόγηση, την αποδοτικότητα και την ικανότητά τους να προσελκύσουν καταναλωτές μέσω ποιοτικών υπηρεσιών και προσφορών. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οι πλέον ευέλικτες και αποδοτικές επιχειρήσεις θα αναδειχθούν, ενώ εκείνες που βασίζονταν σε προστατευτικά μέτρα ενδέχεται να δυσκολευτούν.
Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης φαίνεται να προετοιμάζεται για όλα τα ενδεχόμενα. Είναι δεδομένο ότι θα υπάρξουν συναντήσεις με τους φορείς της αγοράς πριν από την οριστική άρση του πλαφόν, στις οποίες θα εξεταστεί η κατάσταση και θα διατυπωθούν διαβεβαιώσεις. Το μήνυμα που διαφαίνεται είναι σαφές: αν υπάρξουν έντονες ανατιμήσεις, η κυβέρνηση δεν θα διστάσει να επαναφέρει περιορισμούς «αυθωρεί και παραχρήμα». Ωστόσο, η προσέγγιση αυτή έχει εγγενείς προκλήσεις, καθώς η κρατική παρέμβαση σε μια ανταγωνιστική αγορά μπορεί να δημιουργήσει στρεβλώσεις και να περιορίσει την επιχειρηματική ελευθερία.
Μια ακόμη πτυχή που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι η γενικότερη κατάσταση της κατανάλωσης. Παρά τη σταθεροποίηση του πληθωρισμού στα σούπερ μάρκετ, η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών παραμένει υπό πίεση λόγω της γενικότερης οικονομικής συγκυρίας. Οι καταναλωτές έχουν προσαρμοστεί σε ένα περιβάλλον υψηλών τιμών και περιορισμένων εισοδημάτων, γεγονός που έχει οδηγήσει σε αλλαγές στις αγοραστικές τους συνήθειες. Αν οι ανατιμήσεις επανέλθουν, είναι πιθανό να παρατηρηθεί περαιτέρω συρρίκνωση της καταναλωτικής ζήτησης, πλήττοντας όχι μόνο τους καταναλωτές αλλά και τις ίδιες τις επιχειρήσεις.
Επιπλέον, η οικονομική πολιτική δεν μπορεί να εξετάζεται σε απομόνωση. Οι διεθνείς τάσεις στις τιμές των πρώτων υλών, το κόστος της ενέργειας και οι συνθήκες του παγκόσμιου εμπορίου επηρεάζουν άμεσα το κόστος των προϊόντων. Αν οι διεθνείς παράγοντες οδηγήσουν σε νέες αυξήσεις τιμών, η κατάργηση του πλαφόν μπορεί να επιταχύνει τον πληθωρισμό, καθιστώντας δυσκολότερη την ανάκαμψη της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών.
Το ερώτημα που ανακύπτει είναι εάν η ελληνική οικονομία είναι έτοιμη να λειτουργήσει χωρίς αυτούς τους περιορισμούς. Ενώ η ελεύθερη αγορά προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα όσον αφορά την αποδοτικότητα και την καινοτομία, η εμπειρία των τελευταίων ετών δείχνει ότι σε περιόδους κρίσης, οι ανεξέλεγκτες ανατιμήσεις μπορούν να δημιουργήσουν έντονη κοινωνική δυσαρέσκεια και να υπονομεύσουν τη σταθερότητα. Για τον λόγο αυτό, η πολιτική ηγεσία καλείται να ισορροπήσει μεταξύ της προστασίας των καταναλωτών και της διατήρησης ενός λειτουργικού, ανταγωνιστικού περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις.
Συνολικά, οι εξελίξεις στο λιανεμπόριο και η πιθανή άρση του πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους αναδεικνύουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία σε μια μεταβατική φάση. Οι επόμενοι μήνες θα κρίνουν αν η αγορά μπορεί να προσαρμοστεί ομαλά ή αν θα υπάρξουν αναταράξεις που θα απαιτήσουν νέες παρεμβάσεις. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η κατάσταση θα παρακολουθείται στενά τόσο από τους φορείς της αγοράς όσο και από την κυβέρνηση, με κάθε σενάριο να παραμένει ανοιχτό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Αγορά: Προς άρση του πλαφόν τον Απρίλιο στα μικτά κέρδη σουπερμάρκετ και προμηθευτών, Οικονομικός Ταχυδρόμος, διαθέσιμο εδώ
