Του Κώστα Πασχάλη,
Καθώς τις τελευταίες εβδομάδες έχουν έρθει τα πάνω κάτω στον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης με την εμφάνιση του DeepSeek το οποίο έσπασε το αμερικανικό μονοπώλιο στο ράλι αυτό αποφάσισε (επιτέλους) να μπεί και η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοινώνοντας το έργο OpenEuroLLM. Σε αυτό το έργο κορυφαίες εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης και ερευνητικά ιδρύματα της Ευρώπης ενώνουν τις δυνάμεις και την τεχνογνωσία τους για την ανάπτυξη γλωσσικών μοντέλων ανοικτού κώδικα επόμενης γενιάς. Μια κοινοπραξία 20 κορυφαίων ευρωπαϊκών ερευνητικών ιδρυμάτων, εταιρειών και κέντρων EuroHPC με συντονιστή τον Jan Hajič (Πανεπιστήμιο Charles, Τσεχία) και συν-επικεφαλής τον Peter Sarlin (AMD Silo AI, Φινλανδία). Αναλυτικότερα η λίστα:
Πανεπιστήμια και ερευνητικοί οργανισμοί:
• Charles University, Institute of Formal and Applied Linguistics, Τσεχία (συντονιστής)
• Alliance for Language Technologies EDIC, (ALT-EDIC), Γαλλία
• Eindhoven University of Technology, Ολλανδία
• ELLIS Institute Tübingen, Γερμανία
• Fraunhofer IAIS, Γερμανία
• Research Center Juelich, Γερμανία
• Lindholmen Science Park, (AI Sweden), Σουηδία
• University of Helsinki, Φινλανδία
• University of Oslo, Νορβηγία
• University of Turku, Φινλανδία
• University of Tübingen, (Tübingen AI Center), Γερμανία
Εταιρείες:
• Silo GenAI, (AMD Silo AI),
• Φινλανδία (συν-επικεφαλής) Aleph Alpha Research, Γερμανία
• ellamind, Γερμανία
• LightOn, Γαλλία
• Prompsit Language Engineering, Ισπανία
Κέντρα EuroHPC:
• Barcelona Supercomputing Center, Ισπανία
• Cineca Interuniversity Consortium, Ιταλία
• CSC – IT Center for Science, Φινλανδία
• SURF, Ολλανδία
Το έργο θα δημιουργήσει μια οικογένεια αποδοτικών, πολύγλωσσων, μεγάλων γλωσσικών μοντέλων θεμελίωσης για εμπορικές, βιομηχανικές και δημόσιες υπηρεσίες. Τα διαφανή και συμβατά μοντέλα ανοικτού κώδικα εκδημοκρατίζουν την πρόσβαση σε τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης υψηλής ποιότητας και ενισχύουν την ικανότητα των ευρωπαϊκών εταιρειών να ανταγωνίζονται στην παγκόσμια αγορά και των δημόσιων οργανισμών να παράγουν δημόσιες υπηρεσίες με αντίκτυπο. Το έργο OpenEuroLLM ευθυγραμμίζεται με την επιτακτική ανάγκη βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και της ψηφιακής κυριαρχίας της Ευρώπης.
Αποτελώντας ένα κύριο παράδειγμα του τύπου της τεχνολογικής υποδομής που απαιτείται για τη μείωση των φραγμών ως προς την ανάπτυξη και τη βελτίωση της τεχνητής νοημοσύνης στην ΕΕ. Αναδεικνύοντας τη δύναμη της διαφάνειας, της ανοιχτότητας και της κοινοτικής συμμετοχής, αξίες που αναγνωρίζονται ευρέως στο ευρωπαϊκό τεχνολογικό οικοσύστημα. Τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης θα αναπτυχθούν μέσα στο αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ, εξασφαλίζοντας τη συμμόρφωσή τους με τις ευρωπαϊκές αξίες, ενώ ταυτόχρονα διατηρούν την υψηλή απόδοσή τους.
Εδώ θέλω να παραθέσω ένα απόσπασμα από τη συνέντευξη του κ. Δουκίδη (επικεφαλής του Εργαστηρίου Ηλεκτρονικού Εμπορίου και Επιχειρείν (ELTRUN) του Τμήματος Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) στο Liberal: Η ερώτηση του δημοσιογράφου: «Πρόσφατες έρευνες έχουν καταδείξει ότι σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Κίνα, η Ευρώπη παραμένει αρκετά πίσω στο πεδίο της υιοθέτησης και εφαρμογής των τεχνολογιών ΑΙ. Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι βασικές προϋποθέσεις για να μπορέσει η Ευρώπη να αναδειχθεί στο νέο «hotspot» της Τεχνητής Νοημοσύνης;»
Απάντηση: Μέχρι τώρα μόνο η γαλλική εταιρεία Mistral φαίνεται ότι επιβίωνε ανάμεσα στα τεχνολογικά μεγαθηρία της Τεχνητής Νοημοσύνης. Όμως το δωρεάν chatbot app της DeepSeek-V3 δημιουργεί ένα καινούριο οικοσύστημα AI και μια ευκαιρία επανάκαμψης της Ευρώπης στην υπέρ-ανταγωνιστική βιομηχανία της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η Ευρώπη έχει σοβαρά μειονεκτήματα αυτή τη στιγμή απέναντι των ΗΠΑ στο χώρο της ΤΝ, λόγω των περιορισμών που υπάρχουν στην αναγκαία ενέργεια και τα κεφάλαια που επενδύονται. Όμως, η DeepSeek επαναπροσδιορίζει το παιχνίδι του κλάδου αφού:
(1) Θα χρειάζεται πλέον μικρότερη επεξεργαστική δύναμη με λιγότερα μικροτσίπ και πολύ λιγότερη ενέργεια.
(2) Η τεχνολογία της DeepSeek είναι ανοικτού κώδικα και άρα οι προγραμματιστές θα μπορούν να κτίζουν τα δικά τους μοντέλα πολύ εύκολα και φθηνά,
(3) Θα απαιτούνται λιγότερα κεφάλαια αφού για παράδειγμα η DeepSeek χρειάστηκε μόνο το 10% αυτών που ξόδεψε η Meta για το αντίστοιχο αποτέλεσμα.
Άρα θα μπορούσε η Ευρώπη να δράσει άμεσα και συντονισμένα, ώστε να εκμεταλλευθεί τα παραπάνω, να αξιοποιηθεί το υψηλού επιπέδου επιστημονικό προσωπικό που διαθέτει και να δοθεί έμφαση στην αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης από τις επιχειρήσεις.
Είναι θετικό ότι ανακοινώθηκαν τα πρώτα εφτά Ευρωπαϊκά ΑΙ Factories, αλλά είναι δυστυχώς μια μικρή προσπάθεια για το μέγεθος των εξελίξεων. Η Κίνα παραμένει ένας άγνωστος παράγοντας, αλλά η πρωτοπορία της DeepSeek ανέδειξε το πόσο ανταγωνιστική και πρωτοποριακή μπορεί να γίνει, επομένως θα ήταν λογικό να εξεταστούν δυνατότητες για συνέργειες και συνεργασίες. Συνεχίζοντας ο δημοσιογράφος ρώτησε: «Κατά την άποψή σας, ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη στην προσπάθειά της να γίνει κέντρο καινοτομίας στην Τεχνητή Νοημοσύνη και κατ’ επέκταση πώς μπορούν οι ευρωπαϊκές χώρες να συνεργαστούν για να προωθήσουν την έρευνα και ανάπτυξη στον τομέα αυτό;»
Απάντηση: «Είναι πολύ σημαντικό που στην Ευρώπη ψηφίστηκε το AI act (νόμος για την Τεχνητή Νοημοσύνη) γιατί προδιαγράφει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για το περιορισμό των κινδύνων που πηγάζουν από την αλόγιστη ανάπτυξη συστημάτων ΤΝ. Όμως τώρα η επικέντρωση – και σε συνέχεια των τελευταίων εξελίξεων που φέρνουν έναν εκδημοκρατισμό της ΤΝ – η έμφαση θα πρέπει να είναι στη συστηματική και αποδοτική αξιοποίηση της ΤΝ από τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και οργανισμούς. Είναι εδώ που οι ΗΠΑ και Κίνα δεν έχουν εμφανή πλεονεκτήματα ακόμη ενώ είναι ο κύριος πολλαπλασιαστής για τη ψηφιακή οικονομία.»
Συνεχίζοντας λοιπόν η κοινοπραξία ξεκίνησε τις εργασίες της την 1η Φεβρουαρίου 2025, με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος “Ψηφιακή Ευρώπη” ύψους 20,6 εκατομμυρίων ευρώ. Τελειώνοντας θέλω να κλείσω με κάποια λόγια του Sarlin για το OpenEuroLLM: Δεν πρόκειται για τη δημιουργία ενός chatbot γενικού σκοπού – πρόκειται για τη δημιουργία της ψηφιακής υποδομής και της υποδομής AI που θα επιτρέψει στις ευρωπαϊκές εταιρείες να καινοτομήσουν με την Τεχνητή Νοημοσύνη. Είτε πρόκειται για μια εταιρεία υγειονομικής περίθαλψης που αναπτύσσει εξειδικευμένους βοηθούς ιατρών είτε για μια τράπεζα που δημιουργεί εξατομικευμένες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, χρειάζονται AI μοντέλα προσαρμοσμένα στο πλαίσιο στο οποίο δραστηριοποιούνται και τα οποία μπορούν να ελέγχουν και να κατέχουν. Το συγκεκριμένο project έχει ως στόχο να δώσει στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις εργαλεία για τη δημιουργία μοντέλων και λύσεων στις γλώσσες τους, τα οποία θα τους ανήκουν και θα τα ελέγχουν
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- A pioneering AI project awarded for opening Large Language Models to European languages, europa.eu, διαθέσιμο εδώ
- OpenEuroLLM: Η απάντηση της Ευρώπης στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης, techgear.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πώς η Ευρώπη θα γίνει το νέο hotspot Τεχνητής Νοημοσύνης – Η μεγάλη ευκαιρία της Ελλάδας, liberal, διαθέσιμο εδώ
