Του Κυριάκου Αθανασιάδη,
Στις 11 Νοεμβρίου του 1918, ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος έλαβε τέλος με την συνθηκολόγηση της Γερμανίας και την νίκη των δυνάμεων της Αντάντ. Ο γερμανικός στρατός είχε αποδεχτεί προ πολλού ότι δεν έχει ούτε τα εφόδια, ούτε την δυναμική να κερδίσει αυτόν τον πόλεμο και οι στρατιωτικοί πίεσαν τον Κάιζερ να υπογράψει ειρήνη. Βέβαια, ο τιμωρητικός χαρακτήρας της Συνθήκης των Βερσαλλιών φάνηκε από νωρίς και δημιούργησε πολλά προβλήματα για την Γερμανία και τον λαό της. Οι σκληροί όροι, οι οποίοι επιβλήθηκαν στην ηττημένη Γερμανία είναι ένα από τα κύρια αίτια της ενίσχυσης του ναζιστικού κόμματος και της ανόδου του Αδόλφου Χίτλερ στην εξουσία, ο οποίος σχεδόν δύο δεκαετίες αργότερα, οδήγησε την Γερμανία σε έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο, πολύ πιο αιματηρό από τον προηγούμενο.
Στις 18 Ιανουαρίου του 1919, στο παλάτι των Βερσαλλιών στην Γαλλία, οι νικητές του πολέμου, με εξαίρεση την Ρωσία, η οποία υπέγραψε άλλη συνθήκη με την Γερμανία, διαπραγματεύονται τις ποινές που θα επωμιστεί η Γερμανία. Τον πιο σημαντικό ρόλο, είχε το «Συμβούλιο των Δέκα» αποτελούμενο από δύο εκπροσώπους κάθε χώρα που απαρτίζονταν από την Γαλλία, την Βρετανία, τις ΗΠΑ, την Ιταλία και την Ιαπωνία. Στις συζητήσεις δεν επιτράπηκε στις ηττημένες δυνάμεις της Γερμανίας, της Αυστρίας και της Ουγγαρίας να συμμετάσχουν, με αποτέλεσμα να μάθουν τις ποινές τους τον Απρίλιο του 1919. Στα άρθρα της Συνθήκης προβλεπόταν ότι η Γερμανία έπρεπε να αποδεχτεί πως είναι η κύρια υπεύθυνη για τον πόλεμο και να αναλάβει όλη την ευθύνη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δεχτεί τις πιο αυστηρές κυρώσεις που περιλάμβαναν αποστρατικοποίηση της χώρας, απώλεια εδαφών και οικονομικές αποζημιώσεις.
Αναλυτικότερα, στο πεδίο της αποστρατικοποίησης, ο άλλοτε πανίσχυρος γερμανικός στρατός αναγκάστηκε να συρρικνωθεί. Πλέον, η χώρα δεν είχε το δικαίωμα να έχει πάνω από εκατό χιλιάδες στρατιώτες, οι οποίοι μάλιστα μεταφέρθηκαν μακριά από τα σύνορα λόγω φόβου από μεριάς της Γαλλίας για νέα σύρραξη. Με άλλα λόγια, η Γερμανία δεν θα μπορούσε να προστατεύσει τα σύνορά της σε περίπτωση επίθεσης από άλλη χώρα και θα ήταν εξαρτημένη από την Κοινωνία των Εθνών και τις Μεγάλες Δυνάμεις. Επίσης, στην Συνθήκη προβλεπόταν η απαγόρευση του γερμανικού στρατού να έχει στην κατοχή του οποιοδήποτε αεροπορικό μέσο, είτε για μεταφορά μονάδων, είτε για εναέριες μάχες. Το μέτρο αυτό ήταν ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο φάνηκε για πρώτη φορά, η αξία των εναέριων μέσων στην μάχη και τώρα η Γερμανία θα αναγκαζόταν να απουσιάζει από αυτό τον τομέα. Την ίδια μοίρα είχε και το ναυτικό της, το οποίο έπρεπε να μην έχει ούτε ένα υποβρύχιο στον στόλο του, αλλά και ο χερσαίος στρατός που έχασε την δυνατότητα να έχει βαρέα τεθωρακισμένα.
Στον οικονομικό τομέα, τα πράγματα έδειχναν ακόμη χειρότερα. Ως κύρια υπεύθυνη για τον πόλεμο η Γερμανία υποχρεώθηκε να αναλάβει το βάρος των πολεμικών αποζημιώσεων που ανέρχονταν σχεδόν στα οχτακόσια δισεκατομμύρια δολάρια. Η συγκεκριμένη ποινή μεταγενέστερα οδήγησε και στο τεράστιο πρόβλημα πληθωρισμού για την χώρα, αφού τα χρήματα αυτά δεν υπήρχαν και η κυβέρνηση έπρεπε να «τυπώσει επιπλέον χρήμα». Έτσι, μέχρι το 1923, ένα καρβέλι ψωμί κόστιζε σχεδόν μισό δισεκατομμύριο μάρκα, και η ταυτόχρονη αύξηση της ανεργίας δυσχέραινε περισσότερο την κατάσταση. Βασικό κομμάτι των οικονομικών όρων ήταν και η παραχώρηση των δικαιωμάτων εξόρυξης ορυκτού άνθρακα σε αντίπαλες χώρες, όπως η Γαλλία, η οποία για τα επόμενα χρόνια έπαιρνε από την Γερμανία εκατό σαράντα εκατομμύρια τόνους άνθρακα κάθε χρόνο. Αυτοί οι όροι, φάνηκε στην συνέχεια ότι οδήγησαν τον λαό στην άκρα δεξιά, τον ναζισμό και καλλιέργησαν το μίσος για τις άλλες χώρες, που οδήγησε στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Εκτός αυτού, οι δυσμενείς όροι αφορούσαν και τις προπολεμικές εδαφικές διεκδικήσεις των Γερμανών. Καταρχάς, η Γερμανία που επιθυμούσε να ενωθεί με την Αυστρία υποχρεώθηκε να αποδεχτεί την ανεξαρτησία της. Ταυτόχρονα, όλες οι αποικίες της παραχωρήθηκαν και διαμοιράστηκαν μεταξύ των νικητών, ενώ σημαντικό κομμάτι των ήδη γερμανικών εδαφών δόθηκε στην Γαλλία και την Πολωνία. Συνολικά, η Γερμανία έχασε το ένα όγδοο της επικράτειάς της και πάνω από πέντε εκατομμύρια Γερμανοί ζούσαν πλέον σε άλλες χώρες. Το εθνικιστικό συναίσθημα των Γερμανών είχε τις τέλειες συνθήκες για να αναπτυχθεί πλέον και να οδηγήσει μερικά χρόνια αργότερα στην άνοδο του Τρίτου Ράιχ.
Εάν οι δυνάμεις της Αντάντ ήξεραν το που θα οδηγούσαν τα σκληρά μέτρα που πήραν ενάντια στην Γερμανία θα προσπαθούσαν σίγουρα να αλλάξουν πολιτική. Δυστυχώς, αυτή η ταπείνωση της Γερμανίας χάρισε το έδαφος που χρειάζονταν οι Ναζί για να κερδίσουν απήχηση και να έρθουν στην εξουσία. Η κατάσταση στην οποία ζούσε ο μέσος Γερμανός πολίτης τον έκανε να αναζητήσει αποδιοπομπαίους τράγους, όπως οι κομμουνιστές και οι Εβραίοι και τελικά ο κόσμος οδηγήθηκε σε έναν πολύ μεγαλύτερο και πιο αιματηρό Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Γερμανικές εδαφικές απώλειες – Συνθήκη των Βερσαλλιών 1919, encyclopedia.ushmm.org, διαθέσιμο εδώ
- Συνθήκη των Βερσαλλιών – 28 Ιουνίου 1919, ert.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τι προέβλεπε η περίφημη Συνθήκη των Βερσαλλιών για τους ηττημένους Γερμανούς στο Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Γιατί την αποκάλεσαν «δυσχερή συμβιβασμό» και άνοιξε το δρόμο στον Χίτλερ και τον Β’ Παγκόσμιο, mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ
