Της Άντζελας Μανώλακα,
Η μάχη κατά του καρκίνου αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τα συστήματα υγείας παγκοσμίως, και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως προτεραιότητα την ανάπτυξη στρατηγικών που βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα. Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο για την Καταπολέμηση του Καρκίνου (Europe’s Beating Cancer Plan) στοχεύει στην ενίσχυση της πρόληψης, της έγκαιρης διάγνωσης, της θεραπείας και της ποιότητας ζωής των ασθενών, βασιζόμενο σε ένα σύστημα υγείας που αξιοποιεί τη γνώση και την τεχνολογία. Ωστόσο, η Ελλάδα αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες στην υλοποίηση αποτελεσματικών πολιτικών, καθώς η έλλειψη αξιόπιστων δεδομένων καθιστά τον σχεδιασμό των στρατηγικών αποσπασματικό και αναποτελεσματικό.
Η συλλογή και ανάλυση δεδομένων αποτελούν θεμελιώδεις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη πολιτικών που μπορούν να μειώσουν τη θνησιμότητα από καρκίνο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί τη δημιουργία ενός διασυνδεδεμένου δικτύου μητρώων καρκίνου σε όλα τα κράτη-μέλη, προκειμένου να καταστεί δυνατή η καλύτερη κατανόηση της νόσου, η συγκριτική αξιολόγηση πολιτικών υγείας και η στόχευση των διαθέσιμων πόρων εκεί που είναι πιο απαραίτητοι. Στην Ελλάδα, όμως, η απουσία ενός εθνικού μητρώου νεοπλασιών δημιουργεί σοβαρά κενά στην πληροφόρηση, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά τη χάραξη πολιτικών πρόληψης και θεραπείας. Η ύπαρξη αξιόπιστων δεδομένων είναι καθοριστική για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των στρατηγικών, αλλά και για τη συμμετοχή της χώρας σε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει τη διαμόρφωση εθνικών στρατηγικών κατά του καρκίνου, ενθαρρύνοντας κάθε κράτος-μέλος να αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης που να περιλαμβάνει όλους τους τομείς της δημόσιας υγείας. Παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει, η Ελλάδα εξακολουθεί να στερείται ενός συνεκτικού σχεδίου που να ανταποκρίνεται στις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις. Η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των διαφόρων φορέων, οι ελλείψεις σε προσωπικό και εξοπλισμό, καθώς και η άνιση κατανομή των υπηρεσιών υγείας μεταξύ των αστικών και των αγροτικών περιοχών αποτελούν σοβαρά εμπόδια στην εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου σχεδίου.
Η πρόληψη αποτελεί βασικό πυλώνα των ευρωπαϊκών πολιτικών κατά του καρκίνου, καθώς υπολογίζεται ότι περίπου το 40% των μορφών της νόσου θα μπορούσαν να αποφευχθούν μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής. Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Σχεδίου για τον Καρκίνο, προωθούνται δράσεις για τη μείωση του καπνίσματος, την καταπολέμηση της παχυσαρκίας, την προώθηση της σωματικής άσκησης και την υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών. Η Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι συμμετέχει στις ευρωπαϊκές αυτές πρωτοβουλίες, υστερεί στην εφαρμογή εθνικών προγραμμάτων πρόληψης. Το ποσοστό των καπνιστών στη χώρα παραμένει υψηλό, ενώ η συμμετοχή του πληθυσμού σε προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου είναι χαμηλή. Η έλλειψη ενημέρωσης και η περιορισμένη πρόσβαση σε δωρεάν προληπτικές εξετάσεις μειώνουν την αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών δράσεων στον ελληνικό πληθυσμό.
Η τεχνολογία και η καινοτομία παίζουν καθοριστικό ρόλο στη βελτίωση της διάγνωσης και της θεραπείας του καρκίνου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επενδύει σημαντικά ποσά στην ανάπτυξη νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων, όπως η ανοσοθεραπεία, η γονιδιακή θεραπεία και οι στοχευμένες θεραπείες, που μπορούν να προσφέρουν καλύτερα αποτελέσματα στους ασθενείς. Παράλληλα, η χρήση ψηφιακών τεχνολογιών και τεχνητής νοημοσύνης επιτρέπει τη βελτίωση των διαγνώσεων και την εξατομίκευση των θεραπειών. Η Ελλάδα, ωστόσο, δεν έχει ενσωματώσει πλήρως αυτές τις καινοτομίες στο εθνικό της σύστημα υγείας, με αποτέλεσμα οι Έλληνες ασθενείς να έχουν συχνά περιορισμένη πρόσβαση σε νέες θεραπείες που είναι διαθέσιμες σε άλλα κράτη-μέλη.
Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τον καρκίνο στοχεύει επίσης στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών και των επιζώντων. Η υποστήριξη μετά τη θεραπεία, η ψυχοκοινωνική φροντίδα και η εξασφάλιση της επανένταξης των ασθενών στην κοινωνική και επαγγελματική τους ζωή αποτελούν προτεραιότητες των ευρωπαϊκών πολιτικών. Στην Ελλάδα, η φροντίδα των ασθενών μετά τη θεραπεία παραμένει ελλιπής, καθώς δεν υπάρχουν δομές που να προσφέρουν ολοκληρωμένη στήριξη σε όσους έχουν επιβιώσει από τη νόσο. Η ψυχολογική υποστήριξη, η φυσική αποκατάσταση και η επαγγελματική επανένταξη είναι τομείς που χρειάζονται ενίσχυση, προκειμένου η χώρα να ευθυγραμμιστεί με τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις.
Η καταπολέμηση του καρκίνου αποτελεί έναν τομέα όπου η ευρωπαϊκή συνεργασία μπορεί να έχει ουσιαστικά αποτελέσματα. Η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών-μελών, η κοινή χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων και η δημιουργία διακρατικών δικτύων υγείας συμβάλλουν στη βελτίωση της αντιμετώπισης της νόσου σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να αξιοποιήσει αυτές τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, ενισχύοντας τη συνεργασία της με άλλα κράτη-μέλη και επενδύοντας στη βελτίωση του εθνικού της συστήματος υγείας. Ωστόσο, για να γίνει αυτό, απαιτείται πολιτική βούληση, συντονισμός των αρμόδιων φορέων και ουσιαστική ενσωμάτωση των ευρωπαϊκών πολιτικών στην ελληνική πραγματικότητα.
Η μάχη κατά του καρκίνου δεν μπορεί να βασίζεται σε αποσπασματικά δεδομένα ή σε ελλιπείς στρατηγικές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχει το πλαίσιο και τα εργαλεία για μια πιο αποτελεσματική και επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση, αλλά η επιτυχία της εξαρτάται από την ικανότητα κάθε κράτους-μέλους να εφαρμόσει τις προβλεπόμενες πολιτικές. Η Ελλάδα καλείται να ενισχύσει τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων, να εφαρμόσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης για τον καρκίνο και να διασφαλίσει ότι οι πολίτες της έχουν ισότιμη πρόσβαση σε πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία. Μόνο μέσα από μια ολοκληρωμένη και συντονισμένη προσέγγιση, η χώρα μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά αυτή τη μεγάλη πρόκληση δημόσιας υγείας και να συμβάλει στον κοινό ευρωπαϊκό στόχο της μείωσης των περιστατικών καρκίνου και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής των ασθενών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Στρατηγικές κατά του καρκίνου δεν γίνονται με δεδομένα στο περίπου», kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Χωρίς στρατηγικό σχέδιο αντιμετώπισης του πιο θανατηφόρου καρκίνου η Ελλάδα, news247.gr, διαθέσιμο εδώ
