Της Βαΐας Σταυρίδου,
Στις 28 Φεβρουαρίου 2023, η Ελλάδα συγκλονίστηκε από το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, όπου μια επιβατική αμαξοστοιχία συγκρούστηκε μετωπικά με μία εμπορική, οδηγώντας στον θάνατο 57 ανθρώπων. Το γεγονός αυτό, προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων και έφερε στο προσκήνιο σοβαρά ζητήματα σχετικά με την ασφάλεια των σιδηροδρομικών μεταφορών και τις ευθύνες της πολιτικής ηγεσίας. Ο τότε Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής, υπέβαλε την παραίτησή του αμέσως μετά το δυστύχημα, αναλαμβάνοντας την πολιτική ευθύνη.
Το τραύμα για την ελληνική κοινωνία παρέμεινε βαθύ, ενώ η απαίτηση για απόδοση ευθυνών έγινε εντονότερη. Έναν χρόνο μετά, η Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής ανέλαβε να διερευνήσει τις ευθύνες και τα συστημικά προβλήματα που οδήγησαν σε αυτή τη συμφορά. Ανάμεσα στους καταθέτοντες ήταν και ο πρώην υπουργός Μεταφορών Κώστας Καραμανλής. Η εμφάνισή του οποίου έμοιαζε περισσότερο με καβγά καφενείου παρά με απολογία. Στις 13 Φεβρουαρίου 2024, ο Καραμανλής κατέθεσε στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής που διερευνά τα αίτια του δυστυχήματος. Από την αρχή, εξέφρασε τη βαθύτατη οδύνη του προς τις οικογένειες των θυμάτων, δηλώνοντας: «Ως γονέας σέβομαι τον πόνο τους». Στη συνέχεια, τόνισε: «Προσωπικά, είμαι εδώ για να μιλήσω για όλα όπως ακριβώς γνωρίζω ότι είναι». Επιπλέον, υπογράμμισε: «Ναι, λοιπόν, στην αλήθεια και όχι στην πολιτική καπηλεία».
Ωστόσο, η στάση του πρώην υπουργού κατά τη διάρκεια της κατάθεσής του δεν άφησε αδιάφορη την κοινή γνώμη. Η Επιτροπή εμφανίστηκε φιλικά διακείμενη προς το πρόσωπό του, ενώ οι απαντήσεις του συχνά περιείχαν αιχμηρά σχόλια και αποφυγή άμεσων τοποθετήσεων. Χαρακτηριστική ήταν η αντιπαράθεσή του με τον βουλευτή της αντιπολίτευσης Φλώρο, κατά την οποία η συζήτηση ξέφυγε από τα όρια μιας αυστηρά εξεταστικής διαδικασίας.
Και μέσα σε αυτό το καφενειακό σκηνικό της «απολογίας» του Κώστα Καραμανλή, δεν μπορούσε να μην τεθεί το ζήτημα της περιβόητης σύμβασης 717. Πρόκειται για τη σύμβαση που είχε ως στόχο την εγκατάσταση σύγχρονων συστημάτων σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης στους ελληνικούς σιδηρόδρομους, μια υποδομή που αν λειτουργούσε σωστά, θα είχε αποτρέψει το δυστύχημα. Ο Καραμανλής, ωστόσο, για μια ακόμη φορά απέφυγε να δώσει σαφείς απαντήσεις για τις καθυστερήσεις και τις παλινωδίες γύρω από την εφαρμογή της σύμβασης. Αντί να απολογηθεί για την πολιτική του ευθύνη, περιορίστηκε σε γενικόλογες αναφορές περί «διαρκούς παρακολούθησης» του έργου και επιχείρησε να ρίξει την ευθύνη αλλού: «Το έργο αυτό παραλάβαμε ημιτελές και προσπαθήσαμε να το ολοκληρώσουμε».
Η πραγματικότητα, όμως, είναι ότι η σύμβαση 717 είχε υπογραφεί από το 2014 και παρέμενε ατελής σχεδόν μια δεκαετία μετά. Οι εκτροχιασμοί του έργου και οι ανεπάρκειες της πολιτικής ηγεσίας αποδείχθηκαν μοιραίες. Αλλά αντί να αναλάβει τις ευθύνες του, ο Καραμανλής προσπάθησε να κρυφτεί πίσω από διαδικασίες και «παραλήψεις τρίτων». Η σύμβαση 717 δεν είναι απλώς ένα έργο που «δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί». Είναι η απόδειξη ενός επικίνδυνου διοικητικού ερασιτεχνισμού που στοίχισε ανθρώπινες ζωές.
Λίγες μόνο μέρες πριν το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, ο Κώστας Καραμανλής είχε το θράσος να εγγυηθεί δημόσια την ασφάλεια των ελληνικών σιδηροδρόμων, δηλώνοντας με στόμφο: «Οι συγκοινωνίες μας είναι ασφαλείς». Όμως, η σύγκρουση στα Τέμπη έδειξε ότι οι ελληνικοί σιδηρόδρομοι βρίσκονταν στην κυριολεξία μεταξύ Συμπληγάδων: από τη μια πλευρά οι ανεπαρκείς υποδομές και από την άλλη η εγκληματική αμέλεια της πολιτικής ηγεσίας.
Στην Εξεταστική Επιτροπή, αντί να διαβεί το στενό πέρασμα της αλήθειας και της αυτοκριτικής, ο Καραμανλής επέλεξε να συντριβεί πάνω στις πέτρες της ειρωνείας και της υπεκφυγής. Όταν κλήθηκε να εξηγήσει αυτή τη θλιβερή διάψευση των «εγγυήσεών» του, περιορίστηκε σε υπαινιγμούς και δικαιολογίες, αφήνοντας τη βαριά ευθύνη να αιωρείται χωρίς ποτέ να την αναλάβει ολοκληρωτικά.
Ανάμεσα στα θεσμικά συντρίμμια, οι πολίτες αναρωτιούνται αν αυτή η χώρα μπορεί να διαβεί τις δικές των Συμπληγάδων και να βγει στο ξέφωτο της υπευθυνότητας ή αν θα παραμείνει για πάντα εγκλωβισμένη στη μιζέρια της πολιτικής ανευθυνότητας. Ο Κώστας Καραμανλής, παρά την πολιτική και ηθική του ευθύνη για το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, φαίνεται να βαδίζει ασφαλής μέσα σε έναν προστατευτικό κλοιό κυβερνητικής στήριξης. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έσπευσε να τον καλύψει πλήρως, διαμηνύοντας ότι «είναι βολικό να τα ρίχνουμε όλα σε έναν υπουργό», σαν να πρόκειται για έναν αποδιοπομπαίο τράγο, ενώ οι ευθύνες βαραίνουν «πολλούς και βαθύτερους» μηχανισμούς.
Η δήλωση αυτή, δεν αποτελεί τίποτα λιγότερο από μια στρατηγική πολιτική τοποθέτηση που σκοπό έχει να διασκεδάσει τις εντυπώσεις και να υποβαθμίσει τη σημασία του προσωπικού ρόλου του Καραμανλή στις ελλείψεις ασφαλείας των σιδηροδρόμων. Παράλληλα, ο Άδωνις Γεωργιάδης, γνωστός για τις φλογερές του υπερασπιστικές τοποθετήσεις, έδωσε τη δική του κάλυψη, παρουσιάζοντας τον Καραμανλή ως «άδικα στοχοποιημένο» και «θύμα πολιτικών σκοπιμοτήτων». Η κυβερνητική σκακιέρα, με απόλυτη μεθοδικότητα, έχει φροντίσει να διατηρήσει τον Καραμανλή ασφαλή και μακριά από τις ποινικές βολές που, υπό άλλες συνθήκες, θα μπορούσαν να οδηγήσουν ακόμη και σε δικαστικές διώξεις.
Όμως, η κοινωνική οργή δεν υποχωρεί. Οι διαμαρτυρίες έξω από το πολιτικό του γραφείο στις Σέρρες αποτελούν μόνο την κορυφή του παγόβουνου. Συγγενείς των θυμάτων και πολίτες από κάθε πολιτικό και ιδεολογικό φάσμα συγκεντρώθηκαν για να εκφράσουν τη βαθιά τους δυσαρέσκεια. Εδώ δεν πρόκειται για πολιτικά παιχνίδια ή κομματικές αντιπαραθέσεις, αλλά για την ωμή, αδιαπραγμάτευτη αλήθεια της ανθρώπινης ζωής που χάθηκε άδικα. Η τραγωδία στα Τέμπη δεν έκανε διακρίσεις, και αυτό εξηγεί τη μαζική αντίδραση πολιτών που ενώνουν τις φωνές τους για δικαιοσύνη. Οι διαμαρτυρίες αυτές βασίζονται σε θεμελιώδη ανθρώπινα επιχειρήματα: την αξία της ανθρώπινης ζωής και την απαίτηση για λογοδοσία όταν αυτή παραβιάζεται κατάφωρα.
Κι όμως, μέσα σε αυτό το περιβάλλον οργής και απαίτησης για δικαιοσύνη, υπάρχει πάντα μια φιλική εστία αγαπητικά διακείμενη προς τον Κώστα Καραμανλή. Πρόκειται για μια κλειστή αλλά ισχυρή κάστα ανθρώπων που συνεχίζουν να τροφοδοτούν το τέρας του πελατειακού συστήματος, κρατώντας ζωντανό το μοντέλο της πολιτικής ασυλίας. Αυτοί οι «πιστοί φίλοι» είναι πρόθυμοι να υπερασπιστούν τον Καραμανλή, όχι γιατί ενδιαφέρονται για την αλήθεια ή τη δικαιοσύνη, αλλά επειδή επενδύουν στην πολιτική επιβίωση και την ανταπόδοση προσωπικών εξυπηρετήσεων. Έτσι αναπαράγεται ένας φαύλος κύκλος όπου η διαφθορά και η ανευθυνότητα δεν μόνο δεν τιμωρούνται, αλλά ανταμείβονται.
Και όπως λέει το τραγούδι: «Να πεθαίνεις για την Ελλάδα είναι άλλο, κι άλλο εκείνη να σε πεθαίνει». Οι 57 ψυχές στα Τέμπη δεν πέθαναν για κάποιο ηρωικό σκοπό· πέθαναν επειδή μια χώρα που τρέφεται από την προχειρότητα και τη συγκάλυψη, δεν τους άφησε άλλη επιλογή. Ένα σύστημα που θεωρείται δεδομένο ότι θα προδώσει, με πολιτικούς που υπόσχονται ασφάλεια και προσφέρουν συντρίμμια.
Η ελληνική κοινωνία μοιάζει εγκλωβισμένη σε έναν φαύλο κύκλο «κακοτυχίας» και «ατυχών συμβάντων», που όμως κάθε άλλο παρά τυχαία είναι. Πόσες ακόμη φορές θα υποδυθούμε τους κακόμοιρους που απλώς έτυχε να βρίσκονται τη λάθος στιγμή στο λάθος μέρος; Και πότε επιτέλους θα συνειδητοποιήσουμε ότι η μοίρα μας δεν είναι το αποτέλεσμα κάποιου θεϊκού παιχνιδιού, αλλά μια πολιτική πραγματικότητα όπου το ρουσφέτι, η ανεπάρκεια και η συγκάλυψη δολοφονούν αργά και μεθοδικά;
Και τελικά, μήπως το μεγαλύτερο δυστύχημα δεν είναι το ίδιο το γεγονός στα Τέμπη, αλλά η βαθιά πεποίθηση ότι τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει — ή μήπως το τέρας είναι τόσο βαθιά ριζωμένο ώστε να συνεχίζει να τρέφεται από τις ψυχές που άφησαν τα Τέμπη πίσω;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Εξεταστική για Τέμπη – Κ. Αχ. Καραμανλής: «Ναι» στην αλήθεια, «όχι» στην πολιτική καπηλεία, liberal.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κώστας Αχ. Καραμανλής: Μαζική συγκέντρωση έξω από το γραφείο του στις Σέρρες από συγγενείς των θυμάτων στα Τέμπη, in.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μητσοτάκης για Καραμανλή: Ότι είναι βουλευτής δεν επηρεάζει όποια πιθανή ποινική διερεύνηση αφορά τον ρόλο του, libre.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τέμπη: Καταθέτει στην Εξεταστική ο Κώστας Αχ. Καραμανλής, tovima.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κ. Καραμανλής στην Εξεταστική για τα Τέμπη: Καμιά τεχνολογία δεν είναι σίγουρο ότι θα απέτρεπε το δυστύχημα, ertnews.gr, διαθέσιμο εδώ
- Εξεταστική για Τέμπη: Η απολογία του πρώην υπουργού Μεταφορών Κώστα Αχ.Καραμανλή στη Βουλή, για το δυστύχημα, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
