Της Γεωργίας Σαχινίδου,
Η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά φαινόμενα του 20ού αιώνα, το οποίο εμφανίζεται όλο και περισσότερο στις ειδήσεις και γίνεται μεγαλύτερη συζήτηση γι’ αυτήν μέσα στα νοικοκυριά. Με αφορμή την περίπτωση του τρίχρονου Άγγελου στο Ηράκλειο που έπεσε θύμα ενδοοικογενειακής βίας, η οποία και οδήγησε στον οδυνηρό θάνατό του, κρίνεται απαραίτητο, να γίνει λόγος για την επίδραση που έχει η ενδοοικογενειακή βία στο παιδί.
Η ενδοοικογενειακή βία έχει πολλές μορφές εκτός της σωματικής, όπως είναι η λεκτική, ψυχολογική, σωματική, σεξουαλική κακοποίηση και οικονομική βία. Ειδικότερα, τουλάχιστον από όσα γνωρίζουμε μέχρι στιγμής, ο μικρός Άγγελος ήταν κατά κύριο λόγο, θύμα σωματικής βίας από την 26χρονη μητέρα του και τον 44χρονο σύντροφό της, καθώς ο ιατροδικαστής αναφέρθηκε σε μελανιές σε όλο του το σώμα, πρόσφατες και μη, που φανερώνουν τη συστηματική κακοποίησή του. Το παιδί κατέληξε εξαιτίας των κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων, οι οποίες δημιούργησαν πρόβλημα στον εγκέφαλό του σε μη αντιστρέψιμο βαθμό.
Στη βρεφική ηλικία, το μικρό παιδί που αναπτύσσεται σε ένα ασταθές περιβάλλον και κλονίζεται η σχέση με τον φροντιστή του, τα συμπτώματά που παρουσιάζει είναι εξίσου ψυχολογικά αλλά και σωματικά. Πιο αναλυτικά, διαταράσσεται η συναισθηματική ασφάλεια, κάτι που παίζει καθοριστικό ρόλο στην μετέπειτα ανάπτυξή του και δεν καθιερώνει έναν υγιή δεσμό με τους γονείς του, ιδίως με τη μητέρα.
Η έλλειψη ασφάλειας που βιώνει προκαλεί επίσης έντονη δυσφορία και άγχος, διότι από τόσο μικρή ηλικία, το παιδί αντιλαμβάνεται την αστάθεια που επικρατεί στο οικογενειακό του περιβάλλον, δυσκολεύοντας έτσι την ομαλή ανάπτυξή του. Τα κυριότερα σωματικά συμπτώματα που προκύπτουν είναι τα προβλήματα ανάμεσα στη διατροφή και τον ύπνο του παιδιού. Έχει παρατηρηθεί, πως το παιδί παρουσιάζει πόνο στην κοιλιά, έντονο κλάμα, ενώ διαφαίνεται ότι διστάζει να εξερευνήσει το περιβάλλον, κάτι που καθίσταται σημαντικό για την εξέλιξη του.
Στη συνέχεια, όταν το παιδί φτάσει στην προσχολική ηλικία, οι επιπτώσεις της ενδοοικογενειακής βίας δεν διαφέρουν ιδιαίτερα σε μεγάλο βαθμό από της βρεφικής. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρείται η δυσκολία στη διατροφή και τον ύπνο, ενώ παράλληλα συνεχίζουν να υπάρχουν αισθήματα άγχους, φόβου και ανησυχίας. Το παιδί τώρα, υπάρχει περίπτωση να αναπτύξει επιθετική συμπεριφορά, αφού δε μπόρεσε να ξεπεράσει το στάδιο του εγωκεντρισμού, δηλαδή να αρχίσει να λαμβάνει υπόψη του τον περίγυρό του και έτσι του φαίνεται δύσκολο να προσαρμοστεί με τους συνομηλίκους του. Παράλληλα, επειδή, όπως ειπώθηκε παραπάνω, δεν έχει γίνει το ξεπέρασμα του σταδίου του εγωκεντρισμού, το παιδί θεωρεί τον ίδιο του τον εαυτό ως υπαίτιο για αυτά που συμβαίνουν στο ίδιο αλλά και στη μητέρα ή αντίστροφα στον πατέρα του.
Έπειτα, αξίζει να σημειωθούν, οι συνέπειες της ενδοοικογενειακής βίας και στην σχολική ηλικία. Αναλυτικότερα, κυριαρχούν ακόμη τα αισθήματα άγχους, φόβου και ανασφάλειας, όμως προστίθεται και το αίσθημα θυμού που δημιουργείται στην ιδιοσυγκρασία του παιδιού. Καθώς το παιδί ξεκινά τα σχολικά του χρόνια, η κακοποίηση, η οποία έχει περιέλθει, εκδηλώνεται στη σχολική του επίδοση που καθίσταται τις περισσότερες φορές μέτρια έως κάκιστη. Αυτό οφείλεται στο ότι η συστηματική βία που δέχεται, επιδρά αρνητικά στη μνήμη του, αναγκάζοντάς το έτσι να αντιμετωπίσει την κοινωνική απομόνωση.
Η κοινωνική απομόνωσή του είναι απόρροια της κλειστής και εσωστρεφής συμπεριφοράς καθώς και του χαρακτήρα του εξαιτίας του οποίου, δεν έχει την ικανότητα να συνάψει κοινωνικές σχέσεις και γι’ αυτό τον λόγο αναγκαστικά, απομακρύνεται και απομονώνεται στον εαυτό του. Επιπρόσθετα, εκδηλώνει έντονη επιθετική συμπεριφορά, γιατί είναι το μόνο πράγμα που προσλαμβάνει από το οικογενειακό του περιβάλλον, άρα θέλοντας και μη μιμείται αυτή τη συμπεριφορά. Στο μυαλό του θεωρεί, πως η βία είναι το μόνο μέσο επίλυσης των προβλημάτων που προκύπτουν. Φυσικό και επόμενο είναι να μην έχουν φίλους και να στιγματίζονται μέσω της ετικετοποίησης που αντιμετωπίζει από τους συμμαθητές τους.
Προκύπτει λοιπόν, εύλογα το συμπέρασμα, πως σε κάθε ηλικιακή ομάδα τα συμπτώματα της ενδοοικογενειακής βίας θα εμφανίζονται όσο αποκρυμμένα κι αν είναι, εάν δώσουμε λίγη περισσότερη προσοχή. Η περίπτωση του τρίχρονου είναι μια από τις πολλές που δεν αντιμετωπίζονται μέχρι να είναι αργά και να επέλθει το μοιραίο γεγονός. Όλα τα είδη βίας είναι αρνητικά στους ενήλικες και στα παιδιά, ιδίως όμως στο παιδί, αφού ένα τρίχρονο δε μπορεί σε μια τόσο μικρή ηλικία να αφουγκραστεί, ότι η κακοποίηση από τους γονείς του δεν είναι κάτι που θα έπρεπε να υπομένει και να το ταυτίζει με την αγάπη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η Ενδοοικογενειακή Βία και οι Επιπτώσεις που επιφέρει στο Παιδί, psychoedu.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ηράκλειο – βασανισμός 3χρονου: Αποκαλυπτικό και σοκαριστικό το πόρισμα της ιατροδικαστή, ertnews.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ηράκλειο – Άγριος βασανισμός 3χρονου, Τι δείχνουν τα ευρήματα του ιατροδικαστή για την κακοποίηση του παιδιού, avgi.gr, διαθέσιμο εδώ
