Του Γιάννη Περγαντή,
Οι Ιλλυρικοί Πόλεμοι ήταν μια σειρά συγκρούσεων που διεξήχθησαν μεταξύ των Ρωμαίων και διαφόρων Ιλλυρικών φυλών και βασιλείων, που βρίσκονταν στη δυτική Βαλκανική, δηλαδή στη σημερινή Κροατία, Αλβανία, Μαυροβούνιο και τμήματα της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Οι πόλεμοι αυτοί διήρκησαν από το 229 π.Χ. έως το 168 π.Χ. και είχαν σημαντική επιρροή στην επέκταση της Ρώμης στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Οι Ιλλυριοί, αν και δεν ήταν ενωμένοι κάτω από μία κεντρική κυβέρνηση, ήταν μια συλλογή από ανεξάρτητες φυλές και βασίλεια με ισχυρή ναυτική παρουσία, γεγονός που τους έκανε μια σοβαρή απειλή για τα συμφέροντα της Ρώμης στην περιοχή.
Οι Ιλλυριοί ήταν μια ομάδα Ινδοευρωπαϊκών φυλών που κατείχαν τη δυτική Βαλκανική, από την ανατολική ακτή της Αδριατικής Θάλασσας μέχρι τμήματα της σημερινής Βοσνίας, Σερβίας και Κοσόβου. Αυτές οι φυλές ήταν γνωστές για τον πολεμικό τους πολιτισμό και συχνά επιδίδονταν σε πειρατεία και επιδρομές, ιδιαίτερα στην Αδριατική Θάλασσα. Ως αποτέλεσμα, αποτέλεσαν σοβαρή απειλή για τις εμπορικές οδούς και τις θαλάσσιες διαδρομές, που ήταν ζωτικής σημασίας για την οικονομία της Μεσογείου. Μέχρι τον 3ο αιώνα π.Χ., η Ρώμη είχε ήδη εδραιωθεί ως ανερχόμενη ναυτική δύναμη και η επιρροή της στη Μεσόγειο άρχισε να συγκρούεται με τις πρακτικές των Ιλλυρίων.
Οι Ιλλυριοί ήταν επίσης γνωστοί για τις περίπλοκες σχέσεις τους με τις ελληνικές πόλεις-κράτη, με μερικούς Ιλλυρικούς βασιλείς να συνάπτουν συμμαχίες με Έλληνες ηγεμόνες και κοινότητες. Ωστόσο, η ασταθής φύση τους και η τάση τους για επιδρομές τους έκαναν εχθρούς της Ρώμης, η οποία επιθυμούσε να προστατεύσει τις εμπορικές της οδούς και να εδραιώσει την κυριαρχία της στην περιοχή.
Ο Πρώτος Ιλλυρικός Πόλεμος ξεκίνησε το 229 π.Χ., όταν η Ρωμαϊκή Δημοκρατία παρενέβη στις υποθέσεις των Ιλλυρίων, μετά την έναρξη των επιθέσεων της Ιλλυρής βασίλισσας Τεύτας κατά των ρωμαϊκών πλοίων και την αναστάτωση του εμπορίου. Η Τεύτα είχε στραφεί στην πειρατεία, κάτι που υπέσκαπτε τα συμφέροντα της Ρώμης στην Αδριατική. Η Ρώμη αντέδρασε άμεσα, στέλνοντας έναν στόλο στην περιοχή για να καταπολεμήσει την απειλή της Ιλλυρικής πειρατείας. Η σύγκρουση δεν κράτησε πολύ και το 228 π.Χ., η Τεύτα ηττήθηκε από τους Ρωμαίους. Αυτή η νίκη επέτρεψε στη Ρώμη να εδραιώσει το πρώτο της σημείο επιρροής στην περιοχή, σηματοδοτώντας την αρχή της ρωμαϊκής στρατιωτικής παρουσίας στα Βαλκάνια. Μετά τον πόλεμο, η Ρωμαϊκή Δημοκρατία καθαίρεσε την Τεύτα και την εξουσία ανέλαβε ο Δημήτριος ο Φάριος, ο οποίος υπέκυψε στους Ρωμαίους και έγινε υποτελής τους. Το αποτέλεσμα του πολέμου έστειλε επίσης το μήνυμα σε άλλες Ιλλυρικές φυλές ότι η πειρατεία και οι εχθρικές ενέργειες κατά των ρωμαϊκών συμφερόντων δεν θα γίνονταν πλέον ανεκτές.
Ο Δεύτερος Ιλλυρικός Πόλεμος προκλήθηκε από την αποστασία του Δημήτριου του Φάριου το 219 π.Χ., ο οποίος «έσπασε» τη συμφωνία του με τη Ρώμη και άρχισε νέες επιδρομές στην Αδριατική. Η Ρώμη αντέδρασε γρήγορα στέλνοντας στόλο και στρατό. Έπειτα από έναν σύντομο πόλεμο, η Ρώμη τον συνέτριψε, αναγκάζοντάς τον να εγκαταλείψει το βασίλειό του και να καταφύγει στην αυλή του Φιλίππου Ε’ της Μακεδονίας. Μετά τη νίκη της, η Ρώμη ενίσχυσε την επιρροή της στην Ιλλυρία, επιβεβαιώνοντας την κυριαρχία της στην Αδριατική.
Ο Τρίτος Ιλλυρικός Πόλεμος διεξήχθη το 168 π.Χ., όταν ο Ιλλυριός βασιλιάς Γένθιος συμμάχησε με το βασίλειο της Μακεδονίας κατά της Ρώμης. Οι Ρωμαίοι έδρασαν αποφασιστικά, νικώντας τον Γένθιο και καταλύοντας το Ιλλυρικό βασίλειο. Ο ίδιος συνελήφθη και μεταφέρθηκε στη Ρώμη, όπου φυλακίστηκε. Η ήττα του Γένθιου σηματοδότησε το τέλος της σημαντικής Ιλλυρικής αντίστασης κατά της ρωμαϊκής εξουσίας. Αν και οι Ιλλυρικοί Πόλεμοι δεν ήταν από τις πιο διάσημες ή καταστροφικές συγκρούσεις στην ιστορία της Ρώμης, είχαν σημαντικό ρόλο στην επέκταση της ρωμαϊκής επιρροής στην ανατολική Μεσόγειο. Οι επιτυχείς εκστρατείες κατά των Ιλλυρίων έδειξαν τη αυξανόμενη ναυτική δύναμη της Ρώμης και την ικανότητά της να προβάλει στρατιωτική ισχύ σε περιοχές μακριά από την πατρίδα της.
Οι Ιλλυρικοί Πόλεμοι σηματοδότησαν την αρχή της ρωμαϊκής εδαφικής επέκτασης στα Βαλκάνια. Μετά την ήττα των Ιλλυρίων, η Ρώμη απέκτησε έλεγχο σε σημαντικές παράκτιες πόλεις και νησιά, γεγονός που της επέτρεψε να ελέγξει τις ζωτικής σημασίας εμπορικές οδούς στην Αδριατική. Αυτό άνοιξε το δρόμο για την περαιτέρω ρωμαϊκή επέκταση στην ανατολική Μεσόγειο και έθεσε τα θεμέλια για τη ρωμαϊκή επιρροή στον ελληνόφωνο κόσμο.
Οι πόλεμοι αυτοί ανέδειξαν επίσης τη σημασία της ναυτικής δύναμης στη Μεσόγειο. Ο ρωμαϊκός στόλος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ήττα των Ιλλυρίων και η Δημοκρατία άρχισε να εστιάζει στην ενίσχυση των ναυτικών της δυνατοτήτων. Αυτή η εστίαση στην ανάπτυξη ναυτικής ισχύος θα αποδεικνυόταν καθοριστική στις μελλοντικές συγκρούσεις της Ρώμης με την Καρχηδόνα και άλλες μεσογειακές δυνάμεις.
Οι Ιλλυρικοί Πόλεμοι είχαν επίσης σημαντικό αντίκτυπο στην πολιτική της Ρώμης. Καθώς η Ρώμη συνέχιζε να επεκτείνει την επιρροή της στα Βαλκάνια, αντιμετώπιζε νέες προκλήσεις στο να χειριστεί ξένους βασιλείς και φυλάρχους. Η Ρωμαϊκή Σύγκλητος χρησιμοποίησε αυτούς τους πολέμους ως ευκαιρία για να επιβάλει την εξουσία της και να διατηρήσει τον έλεγχο στις εξωτερικές υποθέσεις. Η νίκη της Ρώμης κατά των Ιλλυρίων, έθεσε ένα προηγούμενο για μελλοντικές στρατιωτικές εκστρατείες στη Μεσόγειο και διαμόρφωσε την εξωτερική πολιτική της Ρώμης για πολλές γενιές. Οι Ιλλυρικοί Πόλεμοι δεν ήταν από τις πιο διάσημες ή καθοριστικές συγκρούσεις στην ιστορία της Ρώμης, αλλά αποτέλεσαν ένα σημαντικό κεφάλαιο στην άνοδο της Ρώμης ως κυρίαρχης δύναμης στη Μεσόγειο. Μέσα από αυτούς τους πολέμους, η Ρώμη εξάλειψε την απειλή της πειρατείας και απέκτησε τον έλεγχο σε κρίσιμες ναυτικές οδούς. Επιπλέον, οι νίκες στους Ιλλυρικούς Πολέμους αποτέλεσαν μια πρώιμη ένδειξη της στρατιωτικής ισχύος της Ρώμης, η οποία της επέτρεψε να κατακτήσει εκτεταμένα εδάφη σε όλη την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Μπουραζέλης Κώστας (2021), Οι Τρόφιμοι της Λύκαινας, Αθήνα: ΜΙΕΤ
- Χανιώτης Άγγελος (2021), Η εποχή των κατακτήσεων: O ελληνικός κόσμος από τον Αλέξανδρο στον Αδριανό 336 π.Χ. – 138 μ.Χ., Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
- Οι Ιλλυρικοί Πόλεμοι: Η κατάκτηση και η καταστροφή των Ιλλυριών από τους Ρωμαίους (229-168 π.Χ.), protothema.gr, διαθέσιμο εδώ
- The Roman Navy: The First and Second Illyrian Wars, and incidental operations (241-219 BCE), sas.upenn.edu, διαθέσιμο εδώ
