Του Δημήτρη Ανδριανόπουλου,
Η χώρα μας χαρακτηρίζεται από έλλειψη πολιτικών και κουλτούρας συμπερίληψης προς τα άτομα με αναπηρίες. Το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στις δυσκολίες της καθημερινότητας, αλλά επεκτείνεται και στον χώρο της υγείας (υψηλό κόστος φαρμάκων, θεραπειών, επεμβάσεων, μεταφοράς και διαμονής), αλλά και της διαβίωσης (ποια θα είναι η ποιότητα ζωής των ατόμων με αναπηρία όταν φύγουν από τη ζωή οι γονείς που αποτελούν τους βασικούς τους φροντιστές; Πώς θα ζήσουν μόνα τους και πού;). Στοιχεία της Eurostat και της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν ότι το 50% των οικογενειών με ΑΜΕΑ στη χώρα μας και το 30% στην Ευρωπαϊκή Ένωση ζει στα όρια της φτώχειας. Κυρίως μέχρι την προηγούμενη δεκαετία το οικονομικό και ψυχοκοινωνικό βάρος της φροντίδας των ατόμων με αναπηρία το είχε εξ’ολοκλήρου αναλάβει η οικογένειά τους. Οι δημόσιοι φορείς είχαν ρόλο επικουρικό έως και διακοσμητικό, καθώς και σε ορισμένες περιπτώσεις επιβαρυντικό για τις οικογένειες.
Προκειμένου να ξεπεραστούν αυτά τα εμπόδια, να υπάρξει ορατότητα και συμπερίληψη προς τα άτομα με αναπηρία και τις οικογένειές τους λήφθηκαν και λαμβάνονται συνεχώς νέα μέτρα. Ειδικότερα, την τελευταία τριετία, θεσμοθετήθηκε η ίδρυση επιτροπής και σχεδίου ισότιμης πρόσβασης για τα άτομα με αναπηρία σε κάθε ΑΕΙ. Επιπλέον, δόθηκαν επιχορηγήσεις σε επιχειρήσεις για την πρόσληψη 3.000 ατόμων από ευάλωτες πληθυσμιακά ομάδες μεταξύ αυτών και ΑμεΑ. Εγκαινιάστηκαν στέγες υποστηριζόμενης διαβίωσης, δημιουργήθηκε ψηφιακός ιστότοπος για άτομα με αναπηρία ονομαζόμενος «Εθνική Πύλη Αναπηρίας», αλλά το πιο σημαντικό μέτρο από όλα θεωρείται η παροχή προσωπικού βοηθού.
Οι στέγες υποστηριζόμενης διαβίωσης προάγουν την αυτονομία και την ικανότητα αυτοεξυπηρέτησης, αναγνωρίζουν το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία στο να ζουν με αξιοπρέπεια και ισοτιμία στην κοινότητα και προσφέρουν τη δυνατότητα για πρόσβαση σε ποιοτικά εκπαιδευτικά προγράμματα. Συμβάλλουν, ακόμη, στη συναισθηματική εξέλιξη, στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των ατόμων με αναπηρία ενώ συγχρόνως, επιτυγχάνεται η κοινωνικοποίηση μέσω της συμμετοχής σε πολιτιστικές—αθλητικές δραστηριότητες και η ενεργή συμμετοχή ισότιμα και αξιοπρεπώς σε κάθε μορφή κοινωνικής έκφρασης.
Ο προσωπικός βοηθός δεν παρέχει απλώς φροντίδα ή εξειδικευμένη θεραπεία στο άτομο με αναπηρία. Λειτουργεί ως μέσο που εξασφαλίζει την ανεξάρτητη διαβίωση και στηρίζει την κοινωνική ένταξη. Ο προσωπικός βοηθός επιλέγεται από το ίδιο το άτομο με αναπηρία και συμβάλλει στην άρση των εμποδίων και των αποκλεισμών, καθώς το υποστηρίζει σε δραστηριότητες που μόνο του δεν μπορεί να εκτελέσει όπως η σίτιση, η προσωπική υγιεινή, η βοήθεια στο σχολικό και εργασιακό περιβάλλον. Μέσω του θεσμού του προσωπικού βοηθού, προλαμβάνεται η ιδρυματοποίηση των ατόμων με αναπηρίες κυρίως για όσα άτομα ζουν μόνα τους, χωρίς υποστηρικτικό περιβάλλον.
Οι παραπάνω δράσεις εντάσσονται στην Εθνική Στρατηγική για τα Δικαιώματα των ΑμεΑ 2024-2030. Πρόκειται για μια στρατηγική βασισμένη στο ευρωπαϊκό πρότυπο η οποία περιλαμβάνει τους ακόλουθους έξι πυλώνες: 1) Καθολική πρόσβαση 2) Ανεξάρτητη διαβίωση στην κοινότητα 3) Πρόσβαση στην υγεία 4) Συμπερίληψη στην εκπαίδευση 5) Πρόσβαση στην εργασία 6) Ορατότητα ΑΜΕΑ και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας.
Η στρατηγική αυτή έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς θέτει στο επίκεντρο τον εκμηδενισμό των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι ΑμεΑ και οι οικογένειές τους, σε βάθος εξαετίας και την ορατότητά τους από την κοινωνία και την πολιτεία. Αξίζει να τονιστεί πως σήμερα οι περισσότερες πόλεις δεν είναι καθόλου φιλικές για τους συμπολίτες μας με αναπηρίες, καθώς πολλά πεζοδρόμια είναι κατειλημμένα από δέντρα, σπασμένα μάρμαρα, λάθος σχεδιασμένες ράμπες αναπηρικών αμαξιδίων ή οδηγούς όδευσης τυφλών. Το ίδιο αφιλόξενες είναι και οι δημόσιες υπηρεσίες όπως τα δικαστήρια, τα σχολεία (ακόμα και τα ειδικά σχολεία!), οι τράπεζες στις οποίες τα αναπηρικά αμαξίδια δεν έχουν πρόσβαση στους ορόφους παρά μόνο στους ισόγειους χώρους.
Φυσικά, και στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς τα εμπόδια είναι πολλά, από τους αγενείς και απρόθυμους οδηγούς να βοηθήσουν ΑμεΑ, μέχρι τις εκτός λειτουργίας ράμπες και ασανσέρ. Από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, γίνεται σαφές πως οι προκλήσεις της εθνικής στρατηγικής είναι αυξημένες για να επιτευχθούν μέχρι το 2030, όταν ακόμα και η πιο μικρή πρόκληση, που είναι αυτή της ανακατασκευής πεζοδρομίων ( πυλώνας 2: Ανεξάρτητη διαβίωση στην κοινότητα), δεν έχει διεκπεραιωθεί. Παρόλα αυτά δεν χάνουμε την ελπίδα μας ότι η κοινωνία μας θα γίνει συμπεριληπτική για όσα άτομα ζουν εντός και εκτός αυτής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τι προσφέρει ο θεσμός του Προσωπικού Βοηθού στα άτομα με αναπηρία,liberal.gr, διαθέσιμο εδώ
- Εθνική Στρατηγική για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία 2024-2030 «Μια Ελλάδα με Όλους για Όλους», ypergasias.gov.gr, διαθέσιμο εδώ
