Της Μαριάνθης Κοκοράκη,
Με τον ξαφνικό θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το 323 π.Χ., ο μακεδονικός θρόνος έμεινε χωρίς διάδοχο. Από εδώ και έπειτα, ξεκινάει ένας αιματηρός αγώνας για τον πολυπόθητο θρόνο της Μακεδονίας. Μετά τον Αλέξανδρο, σειρά προτεραιότητας είχε το αγέννητο παιδί του, το οποίο μετά την γέννησή του θα ονομαστεί Αλέξανδρος Δ’ και ο ετεροθαλής αδελφός του Μέγα Αλέξανδρου, ο Αριδαίος. Το πρόβλημα στην συγκεκριμένη περίπτωση αφορούσε το γεγονός πως ο άμεσος διάδοχος του Αλεξάνδρου δεν είχε ακόμα γεννηθεί. Οπότε ήταν λογικό, ότι δεν μπορούσε ακόμα να κυβερνήσει. Έτσι, ο Αριδαίος στέφθηκε βασιλιάς της Μακεδονίας, μετονομάστηκε σε Φίλιππος Γ’ και η θέση του ως προσωρινού βασιλιά θα ίσχυε, έως ότου να ενηλικιωθεί το βρέφος. Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός, πως ο Φίλιππος Γ’ είχε κάποια διανοητική πάθηση, κάτι που φαίνεται ιστορικά τεκμηριωμένο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο Φίλιππος Γ’ τέθηκε υπό την κηδεμονία του Κρατερού, ενός από τους πιο ηλικιωμένους αξιωματικούς. Μετά την γέννηση του Αλέξανδρου Δ’, το νεογνό τέθηκε κάτω υπό την ίδια κηδεμονία.
Η αρχή της βασιλείας του Φιλίππου Γ’ ή αλλιώς Αρριδαίου, αποτέλεσε την αρχή μιας σειράς αιματηρών πολέμων που ονομάζεται «εποχή των Διαδόχων», η οποία ξεκινάει από τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και καταλήγει στο έτος 281 π.Χ., με την τελική διαίρεση της αυτοκρατορίας. Οι περισσότεροι από τους Διαδόχους ήταν ήδη σε προχωρημένη ηλικία, οι οποίοι ανήκαν στη γενιά του Φιλίππου και αποτελούσαν μέλη της μακεδονικής αυτοκρατορίας. Οι γνωστότεροι ήταν ο Αντίπατρος, ο οποίος ήταν εβδομήντα πέντε ετών και ήταν χρησμένος ως αντιβασιλέας της Μακεδονίας από το 334 π.Χ. Στη συνέχεια ακολουθούσε ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος, που κατά τη διάρκεια της εκστρατείας είχε διοικήσει τα στρατεύματα των Ελλήνων συμμάχων. Έπειτα, ο Αντίγονος κυβερνούσε τη Φρυγία, μία από τις κυριότερες επαρχίες της Μ. Ασίας.
Οι γενναίοι αυτοί και πολεμοχαρείς άνδρες, είχαν αποκτήσει και φιλόδοξους γιους. Συγκεκριμένα, ο Κάσσανδρος ήταν γιος του Αντιπάτρου. Βρισκόταν πλάι στον Αλέξανδρο όταν εκείνος πέθανε. Ο γιος του Αντιγόνου Μονόφθαλμου ήταν ο Δημήτριος γνωστός με το προσωνύμιο «Πολιορκητής», ο οποίος θα μεταβαλλόταν σε ένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα στους πολέμους ανάμεσα στους Διαδόχους. Οι στρατηγοί που αναφέρθηκαν παραπάνω, όπως και πολλοί άλλοι, ανήκαν στον στενό φιλικό κύκλο του Αλεξάνδρου και αποτελούσαν άξιοι εμπιστοσύνης, για αυτόν τον λόγο, ο Αλέξανδρος τους έδωσε ανώτατα αξιώματα ή τους άφησε να διοικούν συγκεκριμένα κομμάτια της αχανούς αυτοκρατορίας του. Επί παραδείγματι, ο Πτολεμαίος έλαβε το αξίωμα του σατράπη και διοίκησε την επαρχία της Αιγύπτου, ο Λυσίμαχος διοίκησε την Θράκη και ο Σέλευκος διαδέχθηκε τον Περδίκκα στο βαθμό του χιλιάρχου.
Ο κάθε Διάδοχος ξεχωριστά, είχε τεράστια δύναμη. Ο Πτολεμαίος ήλεγχε την Αίγυπτο, μία χώρα με τεράστιες πηγές πλούτου και μακραίωνη μοναρχική παράδοση. Ακόμη, ο Κάσσανδρος βάσιζε την δύναμή του στην κατοχή της Μακεδονίας και του μεγαλύτερου μέρους της Θεσσαλίας, αλλά και στον έλεγχο μιας σειράς σημαντικών περιοχών. Επιπλέον, η Θράκη αποτελούσε τη βάση του Λυσιμάχου. Ο Σέλευκος, από το 321 π.Χ. και έπειτα, ήλεγχε τις περιοχές που εκτείνονταν από την Βαβυλώνα έως τη Συρία και από την Ελλάδα έως τη Μικρά Ασία. Από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματά του αποτελούσε ο στόλος του και ο έλεγχος των λιμανιών. Καθ’ όλη την διάρκεια της εξιστόρησης της συγκεκριμένης περιόδου, θα παρατηρηθεί ότι οποιοσδήποτε από τους Διαδόχους αποκτούσε δύναμη και ισχύ, οι υπόλοιποι στρέφονταν εναντίον του. Μετά από την εξουδετέρωση του ισχυρότερου, γίνονταν νέες συμφωνίες, με σκοπό να διαλυθούν και αυτές αμέσως, μόλις κάποιος από τους υπόλοιπους Διαδόχους αποκτούσε περισσότερη ισχύ. Τότε εξουδετερωνόταν και αυτός, και νέες συμμαχίες εμφανίζονταν στο προσκήνιο, μέχρι να κατατροπωθεί και ο επόμενος. Κατάφεραν έτσι, να αφανίσουν σχεδόν όλη τη δυναστεία των Αργεαδών, μόλις λίγα χρόνια αργότερα.
Το 320 π.Χ., οι εναπομείναντες από τη δυναστεία των Αργεαδών κατέληξαν σε μια συμφωνία στην περιοχή Τριπαράδεισο στη βόρεια Συρία. Η συμφωνία αυτή όριζε τον Αντίπατρο ως αντιβασιλέα, τον Αντίγονο Μονόφθαλμο ως τον διάδοχο του Περδίκκα στη διοίκηση του στρατού. Ο Δημήτριος, ο γιος του Αντιγόνου, νυμφεύθηκε την κόρη του Αντιπάτρου, Φίλα, καθιστώντας τον ως έναν από τους ισχυρότερους άνδρες της εποχής εκείνης. Όσον αφορά τους υπόλοιπους Διαδόχους, ο Πτολεμαίος παρέμεινε σατράπης της Αιγύπτου, ενώ ο Λυσίμαχος από την άλλη, κατάφερε να κρατήσει την Θράκη, ο Σέλευκος αντιθέτως, έλαβε τη Βαβυλώνα.
Έναν χρόνο αργότερα, ο Αντίπατρος πέθανε. Λίγο πριν πεθάνει, δήλωσε πως δεν αναγνωρίζει τον γιο του Κάσσανδρο ως τον κηδεμόνα των βασιλέων του, αλλά τον Πολυπέρχοντα, έναν Μακεδόνα ευγενή. Ο Κάσσανδρος φανερά προσβεβλημένος με την τελευταία επιθυμία του πατέρα του, κατατάσσεται μαζί με τον Αντίγονο και τους υπόλοιπους Διαδόχους, όπου όλοι μαζί στράφηκαν εναντίον του Πολυπέρχοντα. H σύγκρουση αυτή κράτησε τέσσερα ολόκληρα χρόνια, στην διάρκεια των οποίων συνέβησαν πολύ τρανταχτά γεγονότα. Η Ολυμπιάδα, η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου δολοφόνησε τον Φίλιππο Γ’ ή αλλιώς Αρριδαίο, ώστε να περάσει ο θρόνος στον εγγονό της, Αλέξανδρο Δ’. Η πράξη αυτή της Ολυμπιάδας, έφερε τον Κάσσανδρο πιο κοντά στον θρόνο της Μακεδονίας. Πλεόν, ο Κάσσανδρος ήταν ο μόνος κηδεμόνας του Αλεξάνδρου Δ’, του μόνου ζωντανού και άμεσου απογόνου του Μέγα Αλέξανδρου. Έτσι, ο Κάσσανδρος παντρεύτηκε την Θεσσαλονίκη, την αδερφή του Μέγα Αλέξανδρου και πλέον απέκτησε συγγενικό αίμα με τον βασιλική οικογένεια της Μακεδονίας. Από εδώ και έπειτα, οι εξελίξεις κορυφώνονται και θα αλλάξουν για πάντα την ροή της Ελληνιστικής ιστορίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Άγγελος Χανιώτης (2021), Η Εποχή των Κατακτήσεων, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
- Δημήτριος Ε. Ευαγγελίδης (2012), Αρχαία Μακεδονία: Εθνολογία, Αρχαιολογία, Ιστορία, εκδόσεις Ινφογνώμων
- Thomas R. Martin (2023), Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας – Από την Προϊστορία στους Ελληνιστικούς Χρόνους, εκδ. Θύραθεν
- Philip Matyszak (2019), A Companion to Ancient Macedonia, Pen & Sword Military
