Της Εύης Κατέλα,
Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον ότι ένα σύγχρονο πολιτικό γεγονός μπορεί να αναλυθεί μέσα από το πρίσμα μιας θεωρίας που έχει τις ρίζες της στον 17ο αιώνα. Στο παρόν άρθρο επιχειρείται η ερμηνεία της διαγραφής ενός πρώην Πρωθυπουργού από το κόμμα του, βασισμένη σε μια κλασική θεωρία της πολιτικής φιλοσοφίας. Πρόκειται για μια σπάνια διαδικασία, η οποία έχει αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα της στην πολιτική ιστορία.
Πιο συγκεκριμένα, η απόφαση της Νέας Δημοκρατίας να διαγράψει τον πρώην Πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά αποτελεί ένα σημαντικό πολιτικό γεγονός που εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη φύση της πολιτικής εξουσίας και τη σχέση μεταξύ κόμματος και μελών. Η ενέργεια αυτή μπορεί να ερμηνευθεί μέσα από το πρίσμα της θεωρίας του κοινωνικού συμβολαίου του Τόμας Χομπς, προσφέροντας μια βαθύτερη κατανόηση των δυναμικών που διαμορφώνουν την κομματική πειθαρχία και συνοχή.
Ο Τόμας Χομπς, στο έργο του Λεβιάθαν, περιγράφει τη φυσική κατάσταση της ανθρωπότητας ως μια κατάσταση συνεχούς φόβου και κινδύνου βίαιου θανάτου, όπου η ζωή είναι «μοναχική, φτωχή, άσχημη, βάναυση και σύντομη». Για να ξεφύγουν από αυτήν την κατάσταση, οι άνθρωποι συνάπτουν ένα κοινωνικό συμβόλαιο, παραχωρώντας μέρος των ελευθεριών τους σε μια κεντρική εξουσία – τον Λεβιάθαν – ο οποίος εξασφαλίζει την ειρήνη και την ασφάλεια μέσω της επιβολής νόμων και κανονισμών.
Στην περίπτωση της διαγραφής του Αντώνη Σαμαρά, η Νέα Δημοκρατία, ως πολιτικός οργανισμός, λειτουργεί ως μια αναπαράσταση του χομπσιανού κράτους. Τα μέλη του κόμματος έχουν συναινέσει σε ένα εσωτερικό «κοινωνικό συμβόλαιο», αποδεχόμενα τους κανόνες και τις αρχές που διέπουν τη λειτουργία του. Η διαγραφή ενός εξέχοντος μέλους, όπως ο Σαμαράς, μπορεί να θεωρηθεί ως μια προσπάθεια του κόμματος να διατηρήσει την εσωτερική του συνοχή και να αποτρέψει την εμφάνιση «φυσικής κατάστασης» εντός του, όπου οι εσωτερικές διαμάχες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε χάος και αποδυνάμωση της εξουσίας του.
Ωστόσο, η απόφαση αυτή εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ισορροπία μεταξύ της διατήρησης της τάξης και της καταστολής της εσωτερικής διαφωνίας. Ο Χομπς υποστηρίζει ότι η απόλυτη εξουσία είναι απαραίτητη για την αποφυγή του χάους, αλλά σε ένα δημοκρατικό πλαίσιο, η υπερβολική συγκέντρωση εξουσίας μπορεί να οδηγήσει σε αυταρχισμό και στην καταπάτηση των δικαιωμάτων των μελών. Η διαγραφή του Σαμαρά μπορεί να ερμηνευθεί ως μια πράξη συγκέντρωσης εξουσίας, όπου η ηγεσία του κόμματος επιδιώκει να εξαλείψει την εσωτερική αντιπολίτευση, προκειμένου να διατηρήσει τον έλεγχο.
Από την άλλη πλευρά, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η διαγραφή ήταν απαραίτητη για τη διατήρηση της ενότητας και της αποτελεσματικότητας του κόμματος. Σε ένα πολιτικό περιβάλλον όπου η δημόσια εικόνα και η συνοχή είναι κρίσιμες, η παρουσία εσωτερικών διαφωνιών μπορεί να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων και να αποδυναμώσει τη θέση του κόμματος. Επομένως, η απομάκρυνση ενός διαφωνούντος μέλους μπορεί να θεωρηθεί ως μια πράξη προστασίας του συλλογικού συμφέροντος, σύμφωνη με το χομπσιανό ιδεώδες της διατήρησης της τάξης και της ασφάλειας.
Ωστόσο, η καταστολή της εσωτερικής διαφωνίας ενδέχεται να οδηγήσει σε μια κουλτούρα φόβου και σιωπής, όπου τα μέλη αποφεύγουν να εκφράσουν αντίθετες απόψεις, φοβούμενα την τιμωρία. Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να μειώσει την ικανότητα του κόμματος να προσαρμόζεται σε νέες προκλήσεις και να ενσωματώνει διαφορετικές προοπτικές, οδηγώντας τελικά σε στασιμότητα και παρακμή.
Η διαγραφή του Αντώνη Σαμαρά από τη Νέα Δημοκρατία μπορεί να ερμηνευθεί μέσα από τη θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου του Τόμας Χομπς ως μια προσπάθεια διατήρησης της εσωτερικής τάξης και αποφυγής του χάους. Ωστόσο, η απόφαση αυτή εγείρει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με την ισορροπία μεταξύ της διατήρησης της εξουσίας και της ενθάρρυνσης της ελεύθερης έκφρασης εντός του κόμματος.
Η πρόκληση για τη Νέα Δημοκρατία, όπως και για κάθε πολιτικό οργανισμό, είναι να βρει αυτήν την ισορροπία, διασφαλίζοντας ότι η επιδίωξη της ενότητας δεν θα οδηγήσει σε αυταρχικές πρακτικές που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τη δημοκρατική της ταυτότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Διαγραφές που έμειναν στην ιστορία, tomanifesto.gr, διαθέσιμο εδώ
- ΟΙ HOBBES ΚΑΙ RAWLS ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ, grcrun11.gr, διαθέσιμο εδώ
