Του Δημήτρη Σιώκα,
Μια μάχη που τείνει να ξεχαστεί, και που διετέλεσε όμως σημαντικό ρόλο κατά την εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα είναι η Μάχη του Πλαταμώνα (15-16 Απριλίου 1941). Αξιομνημόνευτο στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι τα ελληνικά εδάφη υπερασπίστηκαν αποκλειστικά από Νεοζηλανδούς στρατιώτες. Από τις αρχές του 1941, γίνεται φανερή η επιθυμία των Γερμανών να επιτεθούν στην Ελλάδα και να τη θέσουν υπό την κυριαρχία τους. Η επίθεση αυτή έχει μείνει γνωστή με την κωδική ονομασία ΜΑΡΙΤΑ.
Το Κάστρο του Πλαταμώνα, λόγω της θέσης του, είχε τη δυνατότητα να ελέγχει τη διέλευση προς τη νότια Ελλάδα τόσο από την ξηρά όσο και από τη θάλασσα. Έτσι, λίγες μόνο μέρες μετά την εισβολή, το 21ο Τάγμα Πεζικού των Νεοζηλανδών, στάλθηκε από την Αθήνα στον Πλαταμώνα. Αν αναλογιστεί κανείς ότι ο στρατός των Νεοζηλανδών αποτελούταν από απλούς πολίτες, δεν μπορεί παρά να θαυμάσει το πείσμα, την αγωνιστικότητα και την αυτοθυσία τους. Η μάχη ήταν άνιση, όμως παρέμειναν αφοσιωμένοι στον στόχο τους. Δημιούργησαν ακόμη και αυτοσχέδια όπλα, τα οποία παρ’ όλα αυτά δεν στάθηκαν αντάξια να αντιμετωπίσουν τον εκπαιδευμένο γερμανικό στρατό.
Ήταν 15 Απριλίου, και πριν ο ήλιος ανατείλει —όπως διηγούνται οι ντόπιοι— σημειώνεται η πρώτη επίθεση. Η αντίσταση ήταν σθεναρή. Μάλιστα, η πρώτη μέρα τελείωνε, αφήνοντας την εντύπωση ότι οι Νεοζηλανδοί είχαν το πάνω χέρι και πως το φρούριο αποτέλεσε για ακόμη μια φορά στην ιστορία μια έξυπνη επιλογή.
Τη δεύτερη μέρα, τα γερμανικά στρατεύματα ενισχύθηκαν με άλλα ερχόμενα από τη Θεσσαλονίκη. Τα πυροβόλα στήθηκαν, και μια βροχή από σφαίρες άρχισε να απειλεί τους περικυκλωμένους στρατιώτες που βρίσκονταν μέσα στο Κάστρο. Ο συμμαχικός στρατός αντεπιτέθηκε, χωρίς όμως να υπάρξει τελικά θετική γι’ αυτούς έκβαση. Τα πυρομαχικά τελείωσαν με αποτέλεσμα να αναγκαστούν να παραδοθούν. Όσοι έζησαν στράφηκαν σε άτακτη φυγή, η οποία για αρκετούς κατέληξε θανατηφόρα. Οι επιζώντες βρήκαν καταφύγιο στα βουνά αλλά και στα σπίτια κατοίκων γειτονικών χωριών, όπως του Πλαταμώνα.
Νεκρική σιγή επικράτησε, μιας και στην περιοχή δέσποζε πλέον, η σημαία των κατακτητών. Το Κάστρο, σήμα κατατεθέν της περιοχής για τον πολιτισμό και την ιστορία της, πλήγηκε με καταστροφές στα τείχη, θυμίζοντας με αυτόν τον τρόπο ακόμη και σήμερα στους κατοίκους της περιοχής και των περαστικών τον αγώνα που δόθηκε στο σημείο αυτό.
Η μάχη αυτή δεν είχε ως σκοπό να προστατέψει μόνο την περιοχή του Ολύμπου, αλλά και τη γειτονική πόλη της Λάρισας. Άλλωστε ακολούθησε και άλλη πράξη αντίστασης στα στενά των Τεμπών ακριβώς την επόμενη ημέρα. Η προστασία της Λάρισας είχε κομβική σημασία, εφόσον αποτελούσε έναν από τους κυριότερους σταθμούς της εποχής. Εκεί, ανασυντάχθηκαν τα στρατεύματα των Βρετανών με σκοπό να οπισθοχωρήσουν στα νότια.
Ακολούθησε μια σκληρή περίοδος για την περιοχή, με μία ακόμη πιο σκληρή κατοχή μιας και η στρατηγική θέση του Πλαταμώνα δίπλα στη θάλασσα, ευνοούσε τον γερμανικό στρατό. Οι ξένοι κατακτητές βρήκαν το χωριό με τα λιγοστά τότε σπίτια του σφραγιστό, και πολλά κοινοτικά κτίρια όπως και το μεγάλο τότε ξενοδοχείο «Αύρα» επιτάχθηκαν. Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν δύσκολες, καθώς οι πόροι ήταν περιορισμένοι και οι άνθρωποι αντιμετώπιζαν πείνα και καταπίεση. Η αντίσταση των κατοίκων και οι προσπάθειες για απελευθέρωση του τόπου ήταν αξιοσημείωτες. Τα σαμποτάζ δεν έλειψαν από τα χωριά αυτά. Πολλοί άρχισαν να συμμετέχουν σε οργανώσεις αντίστασης, όπως η ανατίναξη του τραίνου, στην παλιά σιδηροδρομική γραμμή του Πλαταμώνα με τη βοήθεια εκρηκτικών υλικών.
Η Μάχη του Πλαταμώνα δεν περιορίζεται μόνο στη στρατηγική της σημασία, αλλά και στο μήνυμα της αντίστασης που κρατάει ζωντανό το ηθικό των Ελλήνων. Οι θυσίες που έγιναν την περίοδο εκείνη υπενθυμίζουν τη σημασία της υπακοής και της υπεράσπισης της ειρήνης και της ελευθερίας απέναντι σε τυράννους οποιασδήποτε εποχής. Η μνήμη της μάχης, οφείλει να μείνει ζωντανή, εμπνέοντας το αίσθημα της δικαιοσύνης και της ανεξαρτησίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Κ. Λαγός (2024), 1941 Γερμανική Εισβολή: Η μάχη των οχυρών, Αθήνα: εκδ. Ψυχογιός
- Χ. Γουνέλας (2018), Νεοζηλανδοί, Στην άμυνα και το πολιτικό αντάρτικο, Αθήνα: εκδ. Επίκεντρο
- Η σφοδρή πολιορκία του κάστρου του Πλαταμώνα από τους Γερμανούς το 1941. Η άγνωστη μάχη που έδωσαν οι Νεοζηλανδοί με χειροβομβίδες, mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ
