Της Κωνσταντίνας Οικονόμου,
Καθώς οι εξελίξεις στο παγκόσμιο προσκήνιο διαδέχονται η μια την άλλη με φρενήρεις ρυθμούς, το επίκεντρο του φονικού κυκεώνα του Covid-19, φαίνεται πλέον να μετατίθεται από την κινεζική επαρχία της Γουχάν στη γείτονα χώρα, την Ιταλία. Πέρα από την ανησυχία που έχει προκαλέσει η ασυγκράτητη έξαρση των κρουσμάτων στην ιταλική επικράτεια και το τι προμηνύουν για το μέλλον των υπόλοιπων κρατών, πλήθος ερωτημάτων ανασύρονται γύρω από την πρωτοφανή, στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, αύξηση του ποσοστού θνησιμότητας από τον ιό. Σε μία απόπειρα επεξήγησης της γεωμετρικής προόδου του αριθμού των θανούντων, υπαίτια κρίνεται η ιταλική κυβέρνηση, η οποία κατηγορείται ανοιχτά ότι δεν εφάρμοσε εγκαίρως τα μέτρα έκτακτης ανάγκης για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού. Πράγματι, παρά την ύπαρξη ανησυχητικού αριθμού κρουσμάτων, η κυβέρνηση επικαλέστηκε των επειγόντων μέτρων μόλις στα τέλη του Φεβρουαρίου, με τον πρωθυπουργό της Ιταλίας να αναφέρει στην εφημερίδα La Republica πως πρόκειται για δραστικά μέτρα άνευ προηγουμένου, με την ελπίδα πως η ριζική θεραπεία – σοκ θα επιφέρει αισιόδοξα αποτελέσματα. Ωστόσο, κατά τα νεογιλά στάδια των γενικευμένων περιορισμών, στα οποία περιλαμβάνονται η υποχρεωτική παύση της σχολικής λειτουργείας, η HuffPost Italia φαίνεται να αναφέρει σε ειρωνικό τόνο πως οι Ιταλοί πολίτες αντιλαμβάνονται τη χρονική αυτή περίοδο ως «διακοπές», με τους μιλανέζους να επιδίδονται σε εξορμήσεις για σκι στο νότιο Τυρόλο και μεγάλο αριθμό Λιγούριων να μετακινούνται προς την Τοσκάνη.
Προοδευτικά, η υστερόχρονη συμμόρφωση των Ιταλών με τους υποχρεωτικούς περιορισμούς προστασίας, αποδείχθηκε θανάσιμο πλήγμα για το δόμημα του εθνικού συστήματος υγείας. Παρά την εν γένει ευρωστία του οργανισμού, αποκαλύφθηκαν ελλείψεις στους τεχνικούς αλλά και τους πόρους ανθρώπινου δυναμικού. Η μαρτυρία της Martina Molesti, νεαρής νοσοκόμας από την Τοσκάνη, σκιαγραφεί τους αποκαρδιωτικούς παράγοντες της επείγουσας κατάστασης: «τα νοσοκομεία δεν είχαν προετοιμαστεί για ένα τόσο έκτακτο γεγονός, ενώ οι μονάδες εντατικής θεραπείας σε όλο το νότιο μέρος της Ιταλίας έχουν ”πνιγεί” από τους ασθενείς με αναπνευστικές παθήσεις εξαιτίας της πνευμονίας SARS Cov2 που προκαλεί ο ιός». Η ίδια όπως και 10.000 ακόμη νοσηλευτές και φοιτητές της ιατρικής, κλήθηκαν έκτακτα να αναλάβουν τα καθήκοντά τους ενόψει του ανεπαρκούς ιατρικού προσωπικού προς επάνδρωση των νοσοκομειακών ιδρυμάτων. Ακόμη, η δήλωση του αναισθησιολόγου στο νοσοκομείο του Μπέργκαμο, Christian Salaroli αποτιμά την απελπισία της κατάστασης: «δεν υπάρχουν αρκετές συσκευές για την αναπνευστική υποστήριξη των ασθενών, ενώ οι αποφάσεις για τη χορήγηση θεραπείας βασίζονται στην ηλικία και την αναστρεψιμότητα της κατάστασης υγείας των ασθενών».
Κρίσιμος είναι επίσης ο παράγοντας των δημογραφικών δεδομένων της χώρας. Η πληθυσμιακή σύσταση της ιταλικής χερσονήσου αποτελείται από ένα 23% που αντιστοιχεί σε άτομα άνω των 65 ετών. Στατιστικά, επομένως, η θνησιμότητα εντείνεται εξαιτίας του σημαντικού ποσοστού γηραιότητας, καθώς η μέση ηλικία των θανόντων ήταν 81 ετών και άνω, ενώ το σύνολο σχεδόν των θανάσιμων κρουσμάτων καταγράφονται σε άτομα 60 ετών και άνω. Συμπληρωματικά, πρωταρχικά αίτια θανάτου του ιταλικού πληθυσμού αποτελούν, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η ισχαιμική καρδιοπάθεια, καθώς και οι παθήσεις του κατώτερου αναπνευστικού. Τα παραπάνω επικυρώνουν το γεγονός ότι τα 2/3 του ποσοστού των θανόντων εξαιτίας του ιού, έπασχαν ήδη από παθήσεις του μυοκαρδίου, καρκίνο, ή ήταν πρώην καπνιστές (η Ιταλία εμφανίζει υψηλά ποσοστά καπνιστών που αγγίζουν το 24%), διευρύνοντας τις πληθυσμιακές ομάδες των ευπαθών.
Τέλος, αναφορές στην έξαρση των θανάτων στην Ιταλία λόγω του ιού, δρομολογούνται από την πιθανή στατιστική ανακρίβεια καταμέτρησης των κρουσμάτων. Σύμφωνα με δήλωση του επικεφαλής του τμήματος επιδημιολογίας του ιταλικού ινστιτούτου υγείας Giovanni Rezza, η εξέταση ελάχιστου αριθμού ατόμων με έκδηλα συμπτώματα, συγκριτικά με τον εθνικό πληθυσμό, πιθανώς να έχει οδηγήσει στην παράλειψη των ηπιότερων ή ασυμπτωματικών περιστατικών, γεγονός που θα αύξανε τον συνολικό αριθμό κρουσμάτων, λειτουργώντας αντιστρόφως ανάλογα για το ποσοστό θνησιμότητας. Εν κατακλείδι, οι ιταλικές αρχές, καθώς και οι νοσηλευτές από όλη την ιταλική επικράτεια, στην πρώτη γραμμή της ανθρώπινης τραγωδίας, στέλνουν ένα ηχηρό μήνυμα για τη ζωτικότητα του εθελοντικού κατ’ οίκον περιορισμού, και την προσωπική ευθύνη των πολιτών, ως μοναδική εναπομένουσα άμυνα έναντι στην εξάπλωση του κορωνοϊού. Ας «κρατήσουμε» για λίγο, λοιπόν, την ανάσα μας, προκειμένου να μην την στερήσουμε από κάποιον άλλο, προτού εξαναγκαστούμε σε μία μη αναστρέψιμη κατάσταση.
