Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Ο Jon Fosse, γεννημένος το 1959 στο Haugesund της Νορβηγίας, είναι ένας από τους πιο διακεκριμένους σύγχρονους συγγραφείς, γνωστός για τη μοναδική λογοτεχνική του φωνή που εκτείνεται σε μυθιστορήματα, θεατρικά έργα, ποιήματα και δοκίμια. Το 2023 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, λόγω του καινοτόμου και μινιμαλιστικού του στυλ. Το έργο του συχνά εξερευνά υπαρξιακά ερωτήματα και την ανθρώπινη φύση, δημιουργώντας αφηγήσεις βαθιά ενδοσκοπικές και συγκινητικές. Το «Εγώ είναι ένας άλλος – Επταλογία III-V», το δεύτερο μέρος της πολυβραβευμένης σειράς Επταλογία, είναι χαρακτηριστικό της γραφής του, διερευνώντας θέματα ταυτότητας, μνήμης και πνευματικότητας. Το βιβλίο κυκλοφόρησε σε μετάφραση του Σωτήρη Σουλιώτη και είναι διαθέσιμο στο ελληνόφωνο κοινό από τις Εκδόσεις Gutenberg.
Το «Εγώ είναι ένας άλλος – Επταλογία III-V» συνεχίζει την ιστορία του Άσλε, ενός ηλικιωμένου ζωγράφου που ζει μόνος στις τραχείς ακτές της δυτικής Νορβηγίας. Ο τίτλος του μυθιστορήματος, εμπνευσμένος από τη διάσημη δήλωση του Arthur Rimbaud, «Εγώ είναι ένας άλλος», υπογραμμίζει την κεντρική εξερεύνηση της έννοιας του εαυτού και των αντιμαχόμενων δυνάμεων στην ψυχή του ανθρώπου. Το μυθιστόρημα, που εκτυλίσσεται μέσα σε λίγες ημέρες, καταγράφει τον ήσυχο ρυθμό της ζωής του καθώς αλληλεπιδρά με τον γείτονά του, τον ψαρά Όσλεϊκ, και κάνει ταξίδια στην κοντινή πόλη Bjørgvin για να παραδώσει τους πίνακές του. Η αφήγηση συνδυάζει αβίαστα την καθημερινότητά του με αναμνήσεις του παρελθόντος, ιδιαίτερα τη σχέση του με την εκλιπούσα σύζυγό του, Άλες, και τον στενό του φίλο, επίσης ζωγράφο με το ίδιο όνομα, Άσλε. Αυτή η δυαδικότητα των δύο Άσλε αποτελεί κεντρικό στοιχείο του μυθιστορήματος, δημιουργώντας ένα παιχνίδι ανάμεσα στην ταυτότητα, τη μνήμη και την τέχνη.
Ο συγγραφέας παρουσιάζει τη διάδραση ανάμεσα στον Άσλε και το άλλο του «εγώ» με έναν ιδιαίτερο αφηγηματικό ρυθμό, με ελάχιστα σημεία στίξης, επαναλήψεις και τη χρήση του εσωτερικού μονολόγου. Αυτή η επιλογή εμβυθίζει τον αναγνώστη στον εσωτερικό κόσμο του Άσλε, όπου ο χρόνος φαίνεται να διαστέλλεται και οι μνήμες συχνά εισβάλλουν στο παρόν. Οι σκέψεις του Άσλε για την τέχνη, την πίστη και τις σχέσεις του δημιουργούν μια βαθιά ενδοσκοπική αφήγηση που αφορά τόσο τις μικρές λεπτομέρειες της καθημερινότητας όσο και θεμελιώδη υπαρξιακά ερωτήματα. Το πνευματικό υπόβαθρο του έργου είναι επίσης αξιοσημείωτο. Η ζωή του Άσλε είναι γεμάτη από στοχασμούς για το θείο, και η καθολική του πίστη είναι ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στο μυθιστόρημα. Η αφήγηση εμβαθύνει στους αγώνες του για λύτρωση και αναζήτηση νοήματος στη ζωή του. Η αλληλεπίδραση των δύο Άσλε λειτουργεί ως συμβολική εξερεύνηση της δυαδικότητας και της πολλαπλότητας του εαυτού, εμπλουτίζοντας το μυθιστόρημα με επίπεδα νοήματος που προκαλούν βαθύτερο στοχασμό. Το κοινό τους όνομα και οι παρόμοιες πορείες ζωής των δύο αυτών προσώπων θολώνουν τα όρια ανάμεσά τους, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με την ταυτότητα και την ατομικότητα. Είναι άραγε αντανάκλαση ο ένας του άλλου, παράλληλες εκδοχές του ίδιου προσώπου ή συμβολικές αναπαραστάσεις διαφορετικών μονοπατιών ζωής;
Η τέχνη και η δημιουργία διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στο μυθιστόρημα. Η αφοσίωση του Άσλε στη ζωγραφική γίνεται μεταφορά για την αναζήτησή του για κατανόηση και έκφραση. Μέσα από την τέχνη του, παλεύει με τις πολυπλοκότητες της ζωής, της απώλειας και της πίστης. Η διαδικασία της δημιουργίας παρουσιάζεται ως μια βαθιά προσωπική αλλά και οικουμενική πράξη, συνδέοντας το άτομο με κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό του. Η μνήμη και ο χρόνος αποτελούν επίσης καθοριστικά θέματα, με τη μη γραμμική δομή της αφήγησης να αντικατοπτρίζει τη ρευστή φύση της μνήμης. Οι αναμνήσεις του Άσλε από το παρελθόν και οι προσπάθειές του να κατανοήσει το παρόν αναδεικνύουν τη διαρκή επίδραση του παρελθόντος στη ζωή μας.
Το συγκεκριμένο έργο είναι ένα βαθιά συγκινητικό ανάγνωσμα, που εδραιώνει τη φήμη του Jon Fosse ως ειδικού της μινιμαλιστικής αφήγησης. Μέσω του πρωτότυπου θέματος και του πλούσιου θεματικού του βάθους, το μυθιστόρημα προσκαλεί τους αναγνώστες να στοχαστούν πάνω στα θεμελιώδη ερωτήματα της ζωής: Ποιοι είμαστε; Πώς συνδέονται ο παρελθόν και το παρόν μας; Τι ρόλο παίζει η πίστη ή η τέχνη στην κατανόηση της ύπαρξής μας; Πρόκειται για μια ιδιαίτερη προσθήκη σε κάθε βιβλιοθήκη, που αν μη τι άλλο, θα δημιουργήσει άφθονες ευκαιρίες για ενδοσκόπηση και γόνιμο προβληματισμό.
