Της Ευσταθίας Στράντζαλη,
Ο Μιχαήλ, αλλιώς Μίκης, Θεοδωράκης ήταν Έλληνας συνθέτης και πολιτικός. Γεννήθηκε στη Χίο στις 29 Ιουλίου του 1925 και απεβίωσε στην Αθήνα στις 2 Σεπτεμβρίου του 2021, σε ηλικία 96 ετών, ενώ η ταφή του έγινε στην Κρήτη, όπως ο ίδιος επιθυμούσε.
Ήταν κρητικής και μικρασιατικής καταγωγής και είχε ένα μικρότερο αδερφό, τον Γιάννη Θεοδωράκη. Ήταν μια προσωπικότητα, η οποία άφησε τεράστια μουσική παρακαταθήκη στον ελληνικό λαό, μεγαλώνοντας γενιές και γενιές. Η ζωή του ήταν γεμάτη στο μέγιστο βαθμό και με αρνητικά και με θετικά στοιχεία και όμως, κατάφερε να θεωρηθεί ως μια από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της Ελλάδας κατά το δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα και παράλληλα, ο μεγαλύτερος εν ζωή Έλληνας συνθέτης του 21ου αιώνα. Με ότι και αν ασχολήθηκε κατάφερε να προσδώσει σ’ αυτό το δικό του χαρακτήρα. Τα έργα του αμέτρητα και η διάδοση τους παγκόσμια. Εκτιμήθηκε και ακούστηκε σε πάρα πολλές χώρες ανά τον κόσμο, πράγμα που συνεχίζεται ακόμα, δείχνοντας κυρίως το δικό του αλλά και το Ελληνικό μεγαλείο.
Τα παιδικά του χρόνια, τα πέρασε σε πολλές πόλεις της Ελλάδας (Χίο, Γιάννενα, Αργοστόλι, Πάτρα, Πύργο και κατά βάση στην Τρίπολη) λόγω των μεταθέσεων του πατέρα του, ο οποίος ήταν δημόσιος υπάλληλος. Από πολύ μικρός έδειξε τη ροπή του προς τη μουσική, έχοντας πολλαπλά ερεθίσματα από ακούσματα ελληνικής, αλλά και βυζαντινής μουσικής. Είχε ήδη σκιαγραφήσει το μέλλον του, όταν από παιδί είχε δηλώσει ότι ήθελε να γίνει συνθέτης. Λέγεται ότι από τα 12 μόλις έτη του είχε γράψει το πρώτο του τραγούδι, ενώ παράλληλα μέχρι τα 14 του ξεκίνησε τα πρώτα του μαθήματα στο Ωδείο της Πάτρας, πάνω στο βιολί. Αυτά τα χρόνια ήταν πολύ σημαντικά για την εξέλιξη του, καθώς έγραψε τις πρώτες συνθέσεις του, οι οποίες βασίστηκαν σε στίχους σπουδαίων ποιητών, όπως ο Σολωμός, ο Παλαμάς κλπ.
Η ενασχόληση του και η διάκρισή του, όμως, δεν περιορίστηκε μόνο στη μουσική και τη σύνθεση. Ασχολήθηκε με τον αθλητισμό (κρόουλ) και συμμετείχε ακόμα και σε πανελλήνιους αγώνες. Τέλος, σημαντικό και ενεργό ρόλο είχε στην πολιτική, όπου υπήρξε υπουργός και 5 φορές εκλεγμένος βουλευτής του ελληνικού κοινοβουλίου με διαφορετικά κόμματα —μια φορά με την Ε.Δ.Α., δύο φορές με το Κ.Κ.Ε. και δύο φορές ως ανεξάρτητος στο ψηφοδέλτιο της Ν.Δ. Γενικά η σχέση του με την αστυνομία δεν ήταν και η καλύτερη, μετά τα Δεκεμβριανά καταδιώκεται από τις αστυνομικές αρχές και ζει παράνομα στην Αθήνα για ένα διάστημα, ενώ συλλαμβάνεται και δύο φορές.
Το 1953, σε ηλικία 28 ετών παντρεύτηκε την Μυρτώ Αλτίνογλου και έμεινε μαζί της μέχρι τον θάνατό του, ενώ από τον γάμο αυτό προέκυψαν και δύο παιδιά, ο Γιώργος Θεοδωράκης και η Μαργαρίτα Θεοδωράκη.
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ο Θεοδωράκης ξεκίνησε την επίσημη ενασχόλησή του με τη μουσική, το 1937, όπου και ξεκίνησε να φοιτά στο Ωδείο Πατρών. Το 1950 επέστρεψε στην Αθήνα με σκοπό να συνεχίσει το όραμά του. Αποφοιτά, λοιπόν, από το Ωδείο με δίπλωμα στην αρμονία. Στο διάστημα αυτό καλείται να υπηρετήσει στο στρατό σε Αλεξανδρούπολη, Αθήνα και Χανιά. Την ίδια χρονιά, όμως, λόγω των δύσκολων συνθηκών που βίωνε και της συναισθηματικής του κόπωσης αποπειράται να αυτοκτονήσει, όμως γλύτωσε και το 1951, απολύεται οριστικά από το στρατό. Οι πόρτες για τη μουσική άνοιξαν και τον εκτόξευσαν, όταν πήρε μια κρατική υποτροφία το 1954 και έφυγε στο Παρίσι, όπου γράφτηκε στο Ωδείο και σπούδασε με κορυφαία ονόματα της εποχής μουσική ανάλυση, καθώς επίσης και διεύθυνση ορχήστρας.
Η παρακαταθήκη που άφησε είναι τεράστια τόσο σε περιεχόμενο όσο και σε ποιότητα. Μιλάμε για τον απόλυτο συνδυασμό. Η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη εκφράζει, με τρόπο μοναδικό, μύχιους πόθους του λαού, από τις έγνοιες της καθημερινότητας έως την οριστική εδραίωση μιας ανοιχτής, συμπεριληπτικής, δημοκρατικής κοινωνίας. Το συγγραφικό του βιογραφικό αποτελείται από 130 ποιήματα, 3191 μουσικά κομμάτια, 250 άρθρα με ποικίλα περιεχόμενα, 19 ομιλίες, 149 μουσικές αναλύσεις και κείμενα, 153 αποκόμματα τύπου, 28 αποσπάσματα από βιβλία.
Είχε ασχοληθεί με πολλά είδη της μουσικής, ενώ είχε συνθέσει τον ίσως πιο αναγνωρίσιμο ελληνικό ρυθμό διεθνώς, το Συρτάκι για την κινηματογραφική ταινία Ζορμπάς ο Έλληνας (1964). Επίσης, είχε ασχοληθεί με την κλασική μουσική, γράφοντας σπουδαία έργα, συμφωνίες, ορατόρια, μπαλέτα, όπερες, μουσική δωματίου και μουσική για σόλο πιάνο. Οι συνθέσεις του έχουν ερμηνευτεί από καλλιτέχνες παγκοσμίου φήμης, όπως οι Beatles, ενώ έχει γράψει και μουσική για ταινίες. Οι υποψηφιότητες για τη βράβευση του ήταν πολλές και πως να μην είναι άλλωστε.
Ένα από τα πιο σημαντικά του έργα θεωρείται η μελοποιημένη ποίηση, χρησιμοποιώντας ως στίχους ποιήματα βραβευμένων ποιητών ελληνικής και ξένης καταγωγής. Το 1957, του απονέμεται το πρώτο βραβείο του Φεστιβάλ της Μόσχας από τον Σοστακόβιτς για το έργο του Σουίτα Νο 1 για πιάνο και ορχήστρα.
Τον Σεπτέμβριο του 1960 μετά από την επιστροφή του στην Ελλάδα, ηχογραφείται για πρώτη φορά ο Επιτάφιος, ο οποίος ανοίγει έναν καινούργιο δρόμο για το ελληνικό τραγούδι, γιατί παντρεύει τη σύγχρονη λαϊκή μουσική με τη σύγχρονη ελληνική ποίηση και το ευρωπαϊκό έντεχνο στοιχείο με το ελληνικό λαϊκό στοιχείο. Όντας κατά της Χούντας συνθέτει κάποια τραγούδια, τα οποία ηχογραφεί στο Λονδίνο, το 1971 και κυκλοφορούν ως Τα τραγούδια του Αγώνα. Συμμετείχε σε διάφορες ελληνόφωνες συζητήσεις και συναυλίες με τις οποίες επικοινωνούσε με τους Έλληνες μέσω των απαγορευμένων τραγουδιών του για τις πολιτικές του απόψεις, στη Γερμανία.
Όσον αφορά την πολιτική υπήρξε μέλος της Βουλής των Ελλήνων κατά τα έτη 1964-1967, 1981-1986 και 1989-1992, ενώ το 1990-1992 υπήρξε Υπουργός Επικρατείας της Ελλάδας. Βιώνει το διχασμό του Εμφυλίου, εξοριζόμενος στην Ικαρία, αποτελεί κορυφαίο στέλεχος της Αριστεράς, πρωτοστατώντας, μετά την επιβολή της απριλιανής δικτατορίας, στην ίδρυση του Πατριωτικού Αντιδικτατορικού Μετώπου. Συλλαμβάνεται, φυλακίζεται και εκτοπίζεται. Μετά από χρόνια, αποχαιρετώντας τον πολιτικοί σημείωσαν ότι ο Μίκης Θεοδωράκης «μετέτρεψε τη μουσική από ατομική εμπειρία σε πρόσταγμα για συλλογική δράση».
Όπως φαίνεται, ο Μίκης Θεοδωράκης σ’ όλη του τη ζωή ήταν ενεργός και ως πολίτης, αλλά και ως ένα ανήσυχο μουσικό πνεύμα. Κατάφερε να μείνει μέσα απ’ όλες αυτές τις δράσεις του και τις μουσικές του ζωντανός, ακόμα και σήμερα και σίγουρα θα συνεχίσει να είναι και για πολλές δεκαετίες ακόμα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΥΠΠΟ: Τo 2025 έτος Μίκη Θεοδωράκη, culture.gov.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Όμορφη Πόλη» 100 χρόνια Μίκης Θεοδωράκης – ΑΘΗΝΑ, ticketservices.gr, διαθέσιμο εδώ
- Από τον Μίκη Θεοδωράκη…, mikistheodorakis.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μίκης Θεοδωράκης: Ένα σύμβολο της νεότερης Ελλάδας, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
