Του Κώστα Πασχάλη,
Τεράστια επιχείρηση καθαρισμού πραγματοποιείται μετά την καταστροφική πυρκαγιά σε μια από τις μεγαλύτερες αγορές μεταχειρισμένων ρούχων στον κόσμο. Χιλιάδες πάγκοι εμπόρων καταστράφηκαν από την πυρκαγιά που ξεκίνησε περίπου στις 10 το βράδυ της 1ης Ιανουαρίου και κατέκαψε μεγάλα τμήματα της αγοράς Kantamanto στην Άκρα, την πρωτεύουσα της Γκάνας.
Η εθνική πυροσβεστική υπηρεσία της Γκάνας (GNFS) διέθεσε 13 οχήματα για την καταπολέμηση των φλογών. Καταστράφηκαν εμπορεύματα αξίας εκατομμυρίων γκανέζικων cedi, ανακοίνωσε η GNFS. «Αυτό είναι καταστροφικό», δήλωσε ο Alex King Nartey, εκπρόσωπος του GNFS. «Δεν έχουμε πολλούς θανάτους, αλλά η οικονομική ζημία είναι τεράστια». Οι προκαταρκτικές έρευνες δείχνουν ότι οι ελαττωματικές ηλεκτρικές συνδέσεις μπορεί να προκάλεσαν την πυρκαγιά, αν και δεν αποκλείουμε τον εμπρησμό», δήλωσε ο Nartey στο AFP. Σύμφωνα με το Ίδρυμα Or, το οποίο διεξάγει εκστρατείες κατά των απορριμμάτων κλωστοϋφαντουργίας στην Γκάνα, 15 εκατομμύρια μεταχειρισμένα ενδύματα από χώρες του παγκόσμιου βορρά, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ και η Κίνα, φτάνουν στην αγορά κάθε εβδομάδα. Η κοινότητα Kantamanto είναι υπεύθυνη για την ανακυκλοφορία 25 εκατομμυρίων τεμαχίων μεταχειρισμένων ρούχων κάθε μήνα μέσω μεταπώλησης, επαναχρησιμοποίησης, επισκευής και ανακατασκευής.
Τα δύο τρίτα της αγοράς έχουν καταστραφεί, ενώ πάνω από 30.000 άνθρωποι εξαρτώνται από την Kantamanto για τα προς το ζην. Ωστόσο, ο αντίκτυπος της αγοράς εκτείνεται πέρα από το άμεσο περιβάλλον της, καθώς παρέχει θέσεις εργασίας σε άνεργους νέους Γκανέζους και διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργική βιομηχανία της Γκάνας. Η αγορά είναι ένας κόμβος δημιουργικότητας και μια απαραίτητη εναλλακτική λύση στη γρήγορη μόδα. Η πυρκαγιά έχει βάλει πολλές οικογένειες σε κίνδυνο, όπως των λιανοπωλητών, ανακυκλωτών και άλλα μέλη της αγοράς, καθώς εμπορεύματα, καταστήματα, εργαλεία και εξοπλισμοί έχουν καταστραφεί. Η Yayra Agbofah, ιδρύτρια της Revival, μιας κοινοτικής οργάνωσης που δημιουργεί ευαισθητοποίηση, τέχνη και θέσεις εργασίας με τα υφασμάτινα απόβλητα που φτάνουν στην Γκάνα, έχασε κάποιες από τις αποθήκες της στη φωτιά. Ήταν στην αγορά το πρωί της Παρασκευής μαζί με εκατοντάδες άλλους, καθαρίζοντας τα συντρίμμια. Το μόνο που απέμεινε από πολλούς πάγκους ήταν μαυρισμένοι και απανθρακωμένοι σωροί από ρούχα και στάχτη.
«Ο στόχος είναι η ανοικοδόμηση σε μια εβδομάδα», είπε. «Οι άνθρωποι πρέπει να επιστρέψουν στη δουλειά γιατί δεν έχουν τίποτα». Και πρόσθεσε: «Δεν υπάρχουν πληροφορίες για το τι πρόκειται να κάνει η κυβέρνηση. Πρέπει να πάρουμε τα πράγματα στα χέρια μας και να ξαναχτίσουμε την αγορά μας. Οι έμποροι έχουν χάσει τα πάντα. Πολλά είναι χρεωμένα. Αυτός είναι ο βιοπορισμός τους. Δεν υπάρχουν άλλες εναλλακτικές. Πρέπει να βρούμε τρόπους να επανέλθουμε στα πόδια μας και να ξεκινήσουμε τη δουλειά. Η μόνη επιλογή είναι να ξαναχτίσεις και να ξεκινήσεις από την αρχή. Είναι μια καταστροφική κατάσταση». Το Ίδρυμα Or έχει δεσμεύσει 1 εκατομμύριο δολάρια (περίπου 960.000 ευρώ) στην προσπάθεια καθαρισμού και καλεί την παγκόσμια βιομηχανία μόδας να υποσχεθεί να βοηθήσει. Ο δημιουργικός διευθυντής του Ιδρύματος, Daniel Mawuli Quist, είπε: «Ενώ η βιομηχανία συχνά προβάλλει τη βιωσιμότητα ως τακτική μάρκετινγκ για την πώληση νέων προϊόντων, η Kantamanto αποδεικνύει ότι η πραγματική βιωσιμότητα είναι κάτι περισσότερο από νέες πωλήσεις. Πρόκειται για τη δημιουργία ενός κυκλικού συστήματος που εκτιμά κάθε μέρος της αλυσίδας αξίας. Αυτή είναι μια κρίσιμη στιγμή, στην οποία το παγκόσμιο οικοσύστημα μόδας να δείξει αλληλεγγύη».
Οι αγορές μεταχειρισμένων ενδυμάτων έχουν μεγάλη παρουσία στον παγκόσμιο Νότο. Αποπροσανατολίζουν την κατανάλωση από τα καινούργια ρούχα, προωθούν την επαναχρησιμοποίηση των ρούχων και αποτρέπουν την πρόωρη απόρριψη. Τα είδη που εισέρχονται στην αγορά μεταχειρισμένων ενδυμάτων πωλούνται είτε απευθείας από τους καταναλωτές είτε με τη βοήθεια τρίτων πωλητών. Αλλά, για να μη θεωρήσουμε ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο που αφορά αποκλειστικά τις αναπτυσσόμενες χώρες, τέτοιες αγορές ευδοκιμούν, επίσης, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε άλλες χώρες υψηλού εισοδήματος. Μια έρευνα δείχνει ότι η αγορά μεταχειρισμένων ρούχων αναμένεται να αυξηθεί εκθετικά στην Ε.Ε, ενώ η αξία της ήταν 16 δισεκατομμύρια ευρώ το 2021, εκτιμάται ότι θα φθάσει τα 34 δισεκατομμύρια ευρώ το 2025. Προβλέπεται, επίσης, ότι σε παγκόσμιο επίπεδο η αγορά μεταχειρισμένων ενδυμάτων θα φθάσει τα 350 δισεκατομμύρια δολάρια.
Το πρόβλημα, όμως, εντοπίζεται στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Γκάνα, όπου οι λειτουργίες τέτοιων αγορών δεν ρυθμίζονται επαρκώς. Χωρίς ένα ισχυρό κανονιστικό πλαίσιο και χωρίς κατάλληλες προστασίες και ασφάλειες, οι εργαζόμενοι και οι πωλητές σε τέτοια μέρη είναι αυτοί που υφίστανται τις συνέπειες οποιασδήποτε καταστροφής ή ατυχίας που μπορεί να τους πλήξει. Με περιορισμένη κοινωνική προστασία, οι εργαζόμενοι εξαρτώνται από γεγονότα πέρα από τον έλεγχό τους και μπορούν μόνο να ελπίζουν ότι οι αρνητικές επιπτώσεις δεν θα είναι εξαιρετικά σοβαρές ή μακροχρόνιες. Χωρίς ένα βιώσιμο εισόδημα ή έναν αξιοπρεπή μισθό, η αποκατάσταση των μέσων διαβίωσης δεν είναι, επίσης, εύκολη υπόθεση.
Τα τελευταία χρόνια, η Γκάνα έχει χρησιμοποιηθεί ως χώρος απόρριψης της γρήγορης μόδας. Το 2021, η Γκάνα εισήγαγε μεταχειρισμένα ρούχα αξίας 214 εκατομμυρίων δολαρίων, γεγονός που την καθιστά τον μεγαλύτερο εισαγωγέα στον κόσμο. Αυτό έχει δημιουργήσει άλλα προβλήματα. Αν και οι κορυφαίες μάρκες μπορεί να μην είναι άμεσα υπεύθυνες, πρέπει να αναρωτηθούμε αν εγκρίνουν την εξαγωγή ενδυμάτων, συνήθως των απορριμμάτων της “γρήγορης μόδας” από την Ευρώπη. Μπορεί να μην είναι οι μάρκες, αλλά πολλές εταιρείες που εδρεύουν στον ανεπτυγμένο κόσμο παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξαγωγή μεταχειρισμένων ενδυμάτων από τον παγκόσμιο βορρά σε χώρες του παγκόσμιου νότου.
Επιπλέον, δεν υπάρχουν έλεγχοι για τη ποιότητα αυτών των αγαθών, και μια σημαντική ποσότητα απορρίπτεται σε τεράστιες χωματερές, γεγονός που δημιουργεί μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα. Μια μελέτη υποδεικνύει ότι τα ρούχα-απορρίμματα αποτελούν τον κύριο παράγοντα που καθιστά τη λιμνοθάλασσα Korle κοντά στην Άκκρα, μια από τις πιο μολυσμένες υδάτινες περιοχές στον κόσμο. Στην Γκάνα, περίπου το 40% των υφασμάτων που φτάνουν στην αγορά Kantamanto απορρίπτονται ως απόβλητα, γεγονός που οδηγεί σε μεγαλύτερο όγκο χαμηλότερης ποιότητας μεταχειρισμένων ρούχων. Καθώς οι έμποροι υποχρεούνται να πληρώνουν για τη μεταφορά των ειδών, τα υποβαθμισμένα ή κατεστραμμένα ρούχα επιφέρουν ανησυχητικά κόστη. Η μείωση της ποιότητας οδηγεί σε περισσότερα απόβλητα και μειώνει τα έσοδα των εμπόρων, στέλνοντάς τους σε χρέη και φέρνοντάς τους σε καταστάσεις που αντιβαίνουν στη διασφάλιση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η καταστροφική πυρκαγιά στην αγορά Kantamanto αναδεικνύει τις τεράστιες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αγορές μεταχειρισμένων ενδυμάτων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Παρά τη συμβολή τους στην προώθηση της βιωσιμότητας και στη δημιουργία θέσεων εργασίας, η απουσία ρυθμιστικού πλαισίου, κοινωνικής προστασίας και ποιοτικών ελέγχων δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο περιβαλλοντικών, οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων. Η ανάγκη για διεθνή συνεργασία, ενίσχυση της τοπικής υποδομής και υπευθυνότητα από τη βιομηχανία μόδας είναι πιο επιτακτική από ποτέ, ώστε να υποστηριχθούν οι κοινότητες που εξαρτώνται από αυτές τις αγορές και να εξασφαλιστεί ένα βιώσιμο μέλλον για όλους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Kantamanto Fire: A Devastating Blow to Ghana’s Informal Economy and the Global Secondhand Clothing Trade, ARI, διαθέσιμο εδώ
- After a Massive Fire, Traders at Ghana’s Kantamanto Market are Forging Ahead, okayafrica, διαθέσιμο εδώ
- Massive cleanup under way in Ghana after fire destroys one of world’s biggest secondhand markets, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
