Του Άγγελου Παυλίδη,
Τέλη του 1944 και η ναζιστική Γερμανία βρίσκεται σε κατάσταση υποχώρησης. Το καλοκαίρι του ίδιου έτους πραγματοποιείται η επιχείρηση «Μπαγκρατιόν», στην οποία οι Σοβιετικοί εξαπολύουν την μεγάλη αντεπίθεση τους, εξολοθρεύοντας εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες της Βέρμαχτ και ξεκινώντας ουσιαστικά την επίθεσή τους εναντίον της ίδιας της Γερμανίας. Τον Ιούνιο, οι αμερικανικές και αγγλικές δυνάμεις αποβιβάζονται στη Νορμανδία ανοίγοντας δεύτερο μέτωπο για τον Αδόλφο Χίτλερ, οι οποίες ταχύτατα θα απελευθερώσουν τη Γαλλία και θα φτάσουν στο Βέλγιο. Σε αυτή τη συγκυρία είναι που θα διεξαχθεί η τελευταία απέλπιδα απόπειρα των Ναζί να αντεπιτεθούν μαζικά στο δυτικό μέτωπο για να μπορέσουν να αλλάξουν τους συσχετισμούς.
Η κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Γερμανία το Νοέμβριο του 1944, που σχεδιάζεται η αντεπίθεση, βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με την θέση που βρισκόταν μέχρι και πριν τρία χρόνια. Την περίοδο, δηλαδή, που είχε κατακτήσει το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και είχε στη διάθεσή της έναν τεράστιο και υπερσύγχρονο στρατό. Πλέον, τα δεδομένα είχαν αλλάξει με την ήττα στο ανατολικό μέτωπο, όπου ο σοβιετικός στρατός είχε απωθήσει τις γερμανικές επιθέσεις και προχωρούσε προς την καρδιά του τρίτου Ράιχ, το Βερολίνο.
Οι συμμαχικές δυνάμεις πίεζαν ταυτόχρονα και από τη δυτική πλευρά με μεγάλες ταχύτητες, βρίσκοντας όμως ένα τέλμα στην προέλαση λόγο εφοδιασμού. Στην πραγματικότητα, ο γερμανικός στρατός είτε είχε καταφέρει να κρατήσει είτε είχε καταστρέψει τα λιμάνια περιμετρικά του Ατλαντικού, με αποτέλεσμα οι Σύμμαχοι να βασίζονται μόνο στο λιμάνι του Χερβούργου μακριά από τα πεδία των επιχειρήσεων. Ταυτόχρονα, οι διαφορετικές προτεραιότητες των Βρετανών να κινηθούν οι δυνάμεις τους προς τα βόρεια, ώστε να σταματήσουν τις ρίψεις των βλημάτων V1 και V2 που έπλητταν το Λονδίνο, με αυτές των Αμερικανών να κινηθούν νοτιότερα προς τη νοτιοδυτική Γερμανία όπου θεωρούσαν ότι εκεί υπήρχαν πιο αδύναμες αμυντικές θέσεις, διέσπασαν τα συμμαχικά στρατεύματα.
Με αυτά τα δεδομένα, τα γερμανικά επιτελεία με επικεφαλής τον ίδιο τον Χίτλερ, επέλεξαν να ξεκινήσουν μία αντεπίθεση, η οποία θα είχε στόχο να σταματήσει τον ανεφοδιασμό και να διασπάσει τις αμερικανικές με τις βρετανικές δυνάμεις, ώστε να αλλάξουν οι συσχετισμοί στις μετέπειτα συγκρούσεις. Το σχέδιο ήταν εξαιρετικά παράτολμο, με ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας δεδομένης της κατάστασης που επικρατούσε στο στράτευμα με πολλούς άπειρους στρατιώτες, της δυσκολίας εφοδιασμού καυσίμων, της αναγκαστικής προέλασης μεγάλων αρμάτων μάχης εντός πολύ δύσβατων διαδρομών στα δάση των Αρδεννών, τα στενά χρονικά όρια που διέθεταν για να επιτευχθούν οι στοχεύσεις, αλλά και της σαφώς μεγαλύτερης στρατιωτικής δύναμης των συμμάχων. Σε όλα αυτά φυσικά προστίθεται η διαχρονική αισιοδοξία του Χίτλερ για τις στρατηγικές του ικανότητες, ο οποίος δε δέχτηκε καμία παραλλαγή στον σχεδιασμό, καθώς και η υποτίμηση των αντίπαλων δυνάμεων.
Η ξαφνική επίθεση που θα εξαπέλυαν οι Ναζί με στόχο να φτάσουν στο λιμάνι της Αμβέρσας θα έπαιρνε την ονομασία «Φρουρός στον Ρήνο», ενώ για τους Αμερικανούς θα έμενε γνωστή ως «Η μάχη της Εξέχουσας». Η ετοιμότητα και για τις δύο πλευρές δε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί καθόλου πλήρης. Από τη γερμανική πλευρά, η μυστικότητα που επιδίωκαν για αυτή την κίνηση, δεν επέτρεψε σε αξιωματικούς και στρατιώτες να έχουν πλήρη γνώση του σχεδίου δράσης κάτι που θα είχε συνέπειες στις μετέπειτα μάχες. Από την άλλη, οι δυτικές συμμαχικές δυνάμεις είχαν υποτιμήσει τη δυνατότητα των Γερμανών να πάρουν επιθετικές πρωτοβουλίες, αφήνοντας τις αμυντικές γραμμές στα πεδία των Αρδεννών αρκετά ανεπαρκείς.
Έτσι, οι Γερμανοί μεταφέροντας και μερικά πιο έμπειρα σώματα στρατού από το ανατολικό μέτωπο και περιμένοντας οι καιρικές συνθήκες να είναι ευνοϊκές για αυτούς με ομίχλη και κακοκαιρία που δε θα επέτρεπαν την συμμαχική αεροπορία να επέμβει, στις 16 Δεκεμβρίου ξεκινούν την επιχείρηση. Αρχικά, καταφέρνουν να ξαφνιάσουν τις αμερικανικές δυνάμεις που βρίσκονταν στις Αρδέννες και να διεισδύουν προς τις πρώτες στοχεύσεις τους. Παράλληλα, ένα σχέδιο με την ονομασία «Αρπαγή», που Γερμανοί ντυθήκαν Αμερικανοί διάφορων αρμοδιοτήτων, ώστε να κάνουν πολλών ειδών σαμποτάζ, προκάλεσε τεράστια ταραχή και πανικό εντός του αμερικανικού στρατού.
Οι Αμερικάνοι παρότι αιφνιδιάστηκαν, ξεκίνησαν γρήγορα να δημιουργούν εστίες αντίστασης ώστε να καθυστερήσουν τις γερμανικές δυνάμεις. Κομβικό ρόλο στην καθυστέρηση αυτή μέχρι να έρθουν ενισχύσεις, έπαιξε η λυσσαλέα υπεράσπιση της Μπαστόν, μέρος που ενώνονταν όλοι οι δρόμοι στις Αρδέννες, από την 101η αερομεταφερόμενη μεραρχία υπό τον στρατηγό Άντονι Μακώλιφ. Χαρακτηριστικό γεγονός εκείνης της ηρωικής αντίστασης, αποτέλεσε η απάντηση του Μακώλιφ σε επιστολή των Γερμανών για την παράδοσή της μεραρχίας, η οποία περιορίστηκε συνοπτικά στη λέξη «Nuts».
Οι δυσκολίες να υλοποιηθεί το πλάνο του Χίτλερ φάνηκαν πολύ γρήγορα. Η καθυστέρηση στην Μπαστόν και σε άλλα μέτωπα, σε συνδυασμό με τη σοβαρή έλλειψη καυσίμων που άφηνε στη μέση επιχειρήσεις, ακόμη και στις πιο κύριες προς τον ποταμό Μεύση, επέτρεψαν στους Αμερικανούς να φέρουν ενισχύσεις και λίγες ημέρες αργότερα που ο καιρός καλυτέρευσε, να στείλουν την αεροπορία τους, η οποία διέλυσε πολλές γερμανικές θέσεις και τον ανεφοδιασμό τους. Προσπάθειες εκ νέου αντεπιθέσεων από τις ναζιστικές δυνάμεις με τα απομεινάρια της αεροπορίας τους σε συμμαχικά αεροδρόμια και του στρατού προς την Αλσατία, δεν καταφέρνουν καμία σοβαρή νίκη και υποχρεούνται τελικά σε οπισθοχώρηση στις 25 Ιανουαρίου του 1945.
Από εδώ και στο εξής, καθίσταται αδύνατο για τους Γερμανούς να υλοποιήσουν οποιαδήποτε επιθετική κίνηση. Η επιχείρηση αυτή επιβάρυνε με σοβαρές απώλειες τον ήδη ταλαιπωρημένο τους στρατό και απονέκρωσε ουσιαστικά τη Luftwaffe (γερμανική πολεμική αεροπορία). Πλέον ήταν σε κατάσταση να λάβουν μόνο αμυντικές θέσεις στην προσπάθειά τους να απωθήσουν τους συμμάχους. Κάτι το οποίο ήταν αδύνατο δεδομένου των τεραστίων διαστάσεων στρατιωτική δύναμη που είχε συγκεντρωθεί ανατολικά και δυτικά της Γερμανίας και που ήταν έτοιμη να επιτεθεί με στόχο την ολοκληρωτική καταστροφή του ναζιστικού καθεστώτος και την άνευ όρων παράδοση του Τρίτου Ράιχ, βάζοντας τέλος το Μάιο του 1945 στον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ευρώπη και στα φρικτά εγκλήματα που είχαν διαπράξει οι δυνάμεις του Άξονα εντός του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- John Macdonald (2005), B’ Παγκόσμιος Πόλεμος: Οι Μεγάλες Μάχες, εκδ. Σαββάλας
- Μάχη των Αρδεννών, mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ
- The greatest American battle, eu.usatoday.com, διαθέσιμο εδώ
- Battle of thw Bulge: George S. Patton and the US Army’s Finest Hour of II World War, thisiswhywestand.net, διαθέσιμο εδώ
