Της Αντωνίας Αποστόλου,
Μετά την λήξη των γεγονότων που έλαβαν χώρα στην Μακρινίτσα, όπου στέφθηκαν με επιτυχία οι συγκρούσεις των Ελλήνων επαναστατών με τις οθωμανικές αρχές, ένα μεγάλο τμήμα του στρατού αποτελούμενο από 24.000 άνδρες, 300 ιππείς και 4 πυροβολαρχίες, υπό την ηγεσία του αντιστράτηγου Σκαρλάτου Σούτσου, κατάφερε να περάσει τα σύνορα δίχως την κήρυξη πολέμου και να απωθήσει τις τουρκικές δυνάμεις μέχρι τον Δομοκό.
Εκείνη την εποχή είχε ξεσπάσει και ο Ρωσοτουρκικός Πόλεμος το 1877. Τον χειμώνα οι ρωσικές δυνάμεις διέσπασαν τις τουρκικές γραμμές και έφτασαν μέχρι την Αδριανούπολη, θέτοντας σε μεγάλο κίνδυνο την πρωτεύουσα την Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Την ίδια στιγμή, Βούλγαροι, Σέρβοι και Μαυροβούνιοι είχαν ξεσηκωθεί στο πλευρό της Ρωσίας, με την τελευταία να εγγυάται σε αυτούς ανεξαρτησία. Η Ελλάδα βυθισμένη σε εσωτερικές δίνες δεν είχε κάνει ακόμα κινήσεις για να λάβει μέρος. Πατριωτικές οργανώσεις όπως η «Εθνική Άμυνα» και η «Αδελφότης» αλλά και καυτά άρθρα σε εφημερίδες, ξεσήκωναν τον λαό της Αθήνας για βίαιες συγκρούσεις εναντίον πολιτικών προσώπων.
Κι ενώ η ελληνική κυβέρνηση κατακλεισμένη από τα εσωτερικά της προβλήματα δεν έπαιρνε την πρωτοβουλία να εμπλακεί στον πόλεμο, ο βασιλιάς Γεώργιος δίνει εντολή στον Σκαρλάτο Σούτσο να μετακινήσει τα στρατεύματα από την Χαλκίδα και να τα τοποθετήσει στην περιοχή της Λαμίας. Μετά από αυτό το γεγονός, η κυβέρνηση υπέβαλλε την παραίτησή της και τα ήνια της χώρας να ανέλαβε ο Κουμουνδούρος.
Εκείνη την περίοδο, οι Έλληνες έλαβαν την πληροφορία πως οι Οθωμανοί ετοιμάζονταν να υπογράψουν συμφωνία με τους νικητές, παραχωρώντας εδάφη προς εκείνους, συμπεριλαμβανομένων και των Βουλγάρων. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα, η Βουλγαρία να νεμόταν πιθανόν εδάφη με έντονο κι απαράγραπτο το ελληνικό στοιχείο.
Τότε, ξέσπασαν στο εσωτερικό της Αθήνας βίαιες επιθέσεις κατά πολιτικών προσώπων, καθώς δεν έλειψαν και οι απειλές για την ζωή τους και τις οικίες τους. Τις επόμενες μέρες, οι επιθέσεις έπαυσαν καθώς η ρωσοτουρκική συμφωνία δεν επιτεύχθηκε. Μάλιστα, ο πρέσβης του τσάρου στην Αθήνα παρέπεμψε τον Βασιλιά Γεώργιο, έστω και τελευταία στιγμή, να ξεκινήσει πόλεμο εναντίον της Τουρκίας, καθώς με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να αξιώσει ένα μεγάλο μερίδιο εδαφών με την συμφωνία που θα επακολουθούσε. Από τότε ο Κουμουνδούρος οργάνωσε ένα σχέδιο δράσης. Κάλεσε τους επικεφαλής των οργανώσεων «Εθνικής Αμύνης» και «Αδελφότης» σε σκοπό να τους ανακοινώσει πως ο συντονισμός της δράσης σε όλα τα επαναστατικά μέτωπα περνούσε στα χέρια της κυβέρνησης. Κατά συνέπεια, από εκείνη την στιγμή κι έπειτα, όλες οι εθνικές ομάδες λάμβαναν εντολές από την ίδια την κυβέρνηση.
Μέχρι την 21η Ιανουαρίου, ο στρατός οργανωνόταν στην περιοχή της Λαμίας. Ενώ αναμενόταν αγωνιωδώς, η απόφαση από τη συνδιάσκεψη μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας που έλαβε χώρα στην Αδριανούπολη, ο ελληνικός στρατός ενώ αποτελούνταν από 8.000 άνδρες, εισέβαλε στην Θεσσαλία από τρία διαφορετικά σημεία. Τα σημεία εισόδου ήταν το Δερβένι της Φούρκας, η Γιαννιτσού και η περιοχή της Σούρπης. Ο τουρκικός στρατός και υποχώρησε μέχρι το Δομοκό. Δύο μέρες μετά, ο ελληνικός στρατός έφτασε έξω από το Δομοκό αλλά δεν ήρθε σε σύγκρουση με τα τουρκικά στρατεύματα, διότι στις 24 Ιανουαρίου ο Σκαρλάτος Σούτσος έλαβε ένα τηλεγράφημα από την κυβέρνηση που τον πρόσταζε να αποφύγει την οποιαδήποτε σύρραξη με τους αντιπάλους μέχρι νεωτέρας. Η απόφαση αυτή ήταν αναμενόμενη καθώς το διεθνές σκηνικό εκείνη την περίοδο χαρακτηριζόταν από ρευστότητα και ο απλός ελληνικός λαός αγωνιούσε δίχως να γνωρίζει τις δυνατότητες των αντιπάλων αλλά ούτε και την απήχηση που θα είχε η κλιμάκωση της κατάστασης στις Μεγάλες Δυνάμεις.
Το μόνο σίγουρο ήταν πως η εισβολή προκάλεσε εκνευρισμό στην τουρκική κυβέρνηση. Κάποιοι Υπουργοί, μεταξύ άλλων και ο βεζύρης Αχμέτ Βεκίφ πασάς, υποστηριζόμενος από τον Άγγλο πρέσβη, πρότειναν την βίαιη εκδίωξη του ελληνικού στρατού, την καταστολή των επαναστατικών κινημάτων καθώς και την καταστροφή του λιμανιού του Πειραιά. Ο σουλτάνους Αβδούλ Χαμίτ, όντας πιο διπλωματικός, άφησε τις Μεγάλες Δυνάμεις να ασκήσουν πίεση στην Ελλάδα, ενώ ο ίδιος αρκέστηκε σε διπλωματικά διαβήματα, σκεπτόμενος την δεινή θέση στην οποία είχε περιέλθει η πατρίδα του, έχοντας σε πολύ κοντινή απόσταση τα ρωσικά στρατεύματα έξω από την Αδριανούπολη.
Ωστόσο, ο Άγγλος πρέσβης Layard έστειλε τηλέγραφο στην χώρα του με λανθασμένη πληροφορία πως τα τουρκικά στρατεύματα θα πραγματοποιούσαν εισβολή στην Ελλάδα τις επόμενες ημέρες. Η Αγγλία, όπως ήταν επόμενο, ενημέρωσε την Ελλάδα, ενώ οι πληροφορίες γνωστοποιήθηκαν και στον λαό διαχέοντας τον φόβο. Ως αποτέλεσμα, στο λιμάνι του Πειραιά να καταφθάνουν καραβιές από κατοίκους των νησιών, οι οποίοι έψαχναν καταφύγιο, ενώ οι Πειραιώτες ανέβαιναν στα υψώματα καθοδηγούμενοι από τον φόβο που είχαν για τον τουρκικό στρατό.
Κατόπιν πιέσεων από τις Μεγάλες Δυνάμεις, ο Κουμουνδούρος αναγκάστηκε να αποσύρει τα στρατεύματά του και να επιστρέψουν εντός των συνόρων, γεγονός το οποίο προκάλεσε απογοήτευση στους αξιωματικούς και στους στρατιώτες. Ως αντάλλαγμα, ο Κουμουνδούρος ζήτησε την δέσμευση των Μεγάλων Δυνάμεων ότι το θέμα των επαναστατημένων περιοχών θα τίθετο στην επόμενη διάσκεψη ειρήνης που θα πραγματοποιούταν.
Παρόλα αυτά, ο Κουμουνδούρος πέτυχε τον σκοπό του να αναζωπυρώσει τα επαναστατικά κινήματα στην Μακεδονία, την Θεσσαλία αλλά και την Κρήτη. Με εντολές του ενημερώθηκαν οι Έλληνες πρόξενοι για τις αποφάσεις της κυβέρνησης, η οποία ζητούσε την μεγαλύτερη δυνατή υποστήριξή τους. Μέσα στον επόμενο μήνα, στάλθηκαν προωθήθηκαν πολυάριθμες ένοπλες δυνάμεις στην Κρήτη, την Θεσσαλία, την Μακεδονία και στην Ήπειρο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- R. Clogg (2015), Συνοπτική Ιστορία της Ελλάδας 1770-2013, Αθήνα: εκδ. Κάτοπτρο
- Η Επανάσταση του 1778 στη Θεσσαλία, larissanet.gr, διαθέσιμο εδώ
- ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ-21 Ιανουαρίου / 2 Φεβρουαρίου 1878: Ξεσπά η Θεσσαλική Επανάσταση, flight.com.gr, διαθέσιμο εδώ
