Προς τι τόση φασαρία;

Ως αναμενόταν, ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, πρότεινε ως υποψήφιο Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Πρόεδρο της Βουλής, Κωνσταντίνο Τασούλα. Ως αναμενόταν, επίσης, η αντιπολίτευση δεν εμφανίστηκε θετική στην υποψηφιότητα Τασούλα. Ο τελευταίος, λοιπόν, θα πρέπει να θεωρείται ήδη Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Προς τι, λοιπόν, η περιττή φασαρία που ακούμε τις τελευταίες ημέρες;

Ο Μητσοτάκης, προχώρησε στην, πλέον ασφαλή για τον ίδιο, πρόταση. Ο Τασούλας είναι ένα πρόσωπο το οποίο είναι εν ενεργεία βουλευτής της ΝΔ, κι έχει πολύχρονη διαδρομή στο κόμμα. Έχει υπάρξει Πρόεδρος της Βουλής επί έξι περίπου συναπτά έτη, εκλεγόμενος με μεγάλη και διακομματική πλειοψηφία. Έχει, επομένως, το αναγκαίο δεξιό πρόσημο, ώστε να ικανοποιήσει αρκετά μέλη της κοινοβουλευτικής ομάδας του κυβερνώντος κόμματος που είχαν διαμηνύσει ότι δεν επρόκειτο να στηρίξουν την απερχόμενη πρόεδρο, Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Έχει, επίσης, τα θεσμικά εχέγγυα έχοντας μια σχετικά μακρά θητεία σε κορυφαίο θεσμικό αξίωμα κατόπιν διακομματικής συναινέσεως. Κυρίως, θεωρείται βέβαιο ότι θα είναι ένας Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος δεν πρόκειται να δημιουργήσει κάποιο πρόβλημα στην κυβέρνηση. Πρόκειται για μία επιλογή απολύτως ταιριαστή με την ουσιαστική φύση του θεσμού του Προέδρου της Δημοκρατίας. Οι δε επικλήσεις σε ανύπαρκτες παραδόσεις και αόριστες πολιτικές έννοιες αποκαλύπτουν αμηχανία, ανεπαρκή ιστορική γνώση και αδυναμία ορθής ιεράρχησης ζητημάτων.

Ουδεμία παράδοση, σύμφωνα με την οποία ο εκάστοτε Πρωθυπουργός προτείνει για Πρόεδρο της Δημοκρατίας πρόσωπο προερχόμενο από την αντίπαλη παράταξη υπήρξε. Ως παράδοση νοούνται συνήθειες και πρακτικές, που δια της συνεχούς, επί μακρόν και αδιαλείπτου επαναλήψεώς τους, έχουν καταστεί παγιωμένες. Από το 1974 μέχρι το 1995, για περισσότερα δηλαδή από 20 έτη, ο Αρχηγός του Κράτους προερχόταν μόνο από την πλειοψηφούσα, στο Κοινοβούλιο, παράταξη! Μιχαήλ Στασινόπουλος και Κωνσταντίνος Τσάτσος, ήταν εν ενεργεία βουλευτές της ΝΔ όταν εξελέγησαν ΠτΔ, το 1974 και το 1975 αντιστοίχως, με το κόμμα τους, κυβερνόν. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν πρωθυπουργός κυβέρνησης ΝΔ, μέχρι να μεταπηδήσει στην Προεδρεία της Δημοκρατίας, το 1980. Ο Χρήστος Σαρτζετάκης, όταν εξελέγη Πρόεδρος, το 1985, κατόπιν προτάσεως του Πρωθυπουργού και προέδρου του ΠΑ.ΣΟ.Κ, Ανδρέα Παπανδρέου, ήταν ταυτισμένος με την ευρύτερη Δημοκρατική Παράταξη, ως ο ανακριτής της υπόθεσης Λαμπράκη. Συμβόλισε τη δικαστική ανεξαρτησία και τη δημοκρατική αντοχή έναντι τόσο της τότε κυβέρνησης της ΕΡΕ (προγόνου της ΝΔ) όσο κι έναντι του δικτατορικού καθεστώτος της 21^ης Απριλίου 1967, από το οποίο και διώχθηκε ανηλεώς. Η περιπετειώδης εκλογή του ήταν ακριβώς η διακοπή της «συγκατοίκησης» του αρχηγού του ΠΑ.ΣΟ.Κ και του ιδρυτή της ΝΔ, στην πολιτική και πολιτειακή ηγεσία της χώρας. Το 1990, η κυβέρνηση της ΝΔ, με Πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, επανέφερε στη θέση του ΠτΔ, τον ιδρυτή του κόμματος, Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Το 1995, για πρώτη φορά, ο Πρωθυπουργός πρότεινε πολιτικό πρόσωπο αντιπάλου παρατάξεως για το κορυφαίο αξίωμα του ημετέρου πολιτεύματος. Ο Ανδρέας Παπανδρέου πρότεινε τον Κωστή Στεφανόπουλο, πάλαι ποτέ κορυφαίο στέλεχος, υπουργό, υποψήφιο πρόεδρο της ΝΔ και κατόπιν αρχηγό μικρού δεξιού κόμματος. Μια πρόταση που αποτέλεσε έμπνευση του τότε αρχηγού της Πολιτικής Άνοιξης, Αντώνη Σαμαρά. Παρόλα αυτά, η υποψηφιότητα Στεφανόπουλου δεν προκάλεσε κάποια ιδιαίτερη διαπαραταξιακή συναίνεση, καθότι ο ίδιος εξελέγη οριακά. Το πρώην κόμμα του και κυρίαρχη δύναμη της αντίθετης, προς την κυβερνητική, παράταξης όχι απλώς τον καταψήφισε αλλά και πρότεινε για τη συγκεκριμένη θέση, άλλο ιστορικό του στέλεχος (Αθανάσιο Τσαλδάρη). Ο Στεφανόπουλος, εξασφάλισε με άνεση μια δεύτερη θητεία το 2000, επίσης ως πρόταση του ΠΑΣΟΚ, διά του τότε πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη.

Το 2005, η κυβέρνηση της ΝΔ ανταπέδωσε, προτείνοντας το ιστορικό στέλεχος του ΠΑ.ΣΟ.Κ, Κάρολο Παπούλια, ο οποίος κι εξελέγη. Το 2010, ο αείμνηστος Παπούλιας εξελέγη εκ νέου, αλλά αυτή τη φορά ως πρόταση του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ, Γιώργου Παπανδρέου, που στο μεταξύ είχε εκλεγεί πρωθυπουργός. Το 2015, Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα εκλεγεί ο πρώην υπουργός Εσωτερικών της ΝΔ Προκόπης Παυλόπουλος, κατόπιν προτάσεως του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα. Όμως, η κυβέρνησή του δεν ήταν μονοκομματική του ΣΥ.ΡΙΖ.Α, αλλά προέκυψε βάσει της συνεργασίας με τους δεξιούς ΑΝΕΛ του Πάνου Κάμμένου, συναδέλφου του Παυλόπουλου, στο υπουργικό συμβούλιο του Καραμανλή του νεότερου. Επομένως, δε μπορεί να τοποθετηθεί στην κατηγορία των πρωθυπουργικών προτάσεων από την αντίπαλη παράταξη. Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση ΣΥ.ΡΙΖ.Α-ΑΝ.ΕΛ προέκυψε από τις βουλευτικές εκλογές της 25^ης Ιανουαρίου του 2015, οι οποίες προκηρύχτηκαν εξαιτίας της αδυναμίας της προηγούμενης Βουλής να εκλέξει ΠτΔ, στα τέλη του 2014. Ο τότε ο Πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς, ως επικεφαλής της κυβέρνησης συνεργασίας ΝΔ-ΠΑ.ΣΟ.Κ, είχε προτείνει για το ύπατο πολιτειακό αξίωμα τον Σταύρο Δήμα, αντιπρόεδρο — πλην των άλλων— της ΝΔ. Για να φτάσουμε στο 2020 και να εκλεγεί η απερχόμενη ΠτΔ, κατόπιν προτάσεως του Κυριάκου Μητσοτάκη, η οποία θεωρείται ότι πολιτικά ανήκει στην ευρύτερη Κεντροαριστερά.

Επομένως, μόλις τρεις από τους οκτώ Προέδρους της Δημοκρατίας έχουν εκλεγεί ως προερχόμενοι από παράταξη άλλη από αυτήν του Πρωθυπουργού που τους προτείνει. Τούτο, μάλιστα, δεν συνέβη αδιάλειπτα παρά μόνο τρεις συνεχόμενες φορές (1995,2000,2005) κι έκανε 15 χρόνια να ξαναεμφανιστεί ως πρακτική (2020). Ουδεμία, λοιπόν, παράδοση υφίσταται, παρά μόνο μια συγκυριακή πολιτική πρακτική, συμβατή με τη γενικότερη επικρατούσα κατάσταση μιας συγκριμένης εποχής (μέσα δεκαετίας 1990 με μέσα πρώτης δεκαετίας 21^ου αι. και με τα πολιτικά πάθη να βρίσκονται σε πρωτόγνωρη, για τα ελληνικά δεδομένα, ύφεση) και πάντως με βασικό ελατήριο την απόπειρα πολιτικού–κομματικού οφέλους εκ μέρους της κυβερνώσας παράταξης (να μην προκληθούν πρόωρες εκλογές, να εξαναγκάσει την αξιωματικής αντιπολίτευση να συρθεί στη πρότασή της). Δεν θα μπορούσε να συμβεί και κάτι διαφορετικό, βάσει του ρόλου που το Σύνταγμα κατά καιρούς επιφύλασσε στον ΠτΔ.

Οι αυξημένες αρμοδιότητες που αυτός απολάμβανε την περίοδο 1975-1986, οδηγούσαν την κυβερνητική πλειοψηφία να εκλέξει στο αξίωμα αυτό κάποιον από το εσωτερικό της για ευνόητους λόγους. Ο εν πολλοίς «διακοσμητικός» ρόλος που η συνταγματική αναθεώρηση του 1986 προσέδωσε στο αξίωμα, μαζί όμως και με την πρόβλεψη διάλυσης της Βουλής σε περίπτωση αδυναμίας εκλογής του με την οριζόμενη αυξημένη πλειοψηφία, δημιούργησε την ανάγκη μιας υποψηφιότητας που θα καταφέρει να συγκεντρώσει τον απαιτούμενο αριθμό ψήφων από την αντιπολίτευση και ταυτοχρόνως θα συμβιβάζεται αδιαμαρτύρητα με έναν συμβολικό ρόλο. Πλέον, από το 2019, εξέλειπε ο κίνδυνος πρόωρης προσφυγής στις κάλπες με αφορμή την προεδρική εκλογή οπότε η εργαλοιοποίησή γίνεται ακόμη πιο εύκολη και για πιο «ταπεινούς» σκοπούς όπως οι εσωκομματικές ισορροπίες.

Κακώς, λοιπόν, η αντιπολίτευση εξαπολύει μύδρους για τη μη συναινετική πρόταση Μητσοτάκη. Ίσα—ίσα, ο Νίκος Ανδρουλάκης θα πρέπει ν’ ανάψει μια μεγάλη λαμπάδα που η εσωκομματική φαγωμάρα της ΝΔ απέτρεψε τον αρχηγό της από το να προτείνει ένα πρόσωπο από τον χώρο του ΠΑ.ΣΟ.Κ, κάτι που θα τον εξανάγκαζε να ταυτιστεί στην ψηφοφορία με την κυβερνητική πλειοψηφία. Ο Τάσος Γιαννίτσης αποτελεί μια εξαίρετη υποψηφιότητα σε συμβολικό επίπεδο, ως δικαίωση του ρεαλισμού και της ευθύνης. Αποτελεί υπεράσπιση της ιστορίας του Κινήματος και παράλληλα ενέχει δόση ιστορικής αυτοκριτικής δεδομένου ότι η τότε μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού που εισηγήθηκε ο Γιαννίτσης, πολεμήθηκε και τελικά απετράπη πρωτίστως από το εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ. Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α, με την υποψηφιότητα της Λούκας Κατσέλη, προσπάθησε να φέρει σε δύσκολη θέση το ΠΑ.ΣΟ.Κ, επενδύοντας προφανώς στην ανάδυση αυτοκτονικών τάσεων εκ μέρους του. Δεν εξηγείται διαφορετικά το γεγονός ότι το κάλεσε να ψηφίσει ένα πρώην στέλεχός του, το οποίο αποχώρησε από αυτό στην πιο δύσκολή φάση του και συντάχθηκε με το πιο ακραίο πρόσωπο του λαϊκισμού που πόνταρε τότε στη διάλυσή του.

Με την έμμονη, τις άκαιρες, άτοπες και ανιστόρητες μεγαλοστομίες στις οποίες αναλώνεται το πολιτικό μας σύστημα αναφορικά με την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, το μόνο που αποδεικνύει είναι ότι η απόσταση που το χωρίζει με την πραγματικότητα είναι μεγάλη. Όλοι όσοι θυμήθηκαν να υπερασπιστούν τον θεσμό του ΠτΔ, είναι οι ίδιοι που τον απαξίωσαν διαχρονικά. Ας ασχοληθούν, λοιπόν, με τα πραγματικά ζητήματα της χώρας τα οποία είναι και πολλά και σοβαρά…