Της Πελαγίας Τριχάκη,
Στο προσκήνιο έχει έρθει και πάλι το ζήτημα των αναπληρωτριών εκπαιδευτικών και, συγκεκριμένα, των αδειών προστασίας της μητρότητας που αυτές δικαιούνται, υπό διαφορετικούς όμως όρους σε σύγκριση με τις μόνιμες εκπαιδευτικούς ή τις μισθωτές του ιδιωτικού τομέα. Για την καλύτερη κατανόηση του ζητήματος χρειάζεται να αναφερθεί ότι οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί προσλαμβάνονται βάσει του αξιολογικού πίνακα κατάταξης που εκδίδεται από τον ΑΣΕΠ, με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου για την κάλυψη λειτουργικών αναγκών στην εκπαίδευση. Ως έναρξη της σύμβασης ορίζεται η 1η Σεπτεμβρίου κι ως λήξη η 30ή Ιουνίου του επόμενου έτους. Ως εκ τούτου, οι αναπληρωτές κι αναπληρώτριες εκπαιδευτικοί συνάπτουν —μέχρι τον διορισμό τους σε οργανικές θέσεις— αλλεπάλληλες συμβάσεις ορισμένου χρόνου με το ελληνικό Δημόσιο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα εκάστοτε δικαιώματά τους που απορρέουν από τη σύμβαση.
Οι εγκυμονούσες κι οι νέες μητέρες που εργάζονται τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα δικαιούνται μια σειρά αδειών, οι περισσότερες εκ των οποίων παρέχονται με αποδοχές. Χαρακτηριστική είναι η άδεια μητρότητας, η οποία ανέρχεται σε 17 εβδομάδες για τις εργαζόμενες με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου —όπως και για τις αναπληρώτριες εκπαιδευτικούς— από τις οποίες οι 8 χορηγούνται υποχρεωτικά πριν τον τοκετό (άδεια τοκετού), ενώ οι 9 μετά (άδεια λοχείας). Αντίστοιχα, σύμφωνα με τον Υπαλληλικό Κώδικα (Ν. 3528/2007), οι μόνιμες εκπαιδευτικοί δικαιούνται 2 μήνες άδεια τοκετού και 3 μήνες άδεια λοχείας.
Η ανισότητα στη μεταχείριση των αναπληρωτριών εκπαιδευτικών —αναφερόμενοι στο ζήτημα των αδειών που σχετίζονται με τη μητρότητα— καθίσταται εμφανής στη χορήγηση της «άδειας προστασίας της μητρότητας», η οποία παρέχεται στις νέες μητέρες για την ανατροφή των παιδιών τους. Σύμφωνα με το με τον άρθρο 43 του Ν.4997/2022 που τροποποίησε το άρθρο 142 του Ν 3655/2008, οι εργαζόμενες μητέρες οι οποίες είναι ασφαλισμένες στον ΕΦΚΑ κι απασχολούνται σε επιχειρήσεις με σχέση εξαρτημένης εργασίας, ορισμένου ή αορίστου χρόνου, με πλήρη ή μερική απασχόληση δικαιούνται ειδική άδεια προστασίας μητρότητας χρονικής διάρκειας 9 μηνών, που παρέχεται μετά τη λήξη της άδειας λοχείας. Αντίστοιχα, σύμφωνα με το άρ. 53 παρ. 2 του Υπαλληλικού Κώδικα, η μητέρα εκπαιδευτικός δικαιούται 9 μήνες άδεια με αποδοχές για ανατροφή του παιδιού της, εφόσον δεν έχει επιλέξει τη δίοδο της μείωσης του εβδομαδιαίου διδακτικού της ωραρίου που παρέχεται σε μητέρες που έχουν παιδί ηλικίας έως 2 ετών.
Όσον αφορά τις αναπληρώτριες εκπαιδευτικούς, όμως, βάσει του άρ. 26 Ν. 4599/2019, εκείνες δικαιούνται μόλις έως 3 μήνες και 15 ημέρες άδεια με αποδοχές για την ανατροφή των παιδιών τους, που χορηγείται αποκλειστικά μετά τη λήξη της προαναφερθείσας άδειας μητρότητας. Η άδεια αυτή χορηγείται εφόσον δεν κάνουν χρήση του μειωμένου ωραρίου, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως και για τις μόνιμες εκπαιδευτικούς. Ο χρόνος λήψης της εν λόγω άδειας δεν μπορεί να μετατεθεί για οποιονδήποτε λόγο κι η διάρκειά της δεν μπορεί να παραταθεί, ενώ σε κάθε περίπτωση λήγει με τη λήξη της εργασιακής σχέσης της εκπαιδευτικού. Ως εκ τούτου, σε περίπτωση που κατά τη διάρκεια της άδειας ανατροφής μεσολαβήσει η θερινή περίοδος, κατά την οποία δεν υπάρχει ενεργή σύμβαση μεταξύ των αναπληρωτριών εκπαιδευτικών και του ελληνικού Δημοσίου, οι μητέρες αυτές δεν μπορούν να αξιοποιήσουν το υπόλοιπο της εν λόγω άδειας, ούτε κατά την επερχόμενη σχολική χρονιά, που ανανεώνεται η σύμβασή τους.
Παράλληλα, ζήτημα προκύπτει και στην περίπτωση επιπλοκών στην εγκυμοσύνη των αναπληρωτριών εκπαιδευτικών. Στην περίπτωση αυτή, οι τελευταίες δεν δικαιούνται άδεια για επαπειλούμενη κύηση, αλλά χρειάζεται να κάνουν χρήση της αναρρωτικής τους άδειας, που ανέρχεται σε 15 ημέρες με αποδοχές, οι οποίες χορηγούνται από τον ΕΦΚΑ. Για τις τρεις πρώτες ημέρες της άδειας, όμως, μέχρι την έναρξη της επιδότησης από τον ΕΦΚΑ, δικαιούνται να λάβουν μόνο το μισό του αναλογούντος μισθού, γεγονός το οποίο επηρεάζει τη μοριοδότησή τους και το επίδομα που τους παρέχεται κατά τους θερινούς μήνες. Εάν εξαντληθεί το διάστημα της 15ήμερης άδειας, τότε λαμβάνουν αναρρωτική άδεια άνευ αποδοχών. Αντιλαμβανόμαστε, έτσι, ότι δεν είναι παράλογη η αναφορά σε «εκπαιδευτικούς δύο ταχυτήτων», όταν γίνεται σύγκριση του ισχύοντος καθεστώτος μεταξύ μόνιμων κι αναπληρωτών εκπαιδευτικών. Τα μέτρα για τα οποία έγινε λόγος δεν συμβάλλουν στην προώθηση της οικογένειας και τοποθετούν τις αναπληρώτριες μητέρες εκπαιδευτικούς σε ένα «καθεστώς ομηρίας», με επισφαλείς συνθήκες εργασίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Υπουργείο Παιδείας: Το νομοθετικό πλαίσιο πρόσληψης και τοποθέτησης των αναπληρωτών εκπαιδευτικών, alfavita.gr. Διαθέσιμο εδώ.
- Ειδική άδεια προστασίας μητρότητας 9 μηνών, kepea.gr. Διαθέσιμο εδώ.
- Δημητρακόπουλος Γιώργος, Άδειες Εκπαιδευτικών, gdimitrakopoulos.gr. Διαθέσιμο εδώ.
