Της Ελπίδας Γιατρά,
Είναι γεγονός πως την τελευταία δεκαετία, η πολιτική ηγεσία της Σερβίας ασκεί αυταρχικές πρακτικές, κυρίως εις βάρος της δημοκρατίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Οι κατηγορίες που εξαπολύονται προς την κυβέρνηση Aleksandar Vučić, αφορούν τον περιορισμό της ελευθερίας του Τύπου, την «φίμωση» της αντιπολίτευσης και την κατάχρηση εξουσίας, με βασικό στόχο την απόκτηση πλήρους ελέγχου σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής.
Η αυταρχική πολιτική κατάσταση που επικρατεί, έχει οδηγήσει στην αποτυχία της κυβέρνησης. Η πρόσφατη τραγωδία στον σιδηροδρομικό σταθμό του Novi Sad την 1η Νοεμβρίου 2024, αποδεικνύει πως η κυβέρνηση εκτός από διεφθαρμένη, αδιαφορεί πλήρως για τους πολίτες της.
Πως η διαφθορά μπορεί να οδηγήσει σε μία τραγωδία;
Την Παρασκευή 1 Νοεμβρίου 2024, η οροφή του πρόσφατα ανακαινισμένου σιδηροδρομικού σταθμού Novi Sad καταρρέει για δεύτερη φορά μέσα σε δύο χρόνια, προκαλώντας τον θάνατο 14 ανθρώπων και τον τραυματισμό άλλων 3. Την ανακαίνιση του κτηρίου, το οποίο ανακαινίστηκε δύο φορές τα τελευταία χρόνια, είχε αναλάβει μία κινεζική κατασκευαστική εταιρεία στο πλαίσιο συμφωνιών με το κράτος της Σερβίας. Παρά τις προηγούμενες ανακαινίσεις, η ποιότητα των εργασιών και η ασφάλεια του σταθμού είχαν αμφισβητηθεί έντονα στο παρελθόν, ιδιαίτερα το 2022 όπου κατέρρευσε για πρώτη φορά.
Οι έρευνες που πραγματοποιήθηκαν, αποκάλυψαν πως το δυστύχημα οφειλόταν σε αμέλειες εκ μέρους των υπεύθυνων αρχών και συγκεκριμένα στον «ανεπαρκή έλεγχο των κατασκευαστικών έργων». Αξίζει να σημειωθεί, πως υπήρξαν καταγγελίες για διαφθορά στη διαδικασία ανάθεσης και υλοποίησης του έργου. Το ζήτημα της διαφθοράς που φαίνεται να συνοδεύει την ανακαίνιση του σταθμού Novi Sad, αντικατοπτρίζει την ευρύτερη αμφισβήτηση της κυβέρνησης της Σερβίας. Η τελευταία, έχει κατηγορηθεί αρκετές φορές τόσο για αδιαφάνεια όσο και για κακή διαχείριση δημοσίων πόρων, με αποτέλεσμα να ενισχύονται οι υποψίες για την ύπαρξη πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων πίσω από τις αναθέσεις κατασκευαστικών έργων. Η ελλιπής εποπτεία και οι επιλεκτικοί έλεγχοι στα έργα υποδομής, ενισχύουν τις υποψίες ότι η διαφθορά αποτέλεσε την κύρια αιτία του δυστυχήματος.
Οι συνέπειες του αυταρχισμού στην χώρα
Η διαφθορά, δεν αποτελεί τον μόνο λόγο αποτυχίας της σερβικής κυβέρνησης. Λαμβάνοντας υπ’ όψη την ακροδεξιά στάση του κυβερνώντος κόμματος, η κατάσταση στην χώρα αποτελεί ένα αποδεικτικό στοιχείο για το πως μεταφράζεται στην πράξη η ίδια η ακροδεξιά: περιορισμοί, πιέσεις, απειλές και σταδιακή κατάρρευση…
Τα τελευταία χρόνια, η Σερβία ακολουθεί πολιτικές που περιορίζουν την ελευθερία της έκφρασης και της συγκέντρωσης. Παράλληλα, όσα Μέσα Ενημέρωσης επικρίνουν την κυβέρνηση αντιμετωπίζουν άμεσες συνέπειες: απειλές και παρενοχλήσεις. Όσον αφορά τις περιπτώσεις διαφθοράς και κατάχρησης δημόσιων πόρων για πολιτικούς σκοπούς, αρκετές είναι πλέον καταγεγραμμένες και αποδεδειγμένες, γεγονός το οποίο κλονίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος. Τα εθνικιστικά στοιχεία και η επιθετική στάση της κυβέρνησης απέναντι σε μειονότητες και πολιτικούς αντιπάλους, δεν διευκολύνουν καθόλου την κατάσταση. Η κοινωνική συνοχή της χώρας καταρρέει, ενώ παράλληλα η νέα γενιά αγανακτεί με την πολιτική οπισθοδρόμηση και την έλλειψη προόδου.
Ένα φοιτητικό κίνημα ξεκινά: από την καταπίεση στην αντίδραση
Οι αυταρχικές κυβερνητικές πολιτικές, έχουν προκαλέσει πολλές αντιδράσεις από τους φοιτητές, οι οποίοι αντιστέκονται μέσω διαδηλώσεων, απαιτώντας τα αυτονόητα: περισσότερη δημοκρατία, δικαιοσύνη και σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Σε συνδυασμό με τις κακές συνθήκες στα πανεπιστήμια, την ελλιπή χρηματοδότηση και τις πολιτικές παρεμβάσεις στην εκπαίδευση οι νέοι νιώθουν έντονα απογοητευμένοι. Πολλοί φοιτητές, δηλώνουν πως ανησυχούν σχετικά με το μέλλον τους στην χώρα, αφού η κοινωνική κρίση επιδεινώνεται συνεχώς.
Σε μία πρόσφατη συγκέντρωση διαμαρτυρίας, οι φοιτητές διάβασαν τα άρθρα του Συντάγματος της Σερβίας που έχουν παραβιαστεί με τις διάφορες μορφές κρατικής πίεσης στις διαμαρτυρίες τους. Ο συνταγματικός ρόλος του Vučić ως προέδρου θα έπρεπε να είναι κυρίως τελετουργικός, αλλά αντ’ αυτού έχει σταδιακά αναλάβει τον έλεγχο σχεδόν όλων των μοχλών εξουσίας από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του πριν από 13 χρόνια.
Οι Κατηγορίες Vučić
Η στάση της κυβέρνησης απέναντι στις διαδηλώσεις ήταν η αναμενόμενη: καταστολή, συλλήψεις και κατηγορίες εναντίον διαδηλωτών. Συγκεκριμένα, ο Vučić κατηγόρησε τους φοιτητές ότι λαμβάνουν χρήματα από τη Δύση για να χρηματοδοτήσουν τις διαμαρτυρίες τους. Παράλληλα, σε μία από τις συχνές δημόσιες εμφανίσεις του —στα ελεγχόμενα από το κράτος— Μέσα Ενημέρωσης, ο Vučić χαρακτήρισε την προαναφερθείσα διαμαρτυρία «ηλίθια» και πρόσθεσε ότι θα παραιτηθεί μόνο όταν το αποφασίσει ο ίδιος. «Αυτοί (οι διαδηλωτές) ζουν στον δικό τους κόσμο. Δεν είναι δικό μου πρόβλημα, αλλά κατηγορώ αυτούς που τους ωθούν για όλα αυτά. Εννοώ τους καθηγητές τους», δήλωσε ο Vučić στο Pink TV.
Διαρροές προσωπικών δεδομένων
Νέες αναταραχές σημειώθηκαν, όταν τα φιλοκυβερνητικά Μέσα Ενημέρωσης δημοσίευσαν ωμά τα προσωπικά δεδομένα ορισμένων από τους διαδηλωτές, κάτι που δε θα ήταν δυνατό χωρίς τη συμμετοχή της μυστικής υπηρεσίας της Σερβίας (BIA). Ο Luka Stojaković, ο οποίος βρέθηκε στο στόχαστρο των φιλοκυβερνητικών μέσων ενημέρωσης μαζί με τον αδελφό του, δήλωσε στην τηλεόραση N1 ότι «μάθαμε ότι η BIA μπορεί να χτυπήσει την πόρτα μας, να ασκήσει καταστολή εναντίον των γονέων μας και να μας καλέσει για μια «φιλική» κουβέντα». «Δημοσίευσαν τα (προσωπικά) δεδομένα μας και κανείς δεν θεωρήθηκε υπεύθυνος», δήλωσε ο Stojaković.
Κοινωνική Μεταμόρφωση ή Καταστολή;
Οι κοινωνικές αναταραχές στην Σερβία, αποτελούν ένα σύγχρονο παράδειγμα των συνεπειών της μακροχρόνιας εφαρμογής αυταρχικών πολιτικών. Η σερβική κοινωνία φαίνεται πως έχει διχαστεί βαθύτατα, καθώς η αντιδράσεις είναι αρκετά έντονες αλλά και ποικιλόμορφες. Σίγουρα, οι φοιτητικές διαδηλώσεις μας γεμίζουν ελπίδα για ένα λαμπρότερο μέλλον στη χώρα, καθώς δείχνουν ότι η νέα γενιά δεν είναι διατεθειμένη να αποδεχτεί την υποβάθμιση των δικαιωμάτων της. Ωστόσο, θα αποτελέσουν ένα κίνημα που θα φέρει την αλλαγή, ή οι φωνές τους θα καταπνιγούν από τις κυβερνητικές δυνάμεις;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σερβία: Στους 14 οι νεκροί από κατάρρευση οροφής στο σταθμό τρένων – Τριήμερο πένθος στο Νόβι Σάντ, cnn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σερβία: Οργή λαού μετά την κατάρρευση στεγάστρου στον σταθμό του Νόβι Σαντ, euronews.com, διαθέσιμο εδώ
- Σερβία: Φοιτητές διαδήλωσαν καταγγέλλοντας παραβιάσεις των πολιτικών δικαιωμάτων από την κυβέρνηση Βούτσιτς, euronews.com, διαθέσιμο εδώ
