Της Γεωργίας Καρυώτη,
Ένα από τα πιο γνωστά καλλιτεχνικά πειράματα αποτελεί το flash mob, μία φαινομενικά τυχαία, απροσδόκητη και αυτοσχέδια συνήθως χορευτική παράσταση στο δρόμο, που σου προκαλεί την αίσθηση ότι βρίσκεσαι μέσα σ’ ένα musical. Μία σύγχρονη μορφή ψυχαγωγίας, η οποία ξεκίνησε ως σατιρικό μέσο της κουλτούρας των hipsters, ενώ λειτούργησε ως ένα είδος κοινωνικού πειράματος. Τα flash mobs έχουν λάβει πλέον μεγάλη δημοσιότητα, αποτελώντας πολιτισμικό φαινόμενο της εποχής, το οποίο χρησιμοποιείται για πολλούς και διαφορετικούς σκοπούς.
Την πρώτη τους εμφάνιση ενορχήστρωσε το καλοκαίρι του 2003 στη Νέα Υόρκη ο Bill Wasik, αρχισυντάκτης του περιοδικού Harper’s σ’ ένα πολυκατάστημα χαλιών στο Μανχάταν. Το έργο ονομάστηκε από τον ίδιο mob project, το οποίο υπήρξε η αρχή για την αναπαραγωγή μίας νέας μορφής street art. Στόχος ήταν η ίδια η μαζική συγκέντρωση στο τοπίο της πόλης να συνιστά τη σκηνή του έργου. Ο Wasik καυτηρίαζε την ψευτο-εναλλακτική κουλτούρα των hipsters, καθώς πίστευε πως δεν είχε να κάνει με την προσωπική τους έκφραση, αλλά με την καθαυτή ανάγκη τους για διαφοροποίηση. Παρατηρούσε σ’ ένα γενικότερο πλαίσιο πως οι άνθρωποι υιοθετούν στάσεις και πρακτικές περισσότερο βάσει της κοινωνικής αποδοχής και της συμμετοχής παρά της προσωπικής προτίμησης. Μία τάση που, κατά τη γνώμη του, αναδείχθηκε μέσω των flash mobs, καθώς ένα φαινομενικά αυθόρμητο γεγονός μπορούσε ξαφνικά να γίνει μαζικά αποδεκτό, παρά την έλλειψη πραγματικού σκοπού ή βάθους.
Μέσω των social media, τα flash mobs έγιναν γνωστά σ’ όλον τον κόσμο, κατέχοντας τεράστια πολιτισμική απήχηση, ιδίως την περίοδο μεταξύ 2004 και 2012, αναδεικνύοντας ποικίλες μορφές τους μέσω της συμμετοχής διαφορετικών τεχνών, αλλά και των συνδυασμών τους. Μάλιστα, σε πολλές δημοφιλείς ταινίες και τηλεοπτικές σειρές της εποχής άρχισαν να παρουσιάζονται σκηνές flash mob, όπως στις σειρές Modern Family και Glee. Επίσης, έχουν χρησιμοποιηθεί ως καμπάνιες ευαισθητοποίησης, αλλά και ως αφιερώματα στη μνήμη καλλιτεχνών, όπως είχε γίνει στη Σουηδία το 2009 μετά το θάνατο του Michael Jackson.
Ωστόσο, από το 2012 και έπειτα, άρχισε να μειώνεται η δημοτικότητά τους, καθώς το απροσδόκητο στοιχείο τους άρχισε να γίνεται αναμενόμενο, χάνοντας τον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους, μέσω της υπερπαραγωγής τους σε παγκόσμια κλίμακα, αλλά και λόγω της εμπορευματοποίησής τους. Η δημοτικότητα τους εκμεταλλεύτηκε από τις εταιρείες, καθώς μπορούσαν να έχουν ένα έτοιμο περιεχόμενο διαφήμισης, όπως και τελικά έγινε. Αργότερα, απέκτησαν μια επικίνδυνη τροπή καθώς χρησιμοποιήθηκαν ως μέσα απειλής της δημόσια ασφάλειας με τις απροειδοποίητες συγκεντρώσεις να κρύβουν πολιτικά σχέδια, ληστείες, ακόμα και βανδαλισμούς των πόλεων. Παρόλα αυτά, πλέον παρατηρούνται αρκετές θετικές αναβιώσεις τους, επαναφέροντας το στοιχείο της κοινοτικής καλλιτεχνικής έκφρασης.
Η μετατροπή του mob project σ’ ένα πολύπλευρο πολιτισμικό φαινόμενο, αναδεικνύει την ανάγκη της συλλογικής έκφρασης στη σύγχρονη εποχή. Είναι ένα εύπλαστο μέσο δυναμικής αλληλεπίδρασης του κόσμου για κινητοποίηση και ευαισθητοποίηση, για καλλιτεχνικές και κοινωνικές διαδηλώσεις, αλλά και για μια ολιγόλεπτη διακοπή της αγχωτικής καθημερινότητας στο χρόνο. Σίγουρα, η απροσδόκητη παρουσίαση μιας μουσικοχορευτικής παράστασης, για παράδειγμα στην Times Square ή στο σταθμό Liverpool street ή οπουδήποτε αλλού, είναι σίγουρα μια ενδιαφέρουσα εμπειρία, που αξίζει να συμμετέχει ή να παρακολουθεί κανείς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Evolution of the flash mob, theweek.com, διαθέσιμο εδώ
- What is a flash mob?, people.howstuffworks.com, διαθέσιμο εδώ
- Flash Memory: A History of Flash Mobs, natcom.org, διαθέσιμο εδώ
