Της Κωνσταντίνα Θέου,
Πριν λίγους μήνες και κατά τη διάρκεια της περιοδείας της γνωστής τραγουδίστριας, Taylor Swift, καταγράφηκε ένα αξιοπερίεργο φαινόμενο στους χώρους των συναυλιών της, που απασχόλησε τόσο ακροατές της, όσο κι επιστήμονες από τον χώρο της υγείας. Πρόκειται για ένα φαινόμενο «σύντομης απώλειας μνήμης», κατά το οποίο άτομα που επέστρεψαν από τη συναυλία της, παρουσίαζαν «κενά μνήμης», με αποτέλεσμα να μη δύνανται να θυμηθούν τη σκηνική παρουσία της. Οι επιστήμονες απέδωσαν το γεγονός αυτό σε ένα φαινόμενο, ιατρικώς γνωστό ως «παροδική σφαιρική αμνησία».
Η παροδική σφαιρική αμνησία είναι μία ασυνήθης διαταραχή που συναντάται, κυρίως, σε άτομα 50 ετών κι άνω και προκαλεί ξαφνική απώλεια μνήμης, η οποία επανέρχεται σε διάστημα 24 ωρών. Κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου επεισοδίου, το άτομο δεν είναι ικανό να «δημιουργήσει» νέα μνήμη, με αποτέλεσμα να διαγράφονται τα πρόσφατα γεγονότα από αυτήν. Είναι πολύ πιθανό, δηλαδή, κάποιος να ξεχάσει τον λόγο που βρίσκεται κάπου ή κάνει κάτι ή ακόμη και να επαναλαμβάνει τις ίδιες ερωτήσεις. Ωστόσο, έχει αποδειχτεί ότι άτομα που εμφανίζουν παροδική σφαιρική αμνησία μπορούν να θυμηθούν την ταυτότητά τους, καθώς και την ταυτότητα όσων γνωρίζουν καλά κι επομένως, ο τύπος αυτός της αμνησίας δε θεωρείται σοβαρός.
Τα συμπτώματα της παροδικής παγκόσμιας αμνησίας τις περισσότερες φορές γίνονται εύκολα αντιληπτά τόσο από τον κοινωνικό περίγυρο των ατόμων που πάσχουν όσο κι από τα ίδια τα άτομα μετά την πάροδο των συμπτωμάτων. Αναλυτικότερα παρατηρείται:
- Ξαφνική σύγχυση κι απώλεια μνήμης (ορατό από κάποιον μάρτυρα)
- Γνώση βασικών πληροφοριών από τον πάσχοντα σχετικών με τον ίδιο του τον εαυτό
- Φυσιολογική αναγνώριση γνωστών αντικειμένων και κατανόηση απλών οδηγιών
- Φυσιολογική κινησιολογία και κατανόηση του λόγου
- Διάρκεια συμπτωμάτων που δεν ξεπερνά τις 24 ώρες
- Απουσία πρόσφατου τραυματισμού στο κεφάλι
- Απουσία ιστορικού ενεργού επιληψίας – καμία ένδειξη επιληπτικής κρίσης κατά την περίοδο της αμνησίας
- Συνεχείς ερωτήσεις για την ημερομηνία, την ώρα ή την τοποθεσία στην οποία βρίσκεται ο πάσχων
Ορισμένες φορές, παρατηρούνται συμπτώματα όπως πονοκέφαλος, ναυτία κι εμετός, ζάλη κι άγχος.
Πού οφείλεται, όμως, η παροδική σφαιρική αμνησία; Η παροδική σφαιρική αμνησία σχετίζεται με δυσλειτουργία του έσω κροταφικού λοβού του εγκεφάλου, μιας δομής που συμμετέχει στο μηχανισμό της επεισοδιακής μνήμης. Η ακριβής αιτία, ωστόσο, δεν είναι γνωστή. Πιθανολογείται ότι μπορεί να συνδέεται με ιστορικό ημικρανιών ή με φλεβική θρόμβωση. Ταυτόχρονα, υπάρχει ένα πλήθος παραγόντων που μπορούν να συμβάλουν στην εμφάνιση παροδικής σφαιρικής αμνησίας. Αυτοί περιλαμβάνουν:
- Έντονη σωματική άσκηση
- Συναισθηματικό ή ψυχολογικό άγχος
- Απότομη μεταβολή της θερμοκρασίας του σώματος
- Πόνος
- Σεξουαλική επαφή
- Ιατρική διαδικασία όπως η αγγειογραφία ή η ενδοσκόπηση
- Ήπιο τραύμα στο κεφάλι
Η διάγνωση της διαταραχής δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με διαγνωστικά τεστ. Έτσι, το ιατρικό προσωπικό αναζητά, αρχικά, όλα τα αίτια της αμνησίας μέσω της φυσικής εξέτασης, της λήψης των ζωτικών σημείων και σε ορισμένες περιπτώσεις, της νευρολογικής εξέτασης. Επιπρόσθετα, είναι πιθανό να περιλαμβάνονται απεικονιστικές μέθοδοι εξετάσεων κι αιματολογικές εξετάσεις, για τον σκοπό αυτό.
Συγκεκριμένη θεραπεία για την παροδική σφαιρική αμνησία δεν υπάρχει, αφού, όπως προαναφέρθηκε, τα συμπτώματα υποχωρούν σε διάστημα 24 ωρών. Παρ’ όλα αυτά, οι ασθενείς, συνήθως, υποβάλλονται σε εξετάσεις, όπως η μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου και το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, έτσι ώστε να αποκλειστούν οι παθήσεις που παρουσιάζουν παρόμοια συμπτώματα.
Έτσι, μετά την παρουσίαση της διαταραχής, γίνεται αντιληπτό γιατί το φαινόμενο της «απώλειας μνήμης» στις συναυλίες της Taylor Swift αποδόθηκε από τους επιστήμονες στον υπερβολικό ενθουσιασμό των οπαδών της, που εκλαμβάνεται από τον εγκέφαλο ως «στρεσογόνα κατάσταση». Στην προκειμένη περίπτωση, απελευθερώνεται η ορμόνη «κορτιζόλη», που αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό και την πίεση του αίματος, η οποία, κατ’ επέκταση, φαίνεται να επηρεάζει μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου, τον ιππόκαμπο, ο οποίος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη μάθηση και τη μνήμη.
Συμπερασματικά, η παροδική σφαιρική αμνησία, είναι μία βραχύχρονη διαταραχή, η οποία φαίνεται να μην έχει ιδιαίτερες προεκτάσεις κι άρα να μην είναι αρκετά σοβαρή. Παρά την εύκολη διάκριση των συμπτωμάτων της, όμως, υπάρχουν ασαφή αίτια για την ακριβή πρόκλησή τους, τα οποία διαγράφουν ένα «σημείο τομής» μεταξύ της ίδιας της διαταραχής και των σπανιότερων υποτροπιασμών της, ενός τομέα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον χώρο της έρευνας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Transient global amnesia, Mayo Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Transient Global Amnesia, Cleveland Clinic, διαθέσιμο εδώ
- ‘Blank Space’ in memory? Researchers investigate Taylor Swift-induced amnesia, Yale daily news, διαθέσιμο εδώ
- Παροδική σφαιρική αμνησία, Α. Π. Μούστρης MD,MSc Νευρολόγος, διαθέσιμο εδώ
