Του Γιώργου Γιαννούλη,
Αν και το 2024 πέρασε και είχε πολύ ενδιαφέρον ως προς τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας, οι προκλήσεις παραμένουν. Προκλήσεις από τους γείτονες, αντιδράσεις και από την αντιπολίτευση ως προς τη διαχείριση, διπλωματικά ζητήματα και εν γένει γεγονότα που διαδραματίζονται στον υπόλοιπο κόσμο και έχουν αντίκτυπο στην Ελλάδα. Ήδη από την αυγή του 2025, φαίνεται ότι ο κόσμος «βράζει», τα δεδομένα αλλάζουν στη γειτονιά μας και η Ελλάδα πρέπει να αποτελέσει φάρο σταθερότητας στην περιοχή.
Αναλυτικότερα, σε ό,τι αφορά τον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας, η Κυβέρνηση κράτησε συμπαγή θέση υπέρ της Ουκρανίας, κάτι το οποίο δεν αποτελεί έκπληξη αφού ήταν ξεκάθαρη η θέση της ήδη από την έναρξη του πολέμου. Προέκυψε, βέβαια, δικαιολογημένος προβληματισμός μετά την εκλογή Τραμπ στην ηγεσία των ΗΠΑ, καθώς ο τελευταίος είναι υπέρ του τερματισμού του πολέμου με αμφίβολο αποτέλεσμα όμως… Απορίας άξιο είναι το πώς θα κινηθεί στις υπόλοιπες ανοιχτές διπλωματικές υποθέσεις. Τι στάση θα κρατήσει στα ελληνοτουρκικά; Είναι πράγματι, «φίλος» του Τούρκου Προέδρου; Ενδιαφέρον θα έχει και η θέση των ΗΠΑ ως προς την Ανατολική Μεσόγειο μετά την ανάληψη της ηγεσίας από τον Ντόναλτ Τραμπ. Συνεπώς, είναι απαραίτητο, όπως πάντα, αλλά ειδικά σήμερα η ελληνική διπλωματία να είναι σε ετοιμότητα.
Κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, είχαμε και σοβαρές προκλήσεις από γειτονικές μας χώρες. Ειδικότερα, ανέκυψε αναίτια και προσχηματικά, όπως δείχνουν τα στοιχεία, ζήτημα με τον Φρέντι Μπελέρη, σημερινό Ευρωβουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, με απώτερο σκοπό την εκμετάλλευση της Χειμάρρας, σημαντικού Δήμου στη Βόρεια Ήπειρο και τη συνέχιση της πίεσης της μειονότητας εντός της αλβανικής επικράτειας. Η κυβέρνηση της γείτονος άνοιξε αναίτια το θέμα και, φυσικά, δεν «συγκινήθηκε» ούτε όταν πήραν ξεκάθαρη θέση υπέρ της δικαιοσύνης ακόμη και πρώην κυβερνήτες της, κρατώντας σκληρή στάση απέναντι στην ελληνική μειονότητα της περιοχής. Τουλάχιστον, η φωνή των Βορειοηπειρωτών ακούγεται πλέον σε ευρωπαϊκό επίπεδο! Σχετικά, βέβαια, με την ενταξιακή διαδικασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι παγίως και ευρέως γνωστό ότι στη μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια είναι καλοδεχούμενη κάθε χώρα, αρκεί να τηρεί το κράτος δικαίου και τη Δημοκρατία!
Και σε αυτό το σημείο, ας πάμε λίγο πιο δίπλα, στα Σκόπια, όπου εκφράστηκε έντονη αντίδραση για τη Συμφωνία των Πρεσπών. Ο ίδιος ο επικεφαλής της εθνικιστικής κυβέρνησης της γείτονος, αμφισβήτησε εντόνως τη συνταγματική ονομασία της χώρας του, παρόλο που είναι θέμα το οποίο έχει υπερψηφιστεί από τη Βουλή τους με βάση την εν λόγω Συμφωνία… Έτσι, και σε αυτήν την περίπτωση, δεν πρέπει να προχωρήσει η ενταξιακή διαδικασία στην ΕΕ μέχρι να συμμορφωθούν προς αυτά που οι ίδιοι έχουν ψηφίσει! Ως γνωστόν, «pacta sunt servanda», δηλαδή τα συμφωνηθέντα πρέπει να τηρούνται! Κι ας έλεγαν μερικοί της αντιπολίτευσης να ψηφιστούν αμέσως τα πρωτόκολλα συνεργασίας, παρά το γεγονός της ευθείας αμφισβήτησης από την άλλη πλευρά! Τι προχειρότητα… Αδικαιολόγητη η στάση τους σε ό,τι αφορά την εξωτερική πολιτική!
Ακόμη, πιο ανατολικά στον χάρτη, στην Τουρκία, αν και κυλούν/κυλούσαν (;) κάπως «ήρεμα» νερά, οι ρεαλιστές ποτέ δεν επαναπαύθηκαν. Μπορεί οι παραβιάσεις να έδειχναν ότι θα είναι μηδενικές (ή έστω, λίγες) και πράγματι, σε σύγκριση με το παρελθόν, είναι ασυνήθιστα ελάχιστες, δεν παύει ποτέ η κατάσταση να χρήζει προσοχής. Δεν πρέπει να ξεχνάμε και την ένταση που δημιουργήθηκε στην Κάσο με αφορμή την πόντιση του ηλεκτρικού καλωδίου εντός της ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου. Ακόμη, ιδιαίτερα τώρα που επανέρχεται η Άγκυρα στο θέμα της Συνθήκης της Λωζάννης με μια δική της «ερμηνεία» ως προς τη μουσουλμανική μειονότητα δεν υπάρχει καιρός για εφησυχασμό!
Σαν να μην έφτανε αυτό, σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο, στη συνάντηση των αντιπροσωπειών Ελλάδας-Τουρκίας που θα γίνει εντός Ιανουαρίου στην Άγκυρα, η γειτονική χώρα θα επιχειρήσει να προσθέσει κι άλλα τέσσερα ζητήματα εκτός ατζέντας: το εύρος του FIR (εναέριος χώρος), την αποστρατιωτικοποίηση του ανατολικού Αιγαίου, το νομικό καθεστώς ορισμένων γεωγραφικών σχηματισμών (όπως τα Ίμια) και τις δραστηριότητες έρευνας και διάσωσης (SAR). Επίσης, μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία, και την ανάληψη της εξουσίας από τους πρώην (;) τζιχαντιστές που πλέον έβαλαν… κοστούμια, η Τουρκία θέλει να αναμειχθεί εκεί, και να κάνει τη Συρία «δορυφόρο» της. Η Ρωσία δεν αποτελεί και επίσημα εμπόδιο στους σχεδιασμούς του Ερντογάν. Η Ελλάδα, από την μεριά της, οφείλει να κινηθεί γρήγορα, υπεύθυνα και διπλωματικά για να δείξει τη διπλωματική της ισχύ στη Μεσόγειο.
Ένα πολύ σημαντικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση έγινε πρόσφατα με τη Σύνοδο του Καΐρου, με την τριμερή συνεδρίαση Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου. Διασφαλίστηκε, για μία ακόμη φορά, η σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο με μνημόνια συνεργασίας για την ανάπτυξη επενδύσεων, την υγειονομική φροντίδα, την πληροφορική και την επικοινωνία, τον τομέα των υδατικών πόρων, τα λιμάνια.
Πάντως, γενικά, βλέπουμε να υπάρχει κινητικότητα σε αυτά τα ζητήματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι πάγιο αίτημα των Ευρωπαϊστών, μετριοπαθών, ρεαλιστών ήταν μια Ευρωπαϊκή Ένωση με πολιτικά, οικονομικά και αμυντικά χαρακτηριστικά. Μια Ένωση αμυντικού χαρακτήρα —στο πρότυπο, τη λογική της Ελληνογαλλικής Αμυντικής Συμφωνίας του 2021— θα ήταν ιδιαίτερα σημαντική αφού θα ενίσχυε την αποτρεπτικότητα, διασφαλίζοντας τη σταθερότητα, την ενότητα και την ειρήνη στο ευρωπαϊκό έδαφος. Σημαντικό, λοιπόν, το γεγονός ότι συμφωνήθηκε πρόσφατα Έκτακτη Σύνοδος Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποκλειστικά για το θέμα της άμυνας, ύστερα από πρόταση και άμεση πρωτοβουλία του έλληνα Πρωθυπουργού.
Κλείνοντας, οι προκλήσεις είναι μπροστά μας. Η Διπλωματία πρέπει να ασκείται σε κάθε περίπτωση. Ευτυχώς, που δεν περνά ο λόγος των λαϊκιστών που θέλουν διακοπή των διπλωματικών σχέσεων. Ο διάλογος είναι σημαντικός παράγοντας αντίληψης αμφοτέρων των πλευρών και διαμόρφωσης της κατάλληλης πολιτικής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ίμια, 12 ναυτικά μίλια, SAR και Λωζάννη βάζει η Τουρκία στην ατζέντα των συζητήσεων με την Ελλάδα – Οι 5 αξιώσεις, enikos.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τριμερής: Ελλάδα, Κύπρος και Αίγυπτος υπέγραψαν κρίσιμα μνημόνια εν μέσω γεωπολιτικών εξελίξεων, gr.euronews.com, διαθέσιμο εδώ
