Του Κώστα Πασχάλη,
Σάλο έχει προκαλέσει στην Ευρώπη η πρόσφατη απόφαση του προέδρου της Αυστρίας Αλεξάντερ Βαν ντερ Μπέλεν να δώσει το πράσινο φως για σχηματισμό κυβέρνησης στο ακροδεξιό κόμμα, Κόμμα των Ελευθέρων (FPÖ). «Ο Κικλ έχει την αυτοπεποίθηση να βρει βιώσιμες λύσεις στο πλαίσιο των κυβερνητικών διαπραγματεύσεων και θέλει να ανταποκριθεί στην ευθύνη αυτή», δήλωσε ο Βαν ντερ Μπέλεν. Το κόμμα του Κικλ κατέγραψε 28,8% σημειώνοντας νίκη στις βουλευτικές εκλογές της Αυστρίας τον Σεπτέμβριο, ξεπερνώντας το συντηρητικό Αυστριακό Λαϊκό Κόμμα του απερχόμενου καγκελάριου Καρλ Νεχάμερ, που κατέλαβε τη δεύτερη θέση.
Ο πρόεδρος Βαν ντερ Μπέλεν έδωσε αρχικά εντολή στον Νεχάμερ να σχηματίσει κυβέρνηση τον Οκτώβριο. Παρ’ όλα αυτά, το κόμμα του Νεχάμερ αρνήθηκε να συνεργαστεί με το FPÖ υπό τον Κικλ, όπως και τα υπόλοιπα κόμματα απέκλεισαν το ενδεχόμενο συνεργασίας με την ακροδεξιά. Οι προσπάθειες να σχηματιστεί κυβέρνηση χωρίς τη συμμετοχή του FPÖ απέτυχαν στις αρχές Ιανουαρίου, οδηγώντας τον Νεχάμερ να παραιτηθεί το Σάββατο. Μετά την αποχώρησή του, το Αυστριακό Λαϊκό Κόμμα φάνηκε πιο ανοιχτό σε μια πιθανή συνεργασία υπό την ηγεσία του Κικλ. Αν και οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο κομμάτων φαίνονται δύσκολες, οι εναλλακτικές για σχηματισμό κυβέρνησης στο τωρινό κοινοβούλιο είναι λιγοστές.
Επιπλέον, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μια νέα εκλογική αναμέτρηση θα μπορούσε να ενισχύσει περαιτέρω τη θέση του FPÖ. Η Αυστρία έχει δει στο παρελθόν ακροδεξιούς και συντηρητικούς συνασπισμούς, αν και το FPÖ έχει ιστορικά λειτουργήσει ως κατώτερος εταίρος. Το προεκλογικό πρόγραμμα του FPÖ, με τίτλο «Φρούριο Αυστρία» , υποστηρίζει την επιβολή αυστηρών ελέγχων στα σύνορα, την αναστολή του δικαιώματος ασύλου μέσω νόμων έκτακτης ανάγκης και της «παλιννόστησης των απρόσκλητων αλλοδαπών» για τη δημιουργία μιας πιο «ομοιογενούς» κοινωνίας.
Το FPÖ απέρριψε το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, που υιοθετήθηκε το 2024, το οποίο στοχεύει στην εντατικοποίηση της καταπολέμησης της παράνομης μετανάστευσης και στη διασφάλιση μεγαλύτερης αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών σε περίπτωση μαζικών αφίξεων μεταναστών. Το κόμμα αντιτίθεται στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, εκφράζει δυσαρέσκεια για τη στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία και ζητά την αποχώρηση της Αυστρίας από την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία «Ουράνια Ασπίδα» ένα πρόγραμμα αντιπυραυλικής άμυνας υπό γερμανική ηγεσία. Όλα αυτά στο όνομα της αυστριακής ουδετερότητας. Στο όνομα αυτής της συνταγματικής αρχής, που υιοθετήθηκε το 1955, η Αυστρία δεν είναι, για παράδειγμα, μέλος του ΝΑΤΟ.
«Θα ήθελαν να δουν τον πόλεμο να τελειώνει το συντομότερο δυνατό, ό,τι κι αν αυτό σημαίνει για την Ουκρανία», λέει ο Στέφαν Λέενε, ερευνητής στο think tank Carnegie Europe. Αντίθετος με το Ευρωπαϊκό Πράσινο Σύμφωνο, ο Χέρμπερτ Κικλ τάσσεται υπέρ της μείωσης των περιβαλλοντικών προτύπων στην Ευρώπη. Ως κυρίαρχος, ο ηγέτης του FPÖ θέλει την επιστροφή ορισμένων εξουσιών στα κράτη, χωρίς να υποστηρίζει την πλήρη έξοδο από την ΕΕ. «Θέλει μια διακυβερνητική Ευρώπη χωρίς ισχυρούς υπερεθνικούς θεσμούς», εξηγεί ο Στέφαν Λέενε. Για πρώτη φορά μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η χώρα των Άλπεων των 9 εκατομμυρίων κατοίκων θα μπορούσε να έχει επικεφαλής έναν ακροδεξιό καγκελάριο.
Το Αυστριακό Κόμμα των Ελευθέρων (FPÖ) ήρθε πρώτο στις ομοσπονδιακές εκλογές του Σεπτεμβρίου με ποσοστό άνω του 28% των ψήφων, μπροστά από το συντηρητικό Αυστριακό Λαϊκό Κόμμα (ÖVP, 26%). Οι Σοσιαλδημοκράτες (SPÖ) κέρδισαν το 21% των ψήφων, ακολουθούμενοι από τους Φιλελεύθερους (9%) και τους Πράσινους (8%). Αναγκασμένο να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού, πιθανότατα με τους συντηρητικούς του Αυστριακού Λαϊκού Κόμματος (ÖVP), το FPÖ ίσως χρειαστεί να βάλει νερό στο κρασί του.
Μια εξήγηση έδωσε ο ομοσπονδιακός πρόεδρος δηλώνοντας ότι αποτελεί τώρα συνταγματικό καθήκον του κ. Κικλ «να διερευνήσει τις πιθανότητες μιας κυβέρνησης με ποσοστό μεγαλύτερο του 50% και το ÖVP είναι το μόνο που προσφέρει αυτή τη δυνατότητα», τόνισε ωστόσο ταυτόχρονα ότι «μια αυστριακή κυβέρνηση θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να σεβαστεί ορισμένους βασικούς πυλώνες: κράτος δικαίου, διάκριση των εξουσιών, ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα, ελεύθερα και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και συμμετοχή στην ΕΕ».
Η ενδεχόμενη άνοδος του Χέρμπερτ Κικλ και του FPÖ στην καγκελαρία της Αυστρίας σηματοδοτεί μια ιστορική καμπή για τη χώρα, με πιθανές επιπτώσεις τόσο στην εσωτερική πολιτική όσο και στην ευρωπαϊκή σκηνή. Σε μια εποχή που η ΕΕ καλείται να αντιμετωπίσει παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η γεωπολιτική αστάθεια, η ενεργειακή κρίση και ο ανταγωνισμός με μεγάλες δυνάμεις, η διατήρηση της συνοχής είναι ζωτικής σημασίας. Η Ευρώπη χρειάζεται ενότητα για να διατηρήσει τη δύναμή της στην παγκόσμια σκηνή. Η ευρωπαϊκή συνοχή δεν είναι απλώς ένας στόχος, αλλά η βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η ίδια η ύπαρξη της ΕΕ. Οποιαδήποτε πολιτική που την απειλεί, θέτει σε κίνδυνο τόσο την ενότητα όσο και τη δυνατότητα της Ευρώπης να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του μέλλοντος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αυστρία: Εντολή στο ακροδεξιό κόμμα FPÖ για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης, euronews, διαθέσιμο εδώ
- Αυστρία: Νέα προσπάθεια σχηματισμού κυβέρνησης ανάμεσα σε ακροδεξιούς και συντηρητικούς, liberal.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η ακροδεξιά στο κατώφλι της εξουσίας στην Αυστρία: η ΕΕ κρατάει την ανάσα της, euronews, διαθέσιμο εδώ
