Της Ελένης Μινάι,
Σίγουρα θα αναρωτηθείτε από τον τίτλο: πώς οι γοργόνες μπορούν να αποτελούν κεντρικό θέμα άρθρου της στήλης Υγείας; Μήπως έγινε κάποιο λάθος από τη συντάκτρια ή την ομάδα αυτής της στήλης; Κι όμως, δεν αφορά μπέρδεμα ή λάθος, καλά διαβάσατε. Το φαινόμενο της ύπαρξης των γοργόνων απασχολεί την ιατρική κοινότητα, όχι όμως με τον τρόπο που πιθανόν να φαντάζεστε. Τα μυθικά πλάσματα του νερού που πρωταγωνιστούσαν σε ιστορίες κατά την παιδική μας ηλικία είναι γνωστά σε όλους μας ως «γοργόνες». Όντα με ανθρώπινη μορφή αλλά με ενωμένα κάτω άκρα που φέρουν σε ουρά ψαριού. Πλάσματα της φαντασίας μας που τα περιβάλλει ένας μανδύας μυστηρίου και γοητείας. Ή μήπως όχι;
Είναι κοινώς αποδεκτή η άποψη ότι αρκετές ιστορίες που λαμβάνουν χώρα πέρα από τα όρια της πραγματικότητας έχουν συχνά κάποια επιρροή από την πραγματική ζωή, γνωστή και ως «έμπνευση». Ένα φαινόμενο της καθημερινότητας στα μάτια του ιστοριογράφου, με την προσθήκη του στοιχείου της φαντασίας, μπορεί να αποτελέσει η απαρχή για τη γέννηση ενός μυθικού χαρακτήρα. Και ακριβώς σε αυτό το σημείο, η ιατρική επιστήμη και ένας μύθος συγκλίνουν και αποκτούν κοινό σημείο. Ειδικοί πιθανολογούν ότι κάτι ανάλογο συμβαίνει και σε αυτήν την περίπτωση, δηλαδή ότι για τη δημιουργία του μυθικού πλάσματος υπήρξε έμπνευση η ιατρική πάθηση Sirenomelia (από την ελληνική λέξη «σειρήνα», πλάσμα από την ελληνική μυθολογία).
Το σύνδρομο Sirenomelia, ή γνωστό κι ως «σύνδρομο της Γοργόνας», αποτελεί μια εξαιρετικά σπάνια και σοβαρή πάθηση που, όπως μπορείτε εύλογα να υποθέσετε, αναφέρεται σε μια κατάσταση όπου τα κάτω άκρα είναι συγχωνευμένα μερικώς ή πλήρως σε ένα ενιαίο μέλος, όπως η ουρά ψαριού. Είναι εκ γενετής πάθηση, άρα είναι γνωστό από τη γέννηση αν κάποιος πάσχει από αυτή και είναι ιδιαίτερα θανατηφόρα στην πρώιμη νεογνική ζωή. Συνήθως τα νεογνά που πάσχουν από Sirenomelia αποβιώνουν σύντομα μετά τη γέννηση τους λόγω των σοβαρών, ζωτικών ανωμαλιών που συνοδεύουν τη δυσμορφία των άκρων.
Τα αίτια για την εμφάνιση αυτής της πάθησης δεν είναι γνωστά, ούτε έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως οι παράγοντες που επηρεάζουν την εκδήλωση της. Αναφέρεται ότι νέες μεταλλάξεις μπορεί να ευθύνονται λόγω της, χωρίς προειδοποιητικά σημάδια, εμφάνισής της, μια γενετική προδιάθεση ή κάποιος περιβαλλοντικός παράγοντας δύναται να παίζουν κάποιον ρόλο. Επικρατεί και η άποψη ότι κάποια βλάβη στο κυκλοφορικό σύστημα δεν επιτρέπει τη δημιουργία δύο άκρων, επομένως, το έμβρυο αναπτύσσει μόνο ένα ενιαίο άκρο. Ωστόσο, κανένα από τα παραπάνω σενάρια δεν είναι ευρέως αποδεκτό από την επιστημονική κοινότητα ως η επίσημη αιτία εμφάνισης Sirenomelia.
Πιθανοί παράγοντες κινδύνου αναφέρονται:
- Η μητέρα να πάσχει από διαβήτη
- Έκθεση σε παράγοντες (χημικούς κ.λπ.) που κατηγορούνται για τερατογένεση
- Ηλικία μητέρας <20 ετών
- Γενετικοί παράγοντες
- Το έμβρυο να είναι αρσενικού γένους
- Η μητέρα να έχει δίδυμη κύηση
Κύριο σημείο–σύμπτωμα της πάθησης είναι, φυσικά, η δυσπλασία των κάτω άκρων που περιγράψαμε προηγουμένως, ωστόσο, ο ασθενής μπορεί να φέρει και άλλες ανωμαλίες που διαφέρουν από περίπτωση σε περίπτωση, εντούτοις, συχνά αναφέρονται:
- Προβλήματα με την ουροδόχο κύστη, την ουρήθρα και τον πρωκτό
- Προβλήματα με τη λειτουργία της καρδιάς και των πνευμόνων
- Ανώμαλος σχηματισμός της σπονδυλικής στήλης και γενικά του σκελετικού συστήματος
- Προβλήματα με τα γεννητικά όργανα, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. Παρουσιάζονται περιπτώσεις λανθασμένης ανάπτυξης ή να λείπουν
- Προβλήματα με το κοιλιακό τοίχωμα
Αν και στα περισσότερα περιστατικά οι ασθενείς απεβίωσαν άμεσα, υπήρξαν άτομα που όχι μόνο επιβίωσαν, παρά τα σημαντικά προβλήματα υγείας που φέρουν, αλλά κατάφεραν να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση που κατάφερε να απομακρύνει τα μέλη και να δημιουργήσει δύο ανεξάρτητα άκρα. Γνωστό παράδειγμα είναι αυτό της Tiffany Yorks η οποία το 1988 υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση για τον διαχωρισμό των άκρων της. Η επέμβαση ήταν επιτυχής, με την ίδια να αποκτά την ικανότητα της βάδισης με βοήθημα στήριξης και αναπηρική καρέκλα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, με την επιδιόρθωση της δυσπλασίας, παράλληλη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων τους στα άλλα οργανικά συστήματα μπορεί να τους εξασφαλίσει καλύτερη ποιότητα ζωής. Η διάρκεια ζωής τους, όμως, σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής γνωστά περιστατικά, προβλέπεται σύντομη με το μέχρι σήμερα μεγαλύτερο σε ηλικία παράδειγμα ανθρώπου με Sirenomelia να επιβιώνει μέχρι τα 26 χρόνια, λόγω επιπλοκών του συνδρόμου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Το σύνδρομο της γοργόνας» -Η θανατηφόρα πάθηση που κάνει τα έμβρυα να γεννιούνται με ενωμένα πόδια, iefimerida, διαθέσιμο εδώ
- What to know about mermaid syndrome, MedicalNewsToday, διαθέσιμο εδώ
- Mermaid Syndrome: A Case Report of a Rare Congenital Anomaly in Full-Term Neonate with Thumb Deformity, Thieme, διαθέσιμο εδώ
