Της Αναστασίας Δρόσου,
Μετά τη δεκαετία του 1980, που σηματοδοτεί μία περίοδο μεταρρυθμίσεων για την Κίνα, έγινε αντιληπτό ότι η ανταγωνιστικότητα της κινεζικής οικονομίας προϋπέθετε το εμπορικό κι επενδυτικό της «άνοιγμα» προς τον υπόλοιπο κόσμο. Σε μία πρώτη φάση, αναζητήθηκαν κεφάλαια από το εξωτερικό και γιγαντώθηκε ο κλάδος των εξαγωγών προϊόντων. Η κινεζική οικονομία απογειώθηκε μετά την ένταξη της χώρας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου το 2001, γεγονός που σφράγισε τη διεθνοποίησή της και λειτούργησε ως το «κερασάκι στην τούρτα» όσον αφορά τον χαρακτηρισμό της ως «σοσιαλιστική οικονομία της αγοράς», ένα κράμα καπιταλιστικής λειτουργίας της αγοράς και δημοσίων πολιτικών εμπνευσμένων από το σοσιαλιστικό πρότυπο.
Η διεθνοποίηση αυτή, ωστόσο, της κινεζικής οικονομίας πέρασε κι από ένα δεύτερο στάδιο, το οποίο εκπροσωπείται από την πρωτοβουλία Belt and Road Initiative (BRI), η οποία ανακοινώθηκε το 2013, λίγο μετά την ανάληψη της ηγεσίας από τον Xi Jinping. Πρόκειται πρόγραμμα τεράστιων διαστάσεων, που αποσκοπεί στην ανάληψη μαζικών έργων υποδομής από κινεζικές εταιρείες στο εξωτερικό. Στρατηγικός στόχος είναι η σύνδεση της Κίνας με τις παγκόσμιες ηπείρους, εκ γης κι εκ θαλάσσης. Γι’αυτό και το BRI χαρακτηρίζεται επίσης ως «Νέος Δρόμος του Μεταξιού», παραπέμποντας στην ιστορία του διακρατικού εμπορίου.
Οι πέντε πυλώνες του BRI είναι οι εξής: συντονισμός πολιτικής δράσης, σύνδεση υποδομών, ενεμπόδιστο εμπόριο, οικονομική ενσωμάτωση, και people-to-people δεσμός. Πώς; Με την κατασκευή και τον εκσυγχρονισμό δρόμων, λιμανιών, σιδηροδρόμων κι άλλων υποδομών μεταφορών, αλλά και την ανάπτυξη της δορυφορικής διαδικτυακής σύνδεσης σε άλλες χώρες. Μέχρι το 2023, η Κίνα είχε υπογράψει συνολικά 200 συμβάσεις αυτού του τύπου, οι οποίες αφορούσαν 150 χώρες και 30 διεθνείς οργανισμούς.
Το χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα εφαρμογής του BRI είναι το έργο China-Pakistan Economic Corridor, το οποίο ξεκίνησε το 2015. Πρόκειται για την εμπορική σύνδεση του λιμανιού Gwadar του Πακιστάν στην Αραβική Θάλασσα με την Kashgar, μία κινεζική πόλη στην επαρχία Xinjiang, χάρη στην ανάληψη της κατασκευής σιδηροδρομικών γραμμών, αεροδρομίων, δρόμων κι άλλων υποδομών ενέργειας. Το συνολικό κόστος των έργων ανέρχεται σε 60 δις δολάρια.
Όσον αφορά το οικολογικό αποτύπωμα της οικονομικής αυτής πολιτικής, το BRI εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη βιωσιμότητά του. Για τον λόγο αυτό, δημοσιεύτηκαν το 2018 οι Αρχές Πράσινης Επενδυτικότητας (Green Investment Principles), με σκοπό να διασφαλιστεί η λήψη κι αξιολόγηση πολιτικών μείωσης του περιβαλλοντικού κινδύνου, να τεθούν στόχοι πράσινων επενδύσεων και δεσμεύσεις περιορισμού των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα. Αντίστοιχα, το 2022, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ συνέταξε report με τίτλο “Advancing the Green Development of the Belt and Road Initiative: Harnessing Finance and Technology to Scale Up Low-Carbon Infrastructure”, αποσκοπώντας στην πλαισίωση του BRI με οικονομικά εργαλεία για την πράσινη μετάβαση.
Συνολικά, το BRI έχει κοστίσει 3 τρισεκατομμύρια δολάρια, που η Κίνα σκοπεύει να καλύψει μέσω διάφορων μεθόδων αποπληρωμής χρέους. Πρόκειται για ένα τεράστιο ποσό, ειδικά αν λάβουμε υπόψη ότι το δημόσιο χρέος της Κίνας ανέρχεται σε 300% του ΑΕΠ της. Ωστόσο, οι σχετικές επενδύσεις δεν έχουν σταματήσει να παρουσιάζουν ανοδική πορεία, φτάνοντας το 2023 σε αύξηση 20% σε σχέση με το 2022. Οι κινεζικές αρχές διατείνονται, εξάλλου, ότι η σχετική πρωτοβουλία έχει συνεισφέρει στη δημιουργία 400.000 θέσεων εργασίας στις χώρες στις οποίες πραγματοποιούνται τα έργα υποδομών.
Εάν εξετάσουμε την οικονομική πολιτική του BRI από γεωστρατηγική κι ιστορική σκοπιά, πρόκειται για ένα βασικό εργαλείο που τείνει προς τη διεθνοποίηση της κινεζικής οικονομίας, αλλά και την αποκρυστάλλωση της κινεζικής εμπορικής κι επιχειρηματικής παρουσίας στο εξωτερικό. Εντάσσεται, έτσι, στο πλαίσιο της μοναδικής αξιοποίησης από την Κίνα οικονομικών πολιτικών, ως μοχλό για τη ραγδαία ανάπτυξη κι εκσυγχρονισμό της, που την έχουν καταστήσει μέσα στα τελευταία 50 χρόνια μία οικονομική υπερδύναμη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- China’s Belt and Road Initiative turns 10: Here’s what to know, World Economic Forum, διαθέσιμο εδώ
- Belt and Road Initiative, Encyclopedia Britannica, διαθέσιμο εδώ
