Της Χριστίνας Πουλάκου,
Το καθεστώς των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν μείωσε ακόμα παραπάνω τα ήδη περιορισμένα δικαιώματα των γυναικών, στερώντας τους την πρόσβαση σε σχολές νοσηλευτικής και μαιευτικής. Η απαγόρευση αυτή διατάχτηκε αρχικά από τον αρχηγό του κινήματος, Haibatullah Akhundzada, πέρασε στη συνέχεια από το Υπουργείο Δημόσιας Υγείας και τέλος έφτασε ως εντολή σε όλες τις σχολές υγείας. Αρχικά, η απόφαση δεν είχε ανακοινωθεί επισήμως, όμως πολλές γυναίκες ενημερώθηκαν από τις σχολές στις οποίες φοιτούν ότι ο κύκλος σπουδών τους αναστέλλεται μέχρι νεοτέρας. Η πράξη αυτή εντάσσεται στη συστηματική, μακροχρόνια προσπάθεια των Ταλιμπάν να αποκλείσουν κάθε πρόσβαση των Αφγανών γυναικών στην εκπαίδευση.
Η πρόσβαση των γυναικών στις σχολές μαιευτικής και νοσηλευτικής είναι ένα πρόσφατα κερδισμένο δικαίωμα για τις γυναίκες του Αφγανιστάν, καθώς μόλις τον Φεβρουάριο του 2024 οι Ταλιμπάν τους παραχωρήθηκε αυτήν την ελευθερία. Αποτελούσε, μάλιστα, μέχρι τώρα τον μοναδικό τρόπο να λάβουν οι γυναίκες οποιοδήποτε είδος επαγγελματικής κατάρτισης, αφού οι Ταλιμπάν το 2022 τους απαγόρευσαν να φοιτούν στα δημόσια πανεπιστήμια. Ως αποτέλεσμα, πολλές στράφηκαν στη νοσηλευτική και τη μαιευτική ως μοναδικό τρόπο να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους. Όμως, ακόμα κι αυτή η επαγγελματική διέξοδος για τις Αφγανές γυναίκες έκλεισε, μαζί με όλες τις άλλες.
Εξάλλου, το αποτέλεσμα αυτής της απόφασης των Ταλιμπάν είναι επιβλαβές για δύο λόγους. Από τη μία πλευρά παραβιάζεται κατάφωρα κι ολοκληρωτικά το δικαίωμα τους στην εκπαίδευση, ένα από τα πιο θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Πέρα, όμως, από την προφανή αυτή συνέπεια, ακυρώνεται και το δικαίωμα των γυναικών στην ιατρική περίθαλψη. Στις περισσότερες περιοχές του Αφγανιστάν, οι γυναίκες απαγορεύεται να λάβουν ιατρική φροντίδα από άντρες. Επομένως, αφού πλέον δεν θα υπάρχουν γυναίκες νοσοκόμες και μαίες στη χώρα, καμία δεν θα έχει πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη ούτε σε ασφαλή γέννα. Αντιθέτως, θα διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο από εδώ και στο εξής κι ο δείκτης θνησιμότητας, ειδικά κατά τη διάρκεια του τοκετού είναι πολύ πιθανό να αυξηθεί. Ήδη, πριν από την πρόσφατη απαγόρευση, οι συνθήκες ιατρικής περίθαλψης ήταν πολύ κακές για τις γυναίκες, πόσω μάλλον τώρα.
Όπως έχει δηλώσει η Stéphane Dujarric, εκπρόσωπος της Γενικής Γραμματείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, στο Αφγανιστάν μια γυναίκα πεθαίνει κάθε δύο ώρες λόγω επιπλοκών που σχετίζονται με τον τοκετό. Επιπλέον, σύμφωνα με άλλη έρευνα του ΟΗΕ, η χώρα χρειάζεται τουλάχιστον 18.000 μαίες ακόμα, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες των γυναικών. Σε μια χώρα με τέτοιου είδους προβλήματα είναι απολύτως απαραίτητο να υπάρχουν σωστά εκπαιδευμένες νοσηλεύτριες και μαίες, που μπορούν να ικανοποιήσουν με αποτελεσματικότητα κι ασφάλεια τις ανάγκες των ασθενών.
Η είδηση για την τελευταία απόφαση των Ταλιμπάν έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις στους κύκλους των ακτιβιστών. Φοιτήτριες που ειδοποιήθηκαν από τις σχολές τους ότι υποχρεούνται να διακόψουν τις σπουδές τους δηλώνουν πως δεν προτίθενται να αφήσουν αυτή την οπισθοδρομική απαγόρευση να περάσει. Η Heather Barr, εργαζόμενη στο Παρατηρητήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, προβλέπει ότι εφόσον οι γυναίκες απαγορεύεται τόσο να ασκούν επαγγέλματα υγείας όσο και να εξετάζονται από άντρες γιατρούς, θα μείνουν χωρίς ιατρική κάλυψη, με κίνδυνο της ζωής τους.
Επίσης, η Pashtana Durrani, η οποία ήταν, έως τώρα, ιδιοκτήτρια μαιευτικής κλινικής, αναφέρεται στην άποψη μερίδας του λαού, ότι οι γυναίκες του Αφγανιστάν υπό το καθεστώς των Ταλιμπάν έχουν ένα μοναδικό καθήκον, την αναπαραγωγή. Συμπληρώνει πως πλέον η μοίρα τους είναι η αναπαραγωγή και μετά ο θάνατος, αφού κανείς δεν θα μπορεί να τις περιθάλψει. Η υπόθεση έχει απασχολήσει και τη διεθνή δικαιοσύνη, αφού ο Karim Khan, επικεφαλής εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, προβλέπει ότι σύντομα θα υπάρξει πρόοδος στις έρευνες για τις πράξεις των Ταλιμπάν σχετικά με τα δικαιώματα που παραβιάζονται.
Η απόφαση, ωστόσο, των Ταλιμπάν να απαγορεύσουν στις γυναίκες να εργάζονται στον τομέα της υγείας δεν αποτελεί πρωτοτυπία για το αυστηρά θεοκρατικό καθεστώς τους. Μετά τη βίαιη ανακατάληψη της εξουσίας στη χώρα τον Αύγουστο του 2021, οι Ταλιμπάν προωθούν αδιάκοπα μια πολιτική υπονόμευσης κι αποδυνάμωσης του γυναικείου φύλου. Μέσα σε αυτά τα τρία χρόνια, έχουν στερήσει από τις γυναίκες το δικαίωμά τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, τους έχουν απαγορεύσει να εργάζονται σε διεθνείς ΜΚΟ, έχουν εγκαταστήσει «αστυνομία ηθών», έχουν αποκλείσει την πρόσβαση τους στους περισσότερους επαγγελματικούς κλάδους, στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα κ.α.
Μια γυναίκα στο Αφγανιστάν δεν μπορεί να πάει σε ένα πάρκο, δεν μπορεί να ασχοληθεί με τον αθλητισμό, δεν μπορεί να οδηγήσει και δεν μπορεί να ταξιδέψει ή να βγει έστω από το σπίτι της ασυνόδευτη. Οι Ταλιμπάν ερμηνεύουν το Κοράνι και τη Σαρία κατά τρόπο τέτοιο, ώστε να περιορίζονται όσο το δυνατόν περισσότερο οι ελευθερίες των γυναικών, χωρίς, όμως, αυτό να σημαίνει ότι περιλαμβάνεται απαραίτητα κάποια τέτοια επιταγή στα δύο ιερά κείμενα. Ως αποτέλεσμα, η γυναίκα στο Αφγανιστάν είναι απολύτως εξαρτώμενη από τον πατέρα ή τον σύζυγο της, ενώ διατρέχει ποικίλους και σοβαρούς κινδύνους, αφού είναι εντελώς απροστάτευτη κι εκτεθειμένη ενώπιον των αυστηρών, θεοκρατικών αρχών και της μεροληπτικής δικαιοσύνης.
Είναι ξεκάθαρο πως τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας πρέπει να στραφούν στο Αφγανιστάν, καθώς ο εμφανής κίνδυνος από την απουσία ιατρικής κάλυψης είναι σοβαρός κι άμεσος, ενώ οι συνέπειες προμηνύονται τραγικές. Αυτή τη στιγμή, το καθεστώς των Ταλιμπάν προσπαθεί να επιβάλει ένα ακόμα απάνθρωπο μέτρο που θα συμβάλει καθοριστικά στην υποβάθμιση της ζωής των γυναικών της χώρας. Οι γυναίκες του Αφγανιστάν, όμως, σκοπεύουν να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους κι όλος ο δυτικός κόσμος οφείλει να συνδράμει στην προσπάθεια αυτή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Rights Group: Afghan women barred from studying nursing and midwifery, NPR, διαθέσιμο εδώ
- Taliban move to ban women training as nurses and midwives ‘an outrageous act of ignorance’ , The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Tracking the Taliban’s (Mis)Treatment of Women, United States Institute of Peace, διαθέσιμο εδώ
