Της Γεωργίας Σαχινίδου,
Η έλλειψη στέγης είναι η κατάσταση της απουσίας σταθερής, ασφαλούς και λειτουργικής στέγασης. Περιλαμβάνει τη διαμονή στους δρόμους, τη μετακίνηση μεταξύ προσωρινών καταλυμάτων με την οικογένεια ή τους φίλους, είτε τη διαμονή σε οικοτροφεία χωρίς ασφάλεια είτε πρόκειται για άτομα που εγκαταλείπουν τα σπίτια τους λόγω εμφύλιων συγκρούσεων και είναι πρόσφυγες στη χώρα τους. Η έλλειψη στέγης προξενείται από πολλαπλούς παράγοντες όπως ψυχολογικούς, οικονομικούς και πολιτικούς. Οι πιο βασικοί από αυτούς είναι προβλήματα ψυχικής υγείας, ψυχολογικές διαταραχές, κατάχρηση ναρκωτικών και αλκοόλ, ενδοοικογενειακή βία, ποινικά αδικήματα, ανεργία, οι υψηλές τιμές των κατοικιών και το χαμηλό εισόδημα.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τα τελευταία στοιχεία, η Ελλάδα αποτελεί μία χώρα, όπου το 95% των φτωχότερων ξοδεύουν περισσότερο από το 40% του μικρού εισοδήματός τους για τη στέγαση. Φαίνεται, επίσης, από την επεξεργασία στατιστικών δεδομένων ότι 1 στους 70 κατοίκους του λεκανοπεδίου είναι άστεγος ή ζει σε πολύ κακές, ακατάλληλες κι ενδεχομένως ανασφαλείς στεγαστικές συνθήκες, όπως αναγράφεται από το άρθρο της εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος. Ειδικότερα, στην Ελλάδα τα πράγματα είναι εξίσου άσχημα σε σχέση με τις άλλες χώρες, ενώ σε έρευνα που έγινε το 2021 διαφαίνονται τα ποσοστά των πιο πιθανών παραγόντων που οδηγούν σε έλλειψη στέγης. Δύο στους τρεις εκ των ερωτηθέντων (64,8%) κατέληξαν να κοιμούνται στον δρόμο τα δύο τελευταία χρόνια, ενώ ένας στους πέντε έχασε την ασφάλεια της στέγης τους έξι τελευταίους μήνες.
Εννέα στους δέκα αστέγους είναι Έλληνες, ενώ ένας στους δύο (47,1%) καταδεικνύει ως βασική αιτία της διαβίωσης εκτός στέγης τα οικονομικά προβλήματα και την ανεργία. Αναλυτικότερα, καθοριστική παράμετρος της έλλειψης στέγης στην Ελλάδα είναι η ανεργία και τα υψηλά ενοίκια. Όταν τα άτομα δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν για μια κατοικία, φυσικό και επόμενο είναι η εύρεση κατοικίας σε φίλους ή σε συγγενείς, και σε πιο ακραίες περιπτώσεις στο δρόμο ή σε καταλύματα. Τα άτομα αυτά δεν επιθυμούν να βρίσκονται σε αυτήν την κατάσταση, ωστόσο η αναζήτηση εργασίας στις μέρες μας ολοένα και γίνεται πιο απαιτητική. Όλοι οι οικονομικοί παράγοντες αυτοί δεν δίνουν άλλη επιλογή στο άτομο παρά να γίνει άστεγος με αμφίβολο μέλλον. Ακόμη, ενδεικτική των συνεπειών της οικονομικής κρίσης στη μικροαστική τάξη είναι το επίπεδο της εκπαίδευσης των αστέγων, αφού ένας στους πέντε (ποσοστό 19,6%) δηλώνει απόφοιτος ΑΕΙ ή ΤΕΙ και ένας στους τέσσερις απόφοιτος λυκείου (25,2%).
Στη συνέχεια, το ποσοστό των αστέγων που εμφανίζονται στην έρευνα να αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα ή να είναι χρήστες ναρκωτικών ουσιών δεν ξεπερνά το 8,6%. Πιο αναλυτικά, το πιο σύνηθες γεγονός φαίνεται πως είναι τα άτομα, τα οποία έχουν καταλήξει άστεγα να διαθέτουν μια ψυχολογική διαταραχή που τους ανάγκασε να μείνουν χωρίς κατοικία. Όμως, τα παιδιά που παρατηρούνται να έχουν έλλειψη στέγης, αντιμετωπίζουν αποκλεισμό, αλλά και εκφοβισμό, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις δεν στηρίζονται συναισθηματικά από τους γονείς τους (σχεδόν ένας στους πέντε (17,3%) αναφέρεται στην ανεπαρκή οικογενειακή στήριξη), για τον λόγο αυτό, είναι και περισσότερο ευάλωτα προς την κατάθλιψη ή άλλες ψυχολογικές διαταραχές, και τον αυτοτραυματισμό. Επιπλέον, η έκθεση σε εξαρτησιογόνες ουσίες είναι πιο εύκολη, διότι είναι πολύ πιο εύκολα προσβάσιμες στα άστεγα άτομα σε σύγκριση με την υπόλοιπη κοινωνία. Βέβαια, πολλές φορές τα άτομα είναι ήδη εξαρτημένα, ένας ακόμη λόγος λοιπόν που οδηγεί στην έλλειψη στέγης.
Η ενδοοικογενειακή βία και η έλλειψη στέγης είναι πιθανό να συμβούν μαζί, καθώς τα θύματα, για να δραπετεύσουν από αυτήν την κατάσταση, τις περισσότερες φορές δεν έχουν την υποστήριξη οπότε το επιτελούν μόνα τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βρίσκονται σε κίνδυνο έλλειψης στέγης ή ασταθών συνθηκών διαβίωσης. Τα θύματα, που πολλές φορές είναι και παιδιά, θεωρούν καλύτερη τη φυγή από την πηγή της κακοποίησης, γι’ αυτό διαφαίνεται πως η εύρεση καταλύματος ή η πρόσκαιρη κατοικία στον δρόμο είναι προτιμότερη από την κακοποιητική κατάσταση που βίωναν πριν. Αν και δεν υπάρχουν στατιστικά που να δείχνουν τη σύνδεση οικογενειακής βίας με την έλλειψη στέγης είναι φανερό, ότι η σχέση μεταξύ τους είναι στενή.
Εξάγεται, λοιπόν, εύλογα το συμπέρασμα, πως το πρόβλημα της έλλειψης στέγης είναι ένα πολύπλοκο και πολύπλευρο θέμα, το οποίο απασχολεί όλους τους ανθρώπους, γιατί κανείς δεν γνωρίζει την τροπή που θα έχει η ζωή του. Οι παράγοντες είναι πολλοί, όμως δεν παύουν να υπάρχουν λύσεις, οι οποίες ίσως δεν έχουν ακόμη βρεθεί ή δεν έχουν τεθεί σε λειτουργία για τη μείωση αυτού του φαινομένου, που μαστίζει τις πόλεις της Ελλάδας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σε κρίσιμο σημείο η έλλειψη στέγης και οι άστεγοι σε Ελλάδα και Ευρώπη, Ekpse.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η έλλειψη στέγης στην Ελλάδα, Psychomed.gr, διαθέσιμο εδώ
- Homelessness, Wikipedia, διαθέσιμο εδώ
