11.1 C
Athens
Κυριακή, 22 Δεκεμβρίου, 2024
ΑρχικήΝομικά ΘέματαΤο νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των αρχαιοτήτων (Μέρος Β’)

Το νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των αρχαιοτήτων (Μέρος Β’)


Της Ελένης Κάζου,

Σε προηγούμενο άρθρο αναλύθηκε το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο διαμορφώθηκε το σύγχρονο νομοθετικό καθεστώς για την προστασία των αρχαιοτήτων στη χώρα μας. Ιδιαίτερα, το σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία της κληρονομιάς αποτελεί ο Ν. 4858/2021. Στο παρόν άρθρο θα αναλυθούν περαιτέρω οι βασικότερες ποινικές διατάξεις του νόμου αυτού. Ειδικότερα, στο άρθρο 54 του Ν. 4858/2021 τυποποιείται το αδίκημα της υπεξαίρεσης μνημείων. Προστατευόμενο έννομο αγαθό είναι τόσο το μνημείο ως στοιχείο της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομίας όσο κι ως αντικείμενο που επιδέχεται ιδιοκτησίας. Για τη στοιχειοθέτηση του αδικήματος αυτού απαιτείται να πληρούνται παράλληλα κι οι προϋποθέσεις του βασικού αδικήματος της υπεξαίρεσης, όπως αυτές προβλέπονται στο άρθρο 375 παρ. 1 α’ ΠΚ.

Ωστόσο, πέρα από τα στοιχεία της κοινής υπεξαίρεσης απαιτείται ταυτόχρονα κι η πλήρωση ορισμένων ειδικών προϋποθέσεων. Συγκεκριμένα, η επίταση της ποινής προϋποθέτει την ιδιότητα του πράγματος ως «μνημείου» το οποίο, μάλιστα, πρέπει να παρουσιάζει ιδιαίτερα μεγάλη αξία. Επαύξηση της ποινής επέρχεται, επίσης, και στην κατ’ επάγγελμα τέλεση της υπεξαίρεσης μνημείων. Ακόμα, σύμφωνα με τη νέα παράγραφο 3 του άρθρου 375 ΠΚ «αν η υπεξαίρεση στρέφεται άμεσα κατά του νομικού προσώπου του ελληνικού δημοσίου, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου ή των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης κι η αξία του αντικειμένου της υπερβαίνει συνολικά το ποσό των 120.00 ευρώ, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηματική ποινή έως χίλιες ημερήσιες μονάδες. Η πράξη αυτή παραγράφεται μετά από είκοσι έτη».

Παράλληλα, στο άρθρο 55 του Ν. 4858/2021 τυποποιείται το αδίκημα της αποδοχής και διάθεσης μνημείων που αποτελούν προϊόντα εγκλήματος. Ως προστατευόμενο έννομο αγαθό θεωρείται το σύνολο της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας, ως ύψιστο κοινωνικό αγαθό της χώρας αλλά κι ως αντικείμενο ιδιοκτησίας (και περιουσίας). Το αδίκημα αυτό στην ουσία αποτελεί τη διακεκριμένη κακουργηματική μορφή του βασικού αδικήματος του 394 παρ. 1 ΠΚ. Ειδικότερα, η ποινική υπόσταση του αδικήματος αυτού προϋποθέτει τα στοιχεία τελέσεως της κοινής αποδοχής και διαθέσεως προϊόντων εγκλήματος, όπως αυτή περιγράφεται στη βασική διάταξη του άρθρου 394 παρ. 1 ΠΚ. Δηλαδή, πρέπει να υπάρχει πράγμα το οποίο να προέρχεται από αξιόποινη πράξη καθώς κι απόκρυψη, αγορά, λήψη ως ενέχυρο ή αποδοχή στην κατοχή του από τον δράστη ή μεταβίβαση ή συνέργεια σε μεταβίβαση ή διασφάλιση της κατοχής του με οποιονδήποτε τρόπο.

Πηγή εικόνας: pexels.com / Δικαιώματα χρήσης: John Nail

Τέλος, στο άρθρο 56 του Ν. 4858/2021 τυποποιείται το αδίκημα της φθοράς μνημείου. Το αδίκημα αυτό αποτελεί τη διακεκριμένη κακουργηματική μορφή του βασικού αδικήματος της φθοράς ξένης ιδιοκτησίας του άρθρου 378 ΠΚ. Ουσιαστικά προστατεύεται, επίσης, το έννομο αγαθό της ιδιοκτησίας, η προσβολή της οποίας εντοπίζεται στην αναίρεση ή αλλοίωση της υλικής υπόστασης του πράγματος και στη συνακόλουθη αποστέρηση της δυνατότητας του ιδιοκτήτη να ασκεί τη νόμιμη εξουσία επί του πράγματος, όπως αυτή του αναγνωρίζεται από την έννομη τάξη.

Υλικό αντικείμενο της πράξης είναι το «μνημείο» είτε αυτό είναι ακίνητο είτε κινητό αλλά ευρύτερα και το πολιτιστικό αγαθό. Για την τέλεσή του αρκεί οποιαδήποτε μορφή φθοράς ακόμα κι αν αυτή είναι ελαφρά. Μάλιστα, το άρθρο 56 προβλέπει περισσότερους τρόπους τέλεσης φθοράς σε σχέση με τη φθορά ξένης ιδιοκτησίας που τυποποιείται στο άρθρο 378 ΠΚ. Ως φθορά μνημείου νοείται η καταστροφή ή βλάβη ή το ανέφικτο της χρήσης αυτού, αλλά, παράλληλα, κι η ρύπανση ή κατάσταση της δυσχερούς χρήσης του μνημείου κι η αλλοίωση της μορφής του. Επιπλέον, καθώς πρόκειται για εκ του αποτελέσματος έγκλημα, είναι δυνατό να τελεστεί και δια παραλείψεως, σύμφωνα με όσα ορίζει το 15 ΠΚ. Ως υλικό αντικείμενο της φθοράς μνημείου περιλαμβάνεται, επίσης, κάθε πολιτισμικό αγαθό, υπό ευρεία του νόμου έννοια το οποίο «ανήκει σε συλλογή μουσείου» ή πολιτιστικό αγαθό «που έχει τοποθετηθεί σε ανοικτό ή κλειστό δημόσιο, δημοτικό ή κοινόχρηστο χώρο». Με αυτόν τον τρόπο προστατεύεται κάθε έκφανση της ιστορικής, πολιτιστικής και καλλιτεχνικής ταυτότητας της χώρας.


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
  • Λάμπρος Χ. Μαργαρίτης, Γιάννης Ναζίρης, Χρήστος Ν. Σατλάνης, Ειδικοί Ποινικοί Νόμοι, 3η έκδοση, Νομική Βιβλιοθήκη, 2024.
  • Βουλή των Ελλήνων, Έκθεση στο Σχέδιο Νόμου “Για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς”, hellenicparliament.gr. Διαθέσιμη εδώ.

 

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Ελένη Κάζου
Ελένη Κάζου
Γεννήθηκε το 2003 στην Καβάλα. Είναι προπτυχιακή φοιτήτρια του τμήματος Νομικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την εμβάθυνση και εξειδίκευση σε σύγχρονα ζητήματα του ουσιαστικού και δικονομικού ποινικού δικαίου. Ομιλεί άπταιστα την Αγγλική και πολύ καλά τη Γερμανική γλώσσα. Στον ελεύθερό της χρόνο ασχολείται με το σκάκι, την εκμάθηση ξένων γλωσσών, τα ταξίδια και την μουσική