Της Αναστασίας Δρόσου,
Έως τώρα έχει καταστεί πλέον σαφές πως ο Trump είναι μία αντιφατική προσωπικότητα. Εξίσου απρόσμενες είναι οι πολιτικές που ακολουθεί κι ακόμα πιο αλλοπρόσαλλες οι δηλώσεις του. Πριν από λίγο καιρό, κατά την προεκλογική του εκστρατεία, απειλούσε την Κίνα με επιβολή φόρων εισαγωγής έως κι 60%, εάν αυτή δεν λάμβανε μέτρα για την αποτροπή της εισαγωγής ναρκωτικών ουσιών στις ΗΠΑ. Χτες ανακοίνωσε την επίσημη πρόσκλησή τους προς τον Κινέζο ηγέτη Xi Jinping, προκειμένου παρασταθεί στην τελετή ορκωμοσίας του νέου Αμερικανού Προέδρου, στις 20 Ιανουαρίου. Προσπάθεια αιφνιδιασμού, στρατηγικό τέχνασμα ή διπλωματικό κόλπο;
Πριν απαντήσουμε στο παραπάνω ερώτημα, ας κάνουμε μία σύντομη χαρτογράφηση των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας, όπως διαμορφώθηκαν τον τελευταίο χρόνο. Παρά τα θετικά βήματα που είχαν γίνει στη Σύνοδο Κορυφής του Νοεμβρίου 2023 μεταξύ Biden και Xi Jinping, η κυβέρνηση Biden δεν κατάφερε μέσα στο 2024 να κάνει αποτελεσματικές προσπάθειες για τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Οι ΗΠΑ συνέχισαν την πολιτική οικονομικού ανταγωνισμού προς τις κινέζικες αγορές, με την Κίνα να λαμβάνει οικονομικά αντίμετρα, να ενισχύει τη συνεργασία της με τη Ρωσία και να αναζητεί διεξόδους σε άλλες αγορές. Αυτή τη στιγμή, οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν εύθραυστες, με την επικράτηση αβεβαιότητας για την πορεία των διμερών εμπορικών τους σχέσεων, τη μείωση της τεχνολογικής αλληλεξάρτησης και των ξένων επενδύσεων, ενώ ταυτόχρονα παρατηρήθηκε αύξηση των αρνητικών συναισθημάτων της κοινής γνώμης επί του ζητήματος.
Η υπάρχουσα αυτή ευθραυστότητα ανοίγει σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές μία απαισιόδοξη «πόρτα» για το μέλλον σε συνδυασμό με τις τελευταίες πολιτικές εξελίξεις. Ειδικότερα, εκτιμούν ότι η εκλογή του Trump θα οδηγήσει σε επιδείνωση των σινοαμερικάνικων σχέσεων, καθώς θα προκαλέσει διπλωματική δυσκαμψία· την αύξηση των φόρων εισαγωγής προϊόντων, την επιβολή δασμών και περιορισμών στη διακίνηση προϊόντων υψηλής τεχνολογίας καθώς και την αύξηση των επιχειρήσεων που περιλαμβάνονται στην Entity List, υποβαλλόμενες, έτσι, σε καθεστώς οικονομικών περιορισμών. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ένα άλλο μεγάλο «αγκάθι» στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, το καθεστώς της Ταϊβάν παραμένει ανεπίλυτο. Κάλλιστα η Κίνα θα μπορούσε να μην υποκύψει στην αμερικανική πίεση, αρνούμενη να περιορίσει την εισαγωγή φαιντανύλης (οπιοειδούς) στις ΗΠΑ, να εντατικοποιήσει τους στρατιωτικούς της εξοπλισμούς και να «παίξει» με τα αμερικανικά συμφέροντα, προκαλώντας τα.
Ενώ, λοιπόν, το όνομα του Trump έχει μάλλον συνδεθεί με την απαισιοδοξία στις σινοαμερικάνικες σχέσεις, αυτός προσκαλεί επίσημα τον ομόλογό του Xi Jinping στην τελετή ορκωμοσίας του ως νέου Προέδρου των ΗΠΑ. Εικάζεται πως κι άλλα ονόματα «φιγουράρουν» στη λίστα των προσκεκλημένων, όπως ο Πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Orban κι η Πρωθυπουργός της Ιταλίας Giorgia Meloni. Οι ιδεολογικές ομοιότητες μεταξύ τους είναι προφανείς, με τις τάσεις αυταρχισμού και συντηρητισμού τους να τους ενώνουν. Ας μην ξεχνάμε, πάντως, πως ιστορικά ξένοι ηγέτες δεν παρευρίσκονται στις τελετές ορκωμοσίας των αμερικανών Προέδρων. Για ακόμα μία φορά ο Trump, παρά τον ιδεολογικό του συντηρητισμό, «φλερτάρει» με την ανατροπή ενός κατεστημένου στην αμερικανική ιστορία.
Ο ίδιος ο Trump, πάντως, δεν έχει αποκαλύψει ξεκάθαρα το σκεπτικό πίσω από τη διπλωματική αυτή κίνηση. «Κάποιοι άνθρωποι λένε ουάου, αυτό είναι λίγο ριψοκίνδυνο, δεν είναι; Ίσως και να είναι. Θα δούμε τι θα γίνει. Αλλά μας αρέσει να παίρνουμε μικρές ευκαιρίες». Παράλληλα, δήλωσε στο CNBC την επιθυμία του να χτίσει καλές διπλωματικές σχέσεις με την Κίνα, ενώ τόνισε πως η «οικονομική εκμετάλλευση» των ΗΠΑ σε ορισμένες πτυχές των σχέσεών της με την Κίνα θα πάψουν να υπάρχουν υπό την προεδρία του.
Πάντως, οι πιθανότητες ο Xi Jinping να κάνει δεκτή την πρόσκληση του Trump είναι πολύ μικρές. Τα εμπόδια είναι πρώτα απ’όλα ιδεολογικά: το μονοκομματικό σύστημα της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας δεν συμβιβάζεται με την ιδέα της επικύρωσης μίας δημοκρατικής εκλογής Προέδρου. Εξάλλου, η παρουσία του κινέζου ηγέτη θα σήμαινε πως είναι εκτεθειμένος στο να ακούσει οτιδήποτε αποφασίσει να πει ο Trump στον λόγο του, χωρίς να έχει δικαίωμα αντίκρουσης, ρίσκο πολιτικά πολύ υψηλό. Το πιθανότερο είναι να εκπροσωπηθεί από τον διπλωμάτη της Κίνας στις ΗΠΑ.
Η αλήθεια, όμως, είναι πως η διπλωματική αυτή κίνηση δεν απευθύνεται μόνο προς την Κίνα. Η εξωτερική πολιτική του Trump θα «παιχτεί» κυρίως στα επόμενα στάδια, αφού αναλάβει επισήμως τις αρμοδιότητές του ως Πρόεδρος. Η πρόσκληση προς τον Xi Jinping είναι, κυρίως, μία χειρονομία που απευθύνεται προς το παγκόσμιο θέατρο: ο Trump είναι απρόβλεπτος, η προσωπικότητά του ισχυρή κι η επιθυμία του να αφήσει το στίγμα του ξεκάθαρη. Κι οι θεατές συνεχίζουν να παρακολουθούν την παράσταση που ο Πρόεδρος των ΗΠΑ έχει να δώσει…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Trump invites China’s leader Xi Jinping to his presidential inauguration, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- US-China relationship’s fragile stability shows fractures in 2024, East Asia Forum, διαθέσιμο εδώ
- Trump invites China’s Xi Jinping to inauguration, CBS News, διαθέσιμο εδώ
