Του Μάριου Δεστούνη,
Ο πόλεμος στη Συρία είχε προσωρινά παγώσει, αλλά, καθώς δεν είχε τερματιστεί ούτε είχε επικρατήσει καμία πλευρά, ήταν αναμενόμενο ότι η ανάφλεξη θα επανεμφανιζόταν. Ακόμα κι αν εξετάσουμε την κατάσταση αποκλειστικά από την εσωτερική οπτική της χώρας, ο όρος εμφύλιος δύσκολα αποδίδει την πραγματικότητα. Πρόκειται περισσότερο για μια πρόβα παγκοσμίου πολέμου, με χαρακτηριστικά που την διαφοροποιούν από τους παραδοσιακούς παγκοσμίους πολέμους όπως τους γνωρίζουμε.
Στη σύγχρονη εποχή, όπως παρατηρούμε και σε άλλες περιπτώσεις παγκοσμίως, όπως στην Ουκρανία, το μοντέλο αυτό περιλαμβάνει τη σύγκρουση πολλαπλών δυνάμεων στο έδαφος μιας χώρας. Οι μεγάλες δυνάμεις επιδιώκουν να προωθήσουν τα συμφέροντά τους χωρίς άμεση εμπλοκή στα δικά τους εδάφη ή πληθυσμούς. Με αυτόν τον τρόπο μειώνουν τους κινδύνους και περιορίζουν τις αντιδράσεις της κοινής γνώμης. Είναι δύσκολο, για παράδειγμα, ένας Τούρκος, Αμερικανός ή Ρώσος πολίτης να ασχοληθεί με τη δράση της χώρας του στη Συρία, εφόσον δεν επηρεάζεται άμεσα η εσωτερική κατάσταση της πατρίδας του.
Η νέα ανάφλεξη στη Συρία εκδηλώθηκε σε μια κρίσιμη στιγμή, κάθε άλλο παρά τυχαία. Ο Άσαντ παραμένει στην εξουσία χάρη στη στήριξη της Ρωσίας και του Ιράν. Η Ρωσία επιδιώκει παρουσία και επιρροή στην περιοχή, ενώ το Ιράν στηρίζει τη Χεζμπολάχ στον αγώνα κατά του Ισραήλ. Ωστόσο, η Ρωσία αυτή την περίοδο είναι απορροφημένη αλλού και παρέχει περιορισμένη υποστήριξη, ενώ το Ιράν βρίσκεται σε έναν έμμεσο πόλεμο με το Ισραήλ, ο οποίος μπορεί ανά πάσα στιγμή να κλιμακωθεί σε ανοιχτή σύγκρουση. Έτσι, και οι δύο σύμμαχοι του Άσαντ αδυνατούν να του προσφέρουν πλήρη στήριξη.
Ακόμη δυσκολότερη είναι η κατάσταση για το Ιράν, καθώς στον πόλεμο εμπλέκεται και η Σαουδική Αραβία, με στόχο να αναχαιτίσει τα σχέδια και τα συμφέροντα του Ιράν. Η νέα ανάφλεξη ευνοεί επίσης τις Η.Π.Α. και το Ισραήλ, καθώς προσθέτει άλλο ένα μέτωπο για τους εχθρούς τους. Η πιθανότητα εμπλοκής των Η.Π.Α. στην οργάνωση της επίθεσης δεν είναι καθόλου τραβηγμένη, αφού η αποδυνάμωση της Ρωσίας ή η απώλεια της επιρροής της στη Συρία θα αποτελούσε στρατηγικό κέρδος. Παράλληλα, οι εξελίξεις στη Συρία ίσως επιταχύνουν τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, με τις Η.Π.Α. να χρησιμοποιούν τη Συρία ως μοχλό πίεσης.
Για τη Συρία, η καταστροφή συνεχίζεται, και ακόμα κι αν υπάρξει νικητής, είναι σαφές πως η χώρα θα καταλήξει πιόνι στα χέρια κάποιας μεγάλης δύναμης. Οι Συριακές δυνάμεις, όποιον σκοπό κι αν επικαλούνται, καταλήγουν να εξυπηρετούν ξένα συμφέροντα. Ο συριακός λαός, το πραγματικό θύμα αυτής της τραγωδίας, έχει ελάχιστες πιθανότητες για ένα καλύτερο μέλλον, ακόμα και με το τέλος του πολέμου.
Ο ρόλος της Τουρκίας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Παρότι συμφωνεί με το Ιράν ενάντια στο Ισραήλ και συνεργάζεται στενά με τη Ρωσία, στη Συρία βρίσκεται σε αντίθεση με αυτές τις δύο χώρες. Αυτή η ασυμφωνία θα δοκιμάσει τις σχέσεις τους, χωρίς όμως να αποκλείεται η συνέχιση μιας στρατηγικής συνεργασίας κατά περίπτωση. Παράλληλα, η Τουρκία ανησυχεί για τις μεταναστευτικές ροές που θα προκληθούν και για τον βασικό της εχθρό, το PKK.
Για τους Κούρδους, η ανάφλεξη αποτελεί ευκαιρία να συνεχίσουν τον αγώνα τους για τη δημιουργία κράτους, κάτι που η Τουρκία θέλει να αποτρέψει πάση θυσία. Το PKK, με την υποστήριξη των Η.Π.Α., θα συνεχίσει να πιέζει, ενώ η Τουρκία θα προσπαθήσει να το ελέγξει. Η καταστροφή και τα κενά εξουσίας δημιουργούν ευκαιρίες για αναδιοργάνωση, όπως αυτή που ενδεχομένως αναζητά ο ISIS. Παρά τις προειδοποιήσεις, η πιθανότητα αναβίωσής του δεν μπορεί να αποκλειστεί, κάνοντας την κατάσταση ακόμη πιο εκρηκτική.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What’s happening in Syria? How an old conflict in the Middle East erupted again, NBC News, διαθέσιμο εδώ
- What is happening in Syria and who is fighting?, Reuters, διαθέσιμο εδώ
