Της Αντωνίας Αποστόλου,
«Επειδή η αναγνώριση της αξιοπρέπειας, που είναι σύμφυτη σε όλα τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας, καθώς και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων τους, αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο…». Αυτό είναι το προοίμιο της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μία «πονεμένη» ιστορία, η οποία απασχολεί τους ανθρώπους ακόμα και σήμερα.
Μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, συστάθηκαν τα Ηνωμένα Έθνη, έχοντας ως στόχο να μην ξανασυμβούν οι κτηνωδίες και οι φρικαλεότητες, που σημειώθηκαν στα χρόνια του πολέμου. Έτσι, οι ηγέτες του κόσμου πήραν την απόφαση να συμπληρώσουν τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, με έναν οδικό χάρτη, ο οποίος θα εγγυάται την ασφάλεια και την προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε κάθε γωνιά και σε κάθε κράτος της υφηλίου.
Το κείμενο, που είχαν κατά νου, ήρθε για πρώτη φορά στην πρώτη Σύνοδο Κορυφής, το 1946 και παραπέμφθηκε στην Επιτροπή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, την προκάτοχο του Συμβουλίου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που ισχύει μέχρι σήμερα. Η Γενική Συνέλευση εξέτασε αυτό το προσχέδιο και το παρέπεμψε στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο, το οποίο παραχώρησε εξουσιοδότηση στην Επιτροπή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να συντάξει μία λίστα με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η βασικότερη αποστολή, η οποία είχε η Επιτροπή ήταν να ξεκαθαρίσει ποια δικαιώματα θα αναφέρονταν και στην νομική φύση του εγγράφου που θα προέκυπτε.
Την θέση του Προέδρου ανέλαβε η Έλινορ Ρούσβελτ, η χήρα του πρώην Προέδρου της Αμερικής, Φράνκλιν Ρούσβελτ. Όλοι όσοι είχαν μερίδιο ευθύνης στην Διακήρυξη «έπαιζαν» ζωτικό ρόλο, όμως, η Ρούσβελτ πιστώθηκε ως κινητήρια δύναμη για την σύσταση της Διακήρυξης. Το προσχέδιο συστάθηκε από τον Τζων Πήτερς Χάμφρεϋ με καταγωγή από τον Καναδά, την Έλινορ Ρούσβελτ, τον Ρενέ Κασίν από την Γαλλία, τον Π.Σ. Τζανγκ από τον Κίνα κι από πολλούς άλλους.
Στις 10 Δεκεμβρίου του 1948, η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υιοθετήθηκε από την Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών με 48 ψήφους υπέρ, 0 κατά και 8 αποχές —η Σοβιετική Ένωση, η Νότια Αφρική καθώς και η Σαουδική Αραβία. Είναι σημαντικό το γεγονός, ότι καμία χώρα που είχε εκπροσωπηθεί στα Ηνωμένα Έθνη, δεν καταψήφισε την Διακήρυξη και πως όσες δεν ψήφισαν συνεργάστηκαν στις ενδιάμεσες διαδικασίες για την σύστασή της. Σε έναν κόσμο, που είχε διχοτομηθεί σε δυτικό και ανατολικό μέτωπο, ήταν υψίστης σημασίας το γεγονός, ότι βρέθηκε μία τομή, όπου όλοι ήταν σύμφωνοι για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Είχε θεωρηθεί από πολλούς, ένα πραγματικά μεγάλο επίτευγμα. Είναι άξιο αναφοράς, επίσης, πως το συγκεκριμένο έγγραφο δεν είχε δεσμευτικό χαρακτήρα. Ωστόσο, αποτέλεσε μία σταθερή βάση για την σύσταση δύο νομικών συνθηκών, το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα.
Η Γενική Συνέλευση ανακοίνωσε ότι η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου λειτουργεί ως ένα ιδανικό, το οποίο πρέπει να είναι κοινό σε όλα τα κράτη και σε όλους τους λαούς «έτσι ώστε το κάθε άτομο και κάθε όργανο της κοινωνίας με την διακήρυξη διαρκώς στην σκέψη, να προσπαθεί με την διδασκαλία και την παιδεία, να αναπτύξει τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κι ελευθεριών και με προοδευτικά μέτρα —εθνικά και διεθνή— να εξασφαλίσει την παγκόσμια και αποτελεσματική εφαρμογή τους, τόσο ανάμεσα στους λαούς των ίδιων των κρατών μελών, όσο και ανάμεσα στους λαούς των ίδιων των κρατών, όσο και ανάμεσα στους ανθρώπους περιοχών, που βρίσκονται στην δικαιοδοσία τους».
Ακόμα και σήμερα, η Διακήρυξη αποτελεί αντικείμενο μελέτης και συζήτησης μεταξύ ακαδημαϊκών και νομικών προσώπων. Υπάρχουν ασυμφωνίες ανάμεσα σε διεθνείς δικηγόρους σχετικά με ποια σημεία αντιπροσωπεύουν το διεθνές εθιμικό δίκαιο. Οι απόψεις, λοιπόν, διίστανται τόσο σε κάποια άρθρα της, όσο και σε ολόκληρη την Διακήρυξη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, unric.org, διαθέσιμο εδώ
- Μία σύντομη ιστορία περί Διακήρυξης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, nostimonimar.gr, διαθέσιμο εδώ
- Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα δικαιώματα: Μία πονεμένη ιστορία 75 ετών, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
