Του Νίκου Λικομήτρου,
Η Δημοκρατία της Φλωρεντίας ήταν ένα από τα σημαντικότερα κράτη της Ιταλίας. Ξεκινώντας από τα τέλη του 10ου αιώνα, η Φλωρεντία άρχισε να ευημερεί και να αναπτύσσεται ως κράτος. Το 1115, μετέβαλε το πολίτευμά της σε αστική Δημοκρατία. Έως το 1860, η Ιταλία ήταν κατακερματισμένη σε διάφορα κράτη και η Φλωρεντία αποτελούσε ένα από αυτά.
Η Δημοκρατία ήλεγχε την Φλωρεντία και ένα σημαντικό κομμάτι της γύρω περιοχής, περιλαμβάνοντας πόλεις, όπως τη Σιένα. Μετά τον 12ο αιώνα, άρχισε να γίνεται και οικονομικό κέντρο, με το νόμισμά της, το φιορίνι, να αποτελεί ιδιαίτερα αξιόπιστο μέσο συναλλαγών, αλλά και κέντρο της τότε τραπεζικής. Το 1293, η τοπική βουλή ψήφισε ένα νόμο, με τον οποίο περιόριζε την θητεία της τοπικής κυβέρνησης (σινιορία) σε δύο μήνες, με αποτέλεσμα η πόλη να αποκτήσει μία δραστήρια πολιτική ζωή, αλλά με αρκετή αστάθεια. Με αυτό το νόμο, οι ευγενείς έχασαν τον έλεγχο της πόλης. Η πόλη συνέχισε να αναπτύσσεται μετά τον 12ο αιώνα και με την επικράτηση των Γουέλφων σ’ αυτήν, οι ντόπιοι ευκατάστατοι αρχικά πήραν από πλούσιους στις γύρω πόλεις, την είσπραξη φόρων του πάπα, μετά έγιναν γενικοί εισπράκτορες του πάπα και σταδιακά οι οικογένειες των Μπάρντι και Περούτσι κατέληξαν να κυριαρχούν στον τραπεζικό τομέα της Ευρώπης, κατά τις επόμενες δεκαετίες.
Παρά τις διασπάσεις ορισμένων εταιρειών, καθώς οι φράξιες των Γουέλφων, των φιλοπαπικών ευγενών, οι οποίοι διοικούσαν τη πόλη έσπασαν σε φράξιες το 1301-02, επηρεάζοντας το πολιτικό σώμα, η πόλη, ωστόσο, συνέχισε να αναπτύσσεται. Τον 14ο αιώνα, Φλωρεντίνοι τραπεζίτες δάνειζαν με τόκο σε Ευρωπαίους ηγεμόνες. Προς το τέλος του αιώνα, δημιουργήθηκαν νέες τραπεζικές εταιρείες, καθώς πόλεμοι και κρίσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία οδήγησαν σε μαζικές χρεοκοπίες των εταιρειών. Η τέχνη της αναγέννησης και το πως η ανάπτυξη της πόλης οδήγησε στην μετατροπή της Φλωρεντίας σε μεγάλο κέντρο πολιτισμού στην Ευρώπη —που θα μελετηθεί παρακάτω αναλυτικότερα— συμπίπτει με την τελευταία από τις κρίσεις εξουσίας στην Φλωρεντία.
Το 1401, ο Λορέντζο Γκιμπέρτι, κέρδισε τον διαγωνισμό για την δημιουργία της πύλης, η οποία θα διακοσμούσε το βαφτιστήριο του Αγίου Ιωάννου. Οι Μπρουνελέσκι και Ντονατέλο —καταξιωμένοι γλύπτες του αιώνα αυτού— μετέβησαν στη Ρώμη για εκπαίδευση. Μετά από λίγα χρόνια, άρχισαν να συνθέτουν δημιουργίες, οι οποίες ενσωμάτωναν το αρχαίο πνεύμα. Ο Μασάτσιο —παρότι έζησε λιγότερο από 30 χρόνια— «έπαιξε» κομβικό ρόλο με τις δημιουργίες του, στην διαμόρφωση του στυλ της αναγέννησης.
Η Φλωρεντία του 15ου αιώνα, έγινε και πάλι ένα μεγάλο οικονομικό κέντρο, καθώς οι πάπες, οι οποίοι είχαν γίνει δύο (ο ένας στην Αβινιόν), το 1417, έγιναν πάλι ένας, με έδρα την Ρώμη. Επομένως, η Φλωρεντία έγινε πάλι ο χρηματοδότης τους. Παράλληλα, καθώς οι Ευρωπαίοι ανθρωπιστές άρχισαν να είναι πολύ πιο παραγωγικοί απ’ αυτόν τον αιώνα, λόγω και της έλευσης της τυπογραφίας, η Φλωρεντία, η οποία ήδη ήταν περιοχή μόρφωσης και διανοούμενων, απετέλεσε ανθρωπιστικό κέντρο. Επίσης, οι Μέδικοι, μία οικογένεια τραπεζιτών, που είχε συσσωρεύσει τεράστιο πλούτο, είχε δαπανήσει τεράστια ποσά, στηρίζοντας το έργο ταλαντούχων καλλιτεχνών της εποχής, όπως και των κορυφαίων ζωγράφων και αρχιτεκτόνων της Αναγέννησης. Χτίστηκαν πολλά σημαντικά μέγαρα, κάτι το οποίο ενίσχυσε την εισροή ανθρώπων, οι οποίοι επιζητούσαν να εργαστούν ως καλλιτέχνες. Επομένως, μόνοι τους τροφοδότησαν το πρώτο κύμα της αναγέννησης.
Η Ιταλική Αναγέννηση συνέχισε να έχει την Φλωρεντία ως ένα από τα κέντρα της, καθώς οι ανάγκες διακόσμησης των νέων εκκλησιών απαιτούσαν εργατικά χέρια, τα οποία συνήθως εργάζονταν και ζούσαν στη Φλωρεντία. Το κίνημα του ανθρωπισμού οδήγησε στην αύξηση της θεματολογίας των πινάκων, ενώ οι Μέδικοι συνέχιζαν να στηρίζουν τους καλλιτέχνες. Οι Μέδικοι, επειδή δεν μπορούσαν να αποτελέσουν κυβέρνηση οι ίδιοι, κυριάρχησαν από το 1434 έως το 1492 την πόλη μέσω υποστηρικτών τους. Ο Κόζιμο των Μεδίκων, χρηματοδότησε την ίδρυση της νεοπλατωνικής Ακαδημίας και ο Λαυρέντιος —διάδοχος στην ηγεσία της οικογένειας— στήριξε πολλούς διανοούμενους.
Τέλος, με την Φλωρεντία να έχει, στα τέλη του 14ου αιώνα, απωθήσει εισβολές από βόρειους γείτονές της, όπως το Μιλάνο, οι οποίοι ήθελαν να την υποτάξουν, οι αρχές της πόλης απέκτησαν διέξοδο στη θάλασσα, επένδυσαν τεράστια ποσά σ’ ένα μεγάλο οικοδομικό πρόγραμμα, με σκοπό την αύξηση του κύρους της πόλης, δίνοντας έτσι απασχόληση σε αρκετούς αρχιτέκτονες, γλύπτες και μη. Η κατάσταση στη Φλωρεντία ήταν, επίσης, πολύ ευνοϊκή για τις τέχνες. Η υπερηφάνεια των Φλωρεντίνων έβρισκε την έκφραση της στην δημιουργία αγαλμάτων για τους πολιούχους της πόλης, τα οποία πλήρωναν οι πλούσιοι έμποροι αυτής. Η υψηλή οικονομική ανάπτυξη της εποχής, σε συνδυασμό με την θέληση προώθησης της εικόνας της πόλης, οδήγησε σ’ ένα μεγάλο πρόγραμμα δημιουργίας τέχνης, το οποίο έδωσε τεράστια κληρονομιά στην ανθρωπότητα.
Μετά τον 16ο αιώνα και την Ώριμη Αναγέννηση, η Φλωρεντία έγινε βασίλειο υπό τον έλεγχο των Μεδίκων. Επομένως, έχασε τον πρωταρχικό της ρόλο στις τέχνες και στα γράμματα υπέρ της Ρώμης και άλλων πόλεων, όπως η Βενετία. Ωστόσο, η Φλωρεντία ως η κινητήριος δύναμη της ιταλικής Αναγέννησης —της πρώτης φάσης της μεγάλης πολιτιστικής ανάπτυξης μετά την αρχαία Αθήνα— άφησε μια τεράστια κληρονομιά. Αυτή συνεχίστηκε από πολλές μεγάλες πόλεις της Ιταλίας και της Ευρώπης τόσο λόγω των καλλιτεχνικών καινοτομιών —που έφεραν ξανά στην ζωή αρχαία σχήματα— αλλά και των επιστημονικών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ιστορία της Φλωρεντίας, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
- Τι ήταν η Δημοκρατία της Φλωρεντίας;, circaproject.com, διαθέσιμο εδώ
- Ιστορία της Φλωρεντίας, introducingflorence.com, διαθέσιμο εδώ
