Της Στέλλας Πασίνη,
Η ανάγκη των ανθρώπων, κατά την αρχαιότητα, να υμνήσουν τους θεούς και τους ήρωές τους, οδήγησε αυτούς να αναζητήσουν μία πηγή διασκέδασης, μόρφωσης, μετάδοσης ιδεών. Ήταν ο τρόπος τους να «ανακουφιστούν» από το βάρος της καθημερινότητάς τους, της επαγρύπνησης και της έντασης των πολέμων. Αυτή η ανάγκη υπήρξε και η αφορμή, η οποία τους οδήγησε να δημιουργήσουν το θέατρο. Μιμούμενοι χαρακτήρες και συμβάντα, επιθυμούσαν να διδάξουν στους θεατές ιστορίες, μύθους, τεχνάσματα, δίνοντας ένα διδακτικό, ηθικό και συναισθηματικό περιεχόμενο. Αυτό, λοιπόν, το μέσο διασκέδασης θα κρατήσει το μορφωτικό του χαρακτήρα μέχρι την σημερινή ψηφιακή εποχή, όπου το θέατρο θα μετατραπεί σ’ ένα μέσο μετάδοσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνικής αλλαγής.
Λαμβάνοντας υπόψιν τον ανθρωποκεντρικό του χαρακτήρα, θα αναφερθούμε στον τρόπο, κατά τον οποίο μία θεατρική παράσταση είναι ικανή να «αλλάξει» τη ζωή και τον τρόπο σκέψης των ατόμων. Συγκεκριμένα, σε μία εποχή, όπου το θέατρο συνεχίζει να αποτελεί μία από τις σημαντικότερες μορφές τέχνης, καθώς αποτελεί πόλο έλξης χιλιάδων ανθρώπων, είναι ένα από τα μέσα, που θα φέρει την κοινωνική αλλαγή. Στο σημείο αυτό, δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε τη μαγεία της ένωσης, που συνεπάγεται ανάμεσα σ’ ένα πολιτισμικό μέσο με την κοινωνική πραγματικότητα. Μ’ αυτόν τον τρόπο, το θέατρο παύει να είναι απλά ένας τρόπος διασκέδασης, αλλά θα θέσει τον «εαυτό» του στο επίκεντρο της μετάδοσης κοινωνικών μηνυμάτων. Μηνυμάτων που αφορούν την κοινωνική και πολιτική δικαιοσύνη, την ευαισθητοποίηση των θεατών για περιβαλλοντική συνείδηση, για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για την ισότητα των φύλων, την αποδοχή της διαφορετικότητας, την αναγνώριση της ενσυναίσθησης κτλ. Μερικά θεατρικά έργα που θα ξεχωρίσουν τον Δεκέμβριο στη Θεσσαλονίκη, προβάλλοντας τα παραπάνω μηνύματα, είναι τα ακόλουθα:
Μία θεατρική παράσταση, η οποία θα παρουσιαστεί στο Θέατρο Ράδιο Σίτυ και έχει σκοπό να αποδώσει μία άλλη μορφή της κοινωνικής πραγματικότητας, έχει τον τίτλο Στο Τσακ. Θέματα, τα οποία θίγονται στο έργο, αφορούν τις ανθρώπινες σχέσεις, δείχνοντας τον τρόπο που σκέφτονται οι άνθρωποι και ενεργούν την σημερινή εποχή. Παράνομα ραντεβού μέσω κοινωνικών πλατφoρμών, η σεξουαλική ταυτότητα, η κοινωνική και χρηματική ανισότητα, ακόμη και πολιτικές και προσωπικές συνωμοσίες, είναι ζητήματα, τα οποία θα διαπραγματευθούν, μέσα από έναν σαρκαστικό και κωμικό τρόπο, από τους ηθοποιούς της παράστασης. Μία κωμωδία, επομένως, που «στο τσακ» θα ταράξει την ιδιοσυγκρασία των θεατών, θα προκαλέσει τον θαυμασμό τους σε τέτοιο σημείο που θα επιθυμούν να την ξαναδούν – και μάλιστα, σύντομα.
Στη συνέχεια, η παράσταση θεάτρου Πετριχώρα, η οποία βασίζεται στο δημοτικό τραγούδι Το Γιοφύρι της Άρτας θα παρουσιαστεί στο Θέατρο Τ. Η συγκεκριμένη παράσταση επιθυμεί να ευαισθητοποιήσει τους ανθρώπους σε σχέση με την πολιτισμική κληρονομιά της χώρας μας, φέρνοντας στην επιφάνεια τον αρχέγονο μύθο ενός ποιήματος. Πραγματεύεται θέσεις για την κοινωνική κατακραυγή της δολοπλοκίας και της προδοσίας στο όνομα της ισχύς του χρήματος, για την ανάγκη της εξάλειψης των προκαταλήψεων και των εμμονών για την ύπαρξη της μοίρας, καθώς και για την παράνομη εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος με το πρόσχημα της προόδου. Η Πετριχώρα, συνδυάζοντας την μουσική με το θέατρο, προσπαθεί να λύσει ένα άλυτο πρόβλημα: «Μπορούν να συμβαδίσουν το ατομικό και το συλλογικό, η πρόοδος και η παράδοση, η επιστήμη και η φύση;»
Ο Δεκέμβρης τελικά, είναι ο μήνας, ο οποίος «κρύβει αρκετούς άσσους στα μανίκια του». Το επόμενο θεατρικό έργο, που θα αποτελέσει ένα δυνατό μήνυμα στο κοινό του 21ου αιώνα, βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Λιλής Ζωγράφου, έχει τον τίτλο Η αγάπη άργησε μία μέρα. Το έργο παρουσιάζεται από το Κεντρικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος στη Μονή Λαζαριστών. Η παράσταση αυτή θα ενώσει το παρελθόν με το μέλλον, κάνοντας μία παράκαμψη από το παρόν. Αναλυτικότερα, ο αυταρχισμός και ο μισογυνισμός του σήμερα θα αποτελέσουν πηγή έμπνευσης. Σε μία κοινωνία πατριαρχική, όπου η γυναίκα θεωρείται ένα κατώτερο όν, σκιαγραφείται η απάνθρωπη σκληρότητα της εποχής. Το «εξιτήριο» απ’ αυτήν την κοινωνία δεν είναι άλλο από την ευλογία της αγάπης και της συμπόνιας. Μία πάλη για τα δικαιώματα των γυναικών, τη γυναικεία χειραφέτηση και την τόλμη για ελευθερία από την επιβολή της κοινωνικής πραγμάτωσης της εποχής, θα είναι η αρχή για να ξεριζωθεί η οποιαδήποτε ιδέα κοινωνικής καταπίεσης και απομόνωσης.
Καταλήγοντας, σε μία εποχή, όπου η τεχνολογία και η ψηφιοποίηση κατέχουν τον πρώτο και σημαντικότερο λόγο στη ζωή των ανθρώπων, το θέατρο επιβίωσε και συνεχίζει το έργο του, που δεν είναι μόνο η παρακολούθηση και η διασκέδαση, αλλά είναι η διδαχή και η εξύμνηση των συναισθημάτων της κοινωνίας. Οι άνθρωποι — και ιδίως οι νέοι θεατές — μαθαίνουν να ακούν, χωρίς να διακόπτουν. Γνωρίζουν τον κόσμο μέσα από έναν μύθο, μία ιστορία, μία μη ρεαλιστική εκδοχή της κοινωνίας. Δέχονται την διαφορετικότητα και δεν υπερβαίνουν τα όρια των συνανθρώπων τους. Αναγνωρίζουν τα πάθη και τα λάθη των άλλων μέσα από μία κωμωδία και σχηματίζουν κριτική ικανότητα. Αποκτούν χαρακτήρα και είναι σε θέση να διακρίνουν το πρέπον από ηθική άποψη. Τολμούν να δείξουν τα συναισθήματά τους και δεν φοβούνται την κατακραυγή. Το θέατρο διδάσκει ανθρώπους και «εξουσιάζει» πολιτισμούς. Ένα έργο, λοιπόν, μπορεί να αλλάξει τη ζωή μας, μπορεί και τον τρόπο σκέψης μας, γι’ αυτό δεν είναι αδύνατον να χαθεί η ισχύς του, ακόμα και στην εποχή που «βασιλεύει» το διαδίκτυο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Tο Θέατρο ως Εργαλείο Κοινωνικής Παρέμβασης, theatroedu.gr, διαθέσιμο εδώ
