Του Ανδρέα Βλάχου,
Τοποθετημένο στο 1985 και βασισμένο στο μυθιστόρημα της Claire Keegan (2021), το “Small Things Like These” είναι μια ιστορία για το πώς οι άνθρωποι δημιουργούν και διατηρούν τον έλεγχο και τις πολλές αποχρώσεις της συνενοχής που προκύπτουν. Στην προκειμένη περίπτωση, το σκηνικό είναι η νοτιοανατολική Ιρλανδία και ο έλεγχος των μοναχών έχει υφανθεί σε κάθε πτυχή της ζωής μιας μικρής πόλης.
Μεγάλο μέρος του “Small Things Like These”, που σκηνοθέτησε ο Tim Mielants σε σενάριο του Enda Walsh, συμβαίνει σε flashback. Αφού ο Bill βλέπει το κορίτσι στο μοναστήρι, οδηγεί στο σπίτι του και παρατηρεί ένα μικρό, πεινασμένο αγόρι στην άκρη του δρόμου και αυτές οι δύο θεάσεις φαίνεται να του πυροδοτούν κάποια ανάμνηση που δεν μπορεί να αποτινάξει. Ακόμα και η γυναίκα του παρατηρεί την αλλαγή της διάθεσής του. Είναι Χριστούγεννα, αλλά η συνηθισμένη παρηγοριά και χαρά φαίνεται να τον ξεπερνάει — αντίθετα, συνεχίζει να αποστασιοποιείται, βυθιζόμενος σε μια ονειροπόληση σχετικά με τη δική του παιδική ηλικία. Δεν ήταν όλα θλιβερά: η μητέρα του μπόρεσε να τον κρατήσει μαζί της, χάρη σε έναν ευγενικό εργοδότη, πράγμα που σήμαινε ότι ο Bill ήταν, κατά μία έννοια, τυχερός. Ωστόσο, υπήρχαν μυστήρια που δεν κατάλαβε ποτέ.
Ο Murphy, που μόλις είχε κερδίσει το Όσκαρ για το “Oppenheimer”, είναι παραγωγός και πρωταγωνιστής αυτής της ταινίας. Η ερμηνεία του είναι αναπάντεχα καυτή, ειδικά από τη στιγμή που ο Bill δεν είναι και πολύ ομιλητικός. Μεγάλο μέρος της ερμηνείας του είναι σε ακραία κοντινά πλάνα, με τον πανικό του να εμφανίζεται σαν λάβα που λιμνάζει κάτω από μια λεπτή επιφάνεια, έτοιμη να ξεσπάσει ανά πάσα στιγμή. Έχει θάψει τη θλίψη και το φόβο του, αλλά όχι τόσο μακριά όσο νομίζει, και το κορίτσι έξω από το μοναστήρι τα έχει φέρει όλα στην επιφάνεια. Είναι λίγο σαν μια αλληγορία για ολόκληρη τη χώρα του.
Από την απόσταση της ιστορίας, γίνεται γρήγορα φανερό ότι το μοναστήρι αυτό ήταν ένα από τα λεγόμενα πλυντήρια Μαγδαληνών, ιδρύματα που διοικούνταν από τάγματα ρωμαιοκαθολικών μοναχών ως σπίτια και κερδοσκοπικά πλυντήρια. Το κείμενο στο τέλος της ταινίας το αφιερώνει στις περισσότερες από 56.000 νεαρές γυναίκες που στάλθηκαν στα ιδρύματα μεταξύ 1922 και 1998 για λόγους «μετάνοιας και αποκατάστασης». Οι νεαρές γυναίκες γέννησαν και στη συνέχεια τους πήραν τα μωρά τους. Αναγκάστηκαν να εργάζονται χωρίς αμοιβή σε συνθήκες τόσο άθλιες που κάποιες πέθαναν. Οι πράξεις που διαπράχθηκαν σε αυτά τα ιδρύματα ήταν τόσο αποτρόπαιες που η ιρλανδική κυβέρνηση ζήτησε συγγνώμη και ίδρυσε ένα Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Μνήμης στο χώρο του τελευταίου ιδρύματος που έκλεισε. Τα πλυντήρια της Μαγδαληνής αποτέλεσαν αντικείμενο πολλών ταινιών και σειρών, όπως το υποψήφιο για Όσκαρ δράμα “Philomena”, η σειρά του Showtime “The Woman in the Wall” και πολλά ντοκιμαντέρ. Μια φρικτή τραγωδία που συντελέστηκε σε τόσο ευρεία κλίμακα καθιστώντας δύσκολο να πεις κάτι καινούργιο γι’ αυτήν εφόσον έχει αποκαλυφθεί — είναι δύσκολο να την κατανοήσεις.
Έτσι, η κατεύθυνση που ακολουθεί το “Small Things Like These” δεν αφορά τόσο το μέγεθος της τραγωδίας όσο ένα ερώτημα που πάντα προκύπτει όταν εξετάζουμε αυτού του είδους τη σκληρότητα. Πώς μπόρεσε να συμβεί; Και γιατί συνεχίστηκε για τόσο πολύ καιρό; Υπάρχουν απλουστευτικές απαντήσεις, αλλά καμία από αυτές δεν αρκεί. Είναι πολύ μαύρες και άσπρες, και πολύ περιφρονητικές για εκείνους που ήταν κοντά όταν τα ιδρύματα ήταν ανοιχτά.
Αντ’ αυτού, το “Small Things Like These” προσφέρει απαντήσεις που μοιάζουν πιο άβολες επειδή μας δείχνουν κατευθείαν προς τα πίσω. Η γυναίκα του Bill, για παράδειγμα, του λέει ότι «αν θέλεις να προχωρήσεις σε αυτή τη ζωή, υπάρχουν πράγματα που πρέπει να αγνοήσεις». Άλλοι κάτοικοι της πόλης προειδοποιούν τον Bill ότι η διερεύνηση του τι πραγματικά συμβαίνει μέσα στο μοναστήρι θα μπορούσε να επηρεάσει και τη δική του οικογένεια. Οι καλόγριες διευθύνουν το μοναδικό σχολείο στην πόλη, εξάλλου, και η αδελφή Μαίρη δεν είναι πολύ διακριτική σχετικά με το πόσο δύσκολο είναι να βρεις μια θέση στο σχολείο. Όπως κάθε αφεντικό του οργανωμένου εγκλήματος, είναι πρόθυμη να δώσει χρήματα σε χέρια προκειμένου να διατηρήσει την επιχείρησή της σε λειτουργία.
Το μήνυμα είναι σαφές: η κακοποίηση και οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων των άλλων συμβαίνουν μόνο επειδή οι κακοποιοί καθιστούν εξαιρετικά δύσκολο και κοινωνικά κακόβουλο, να αποκαλυφθεί η παρανομία τους. Το “Small Things Like These” αναρωτιέται, χωρίς να δίνει μια απολύτως ικανοποιητική απάντηση, αν υπάρχει τρόπος να αντιμετωπιστεί η αδίστακτη εξουσία που έχει ξεσαλώσει σε αμόκ. Η μόνη καλή απάντηση, προτείνει, είναι να κάνεις τη μικρή, καλή πράξη…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μικρά Πράγματα Σαν κι Αυτά, athinorama.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μικρά Πράγματα Σαν κι Αυτά, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
