Της Καλλιόπης Μπεκίρη,
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς θεσμούς-φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διαδραματίζοντας νευραλγικό ρόλο στη δημιουργία αλλά και εφαρμογή των στρατηγικών ελιγμών και προτεραιοτήτων της Ένωσης. Παρόλο που ο εν λόγω θεσμός δεν νομοθετεί, οι αποφάσεις που λαμβάνει όμως έχουν άμεση και καθοριστική επιρροή, στις πολιτικές της ΕΕ και κατευθύνουν τη δράση των υπόλοιπων θεσμών. Ο θεσμικός ρόλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έγκειται στη συνεργασία των κρατών-μελών και στην εξασφάλιση της ενότητας και της συνοχής εντός της Ένωσης, μέσω της συνεργασίας των ηγετών των κρατών-μελών και του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η συνεργασία των κρατών-μελών στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι ένα σύνθετο και ταυτόχρονα σημαντικό ζήτημα, καθώς κάθε κράτος κατευθύνεται σύμφωνα με τα δικά του συμφέροντα και τις δικές του προτεραιότητες-επιδιώξεις. Οι σχέσεις συνεργασίας που αναπτύσσονται περιλαμβάνουν τη διαπραγμάτευση και τη συμβιβαστική προσέγγιση, καθώς και το σχηματισμό υποομάδων, με σκοπό την προώθηση κοινών στόχων. Ειδικότερα, οι ηγέτες των κρατών-μελών συχνά συζητούν για σημαντικά ζητήματα όπως η οικονομική διακυβέρνηση, η εξωτερική πολιτική και η περιβαλλοντική πολιτική, ενώ, παράλληλα, επιδιώκουν να βρουν λύσεις σε ζητήματα που στοχεύουν σε ποικίλα συμφέροντα. Η ανάγκη για συναίνεση και ομοφωνία στα κρίσιμα ζητήματα, αποτελεί έναν από τους βασικούς μηχανισμούς που διασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Ωστόσο, η διαδικασία λήψης αποφάσεων δεν είναι πάντα εύκολη. Η διαχείριση της διαφορετικότητας των εθνικών συμφερόντων είναι μια από τις βασικές προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει το Συμβούλιο. Διαφορές σε θέματα όπως η κατανομή των πόρων, η μεταναστευτική πολιτική ή η κλιματική αλλαγή δημιουργούν συχνά έντονες διαπραγματεύσεις και απαιτούν σοβαρούς συμβιβασμούς. Επίσης, η απαίτηση για ομοφωνία σε πολλά ζητήματα μπορεί να καθυστερήσει τη λήψη αποφάσεων και να οδηγήσει σε πιο γενικές ή λιγότερο αποτελεσματικές λύσεις. Οι κρίσεις εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών-μελών, όπως για παράδειγμα η περίπτωση του Brexit, επιδεινώνουν την κατάσταση και υπογραμμίζουν τις δυσκολίες στη διατήρηση της ενότητας της ΕΕ.
Παρά τις δυσκολίες, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει κατορθώσει να πετύχει σημαντικά επιτεύγματα, ενισχύοντας τη συνοχή και την συλλογικότητα της ΕΕ. Η συνεργασία των κρατών-μελών έχει αποδειχθεί, ιδίως με την αντιμετώπιση πολλών οικονομικών κρίσεων που έχουν πλήξει την Γηραιά Ήπειρο, αλλά και μέσο διαφόρων συμφωνιών, όπως ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, ο οποίος απέδειξε την ικανότητα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να συσπειρώνει τις χώρες προκειμένου να επιτευχθούν κοινοί στόχοι. Επιπλέον, η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Πράσινου Συμφώνου (στρατηγική της ΕΕ για την ανάπτυξη) και η δέσμευση της ΕΕ για τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία (κλιματική ουδετερότητα έως το 2050) αποτελεί ένα ακόμα παράδειγμα της ισχύος του Συμβουλίου και της δυνατότητας να προασπίζεται και να προωθήσει δοξομανείς πολιτικές που εξυπηρετούν το κοινό καλό.
Η αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19 από τον θεσμό της ΕΕ είναι επίσης χαρακτηριστική της αποτελεσματικότητας της συλλογικής δράσης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Οι κοινές αποφάσεις και ο ομοιογενής τρόπος δράσης, όπως η προώθηση εμβολίων και η ανταλλαγή πόρων και πληροφοριών μεταξύ των κρατών-μελών αποτέλεσαν θεμελιώδη στοιχεία της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τη καταπολέμηση της πανδημίας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποτελεί τον θεσμό όπου η συνύπαρξη των κρατών-μελών αναδεικνύεται ως θεμελιώδης αξία για την επιβίωση και την πρόοδο της ΕΕ. Η συνεργασία, αν και δύσκολη ως προς την αξιοκρατική επίτευξή της, αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την επίλυση των διαρκών αναδυόμενων προκλήσεων, που απαιτούν συλλογική δράση και κοινή στρατηγική. Το πρόσφορο κλίμα διαπραγμάτευσης και συμβιβασμού υπογραμμίζουν τη σημασία του διαλόγου και της συνεννόησης για την επίτευξη πολιτικών που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των κρατών-μελών και των πολιτών της ΕΕ. Παρά τις διαφωνίες που ενδεχομένως να προκύψουν, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο παραμένει το κύριο όργανο διακυβέρνησης που ενώνει τα κράτη-μέλη και τους οδηγεί προς τη λήψη κοινών αποφάσεων, εστιάζοντας πάντοτε στη διατήρηση της συνοχής και της ανέλιξης της ΕΕ.
Η σημασία της συνεργασίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναδεικνύεται ακόμα περισσότερο όταν αντιμετωπίζονται εξωτερικές πιέσεις, όπως γεωπολιτικές κρίσεις και παγκόσμιες προκλήσεις. Το Συμβούλιο καλείται να προασπίσει τα συμφέροντα της ΕΕ σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον, επιδιώκοντας να διατηρήσει την ενότητα και την δυναμική της Ένωσης σε παγκόσμιο επίπεδο. Εν τέλει, η επιτυχία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εξαρτάται από την ικανότητά του να ανταποκριθεί στις ανάγκες του σήμερα, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την αυθυπαρξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, consilium.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
- Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις προτάσεις υποψηφιοτήτων και τους διορισμούς, consilium.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
- Το Συμβούλιο της Ευρώπης εν συντομία, coe.int, διαθέσιμο εδώ
-
Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, consilium.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
