Της Ελένης Καραγιάννη,
Η νέα εκπομπή «Ανοιχτό Βιβλίο» της ΕΡΤ3 με παρουσιαστή της τον Γιάννη Σαρακατσάνη ξεκίνησε να προβάλλεται πριν λίγες εβδομάδες, κάθε Πέμπτη στις 20:00, και αποτελεί ένα δημιούργημα για το οποίο αξίζει να μιλήσουμε.
Αρχικά, να δώσουμε συγχαρητήρια στην ΕΡΤ3 που διάλεξε τον Γιάννη Σαρακατσάνη γι’ αυτό το πρότζεκτ, ή δημιούργησε αυτό το πρότζεκτ για τον Γιάννη Σαρακατσάνη (δεν μπορούμε να ξέρουμε). Είναι μία σημαντική προσθήκη στο κανάλι, καθώς ο Γ. Σαρακατσάνης είναι ακριβώς αυτός ο άνθρωπος που χρειάζεται η ελληνική τηλεόραση. Σε μία ελληνική τηλεόραση που υπάρχουν μόνο ριάλιτι και σειρές, είναι αναγκαίο να υπάρχουν εκπομπές και δημιουργήματα που στηρίζονται σε κάτι περισσότερο από τη στείρα τηλεθέαση, σε κάτι περισσότερο από το απλό κέρδος. Και ο Γιάννης Σαρακατσάνης, πιστός στην προσωπική του αξία και χωρίς να αλλάζει το ύφος και τη δουλειά του για την τηλεθέαση, όπως φαίνεται και από τις δουλειές του στο YouTube, ήταν το πρόσωπο που μπορεί να αναδείξει μία τέτοια νέα διάσταση της ελληνικής τηλεόρασης, αυτή που προάγει την αξία της καθαρής πολιτισμικής ενημέρωσης και βασίζεται σε «άλλου είδους τηλεθεατές». Ο Γιάννης Σαρακατσάνης με την εμπειρία του και το πάθος του για τη λογοτεχνία και τον φιλοσοφικό στοχασμό, καταφέρνει να δημιουργήσει μία φιλόξενη ατμόσφαιρα, την οποία μεταδίδει σε όλους εμάς παρά το γεγονός πως μας χωρίζει μία οθόνη.
Το «Ανοιχτό Βιβλίο», λοιπόν, αποτελεί μία εκπομπή πλήρως αφιερωμένη στη λογοτεχνία, μία εκπομπή από αναγνώστες προς αναγνώστες μέσω της οποίας πρόκειται να παραχθεί μία νέα πολιτιστική κουλτούρα με βάσεις της την ανάγνωση και τον φιλοσοφικό στοχασμό γύρω από αυτή. Το ωριαίο επεισόδιο που προβάλλεται κάθε εβδομάδα είναι αρκετό για να μας φέρει σε επαφή με νέους ή παλαιότερους συγγραφείς, με νέες ή διαδεδομένες αναγνωστικές απόψεις και με βιβλία που είτε έχουμε διαβάσει είτε θα διαβάσουμε. Το σπουδαίο είναι πως η εκπομπή αναφέρεται μόνο στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία, καταρρίπτοντας το στερεότυπο πως στην τωρινή Ελλάδα δεν υπάρχει αξιόλογη συγγραφική δραστηριότητα. Σε μία κοινωνία που ολοένα γίνεται και πιο «ξενοκρατική», ιδίως στη λογοτεχνία που κερδίζει έδαφος η αμερικανική ή ευρωπαϊκή λογική, είναι αξιόλογο και ελπιδοφόρο να δίνεται έμφαση στις ελληνικές προσπάθειες.
Η εκπομπή διακρίνεται σε διάφορα μέρη. Αρχικά, σε κάθε επεισόδιο έχει επιλεγεί ένα γενικό θέμα όπως ήταν, για παράδειγμα στο πρώτο επεισόδιο, τα αστυνομικά μυθιστορήματα, και με αυτή τη θεμελιώδη ιδέα χτίζεται όλη η συνέχεια. Εμφανίζονται καλεσμένοι συγγραφείς που ανήκουν σε αυτήν τη διαγνωστική συγγραφική κατηγορία και μοιράζονται απόψεις, ενδιαφέροντα και ιδέες. Η παρακολούθηση μίας συζήτησης καταξιωμένων και σημαντικών συγγραφέων είναι πραγματικά πολύ σημαντική εμπειρία για έναν αναγνώστη, είτε είναι οπαδός της συγκεκριμένης κατηγορίας είτε όχι. Όλα αυτά, βέβαια, γίνονται ακόμα πιο σπουδαία, επειδή κάπου εκεί μέσα υπάρχει και ο Γ. Σαρακατσάνης. Μία συζήτηση που «συντονίζεται» από έναν τέτοιο άνθρωπο πάντα προάγει μία άλλη θέαση των πραγμάτων και μία νέα οπτική του κόσμου και της ιδέας που συζητείται κάθε φορά. Οι στοχευμένες ερωτήσεις του παρουσιαστή ανοίγουν έναν διαλογικό χώρο, ο οποίος δεν θα άνοιγε διαφορετικά, και στον οποίο αιωρούνται διάφορες απόψεις φιλοσοφικού και κοινωνικού περιεχομένου. Γενικά, ο Γ. Σαρακατσάνης φέρει αυτό το προφίλ σε κάθε πρότζεκτ του, με το οποίο ενθαρρύνει την αυτο-αναστοχαστική διαδικασία, μέσω συζητήσεων ή ιδεών που έχουν ένα ηχόχρωμα προβληματισμού και αφύπνισης.
Η εκπομπή περιλαμβάνει, επίσης, ένα είδος συνέντευξης κάποιου γνώριμου συγγραφέα, ο οποίος μας αφηγείται τη ζωή και την πορεία του δημιουργώντας, έτσι, μία γέφυρα ανάμεσα στους Έλληνες συγγραφείς και το κοινό τους. Ακόμα, η παραγωγή επισκέπτεται ή φιλοξενεί κι άλλους διάσημους Έλληνες καλλιτέχνες, οι οποίοι ξεδιπλώνουν τη δική τους αναγνωστική εμπειρία και αναφέρουν τα βιβλία που τους άλλαξαν τη ζωή (για παράδειγμα, στο πρώτο επεισόδιο εμφανίζεται ο Φοίβος Δεληβοριάς). Τέλος, άλλο ένα πολύ σημαντικό πλαίσιο της εκπομπής είναι πως αφιερώνεται χρόνος για προτάσεις παιδικών βιβλίων, γεγονός που μπορεί να βοηθήσει τον γονικό ρόλο, με τα βιβλία να μπορούν να σταθούν σύμμαχοι σε διάφορες δύσκολες καταστάσεις. Είναι σπουδαίο που δίνεται ο χώρος να φανεί η δουλειά των Ελλήνων παιδικών μυθιστοριογράφων, μιας και το «βιβλίο για το παιδί» αποτελεί μία κατηγορία που απαιτεί, λίγο περισσότερο, την ταύτιση της γλώσσας του συγγραφέα με αυτή του αναγνώστη για λόγους επικοινωνίας της πολιτισμικής και κοινωνικής ταυτότητας.
Το «Ανοιχτό Βιβλίο», πραγματικά, για εμένα στάθηκε η αφορμή να ξαναπιστέψω στην ελληνική τηλεόραση και να αναθεωρήσω την ταυτότητά της. Σίγουρα, υπάρχουν αξιόλογες παραγωγές και καλλιτεχνικές προεκτάσεις, ωστόσο αυτή η εκπομπή είναι μοναδική στο είδος της και για ανθρώπους που είναι βαθιά χωμένοι μέσα στην αναγνωστική τους ύπαρξη, αποτελεί μία διέξοδο προς κοινωνικοποίηση και ένα παράθυρο προς τον κόσμο. Αν κάτι μπορούμε να πούμε με σιγουριά είναι πως ο Γ. Σαρακατσάνης ταίριαξε απολύτως σε αυτόν τον τηλεοπτικό του ρόλο, αλλά και η ΕΡΤ3 άνοιξε τα φτερά της προς μια διαφορετική κατεύθυνση, προς τον δρόμο της αναγνωρισιμότητας μέσω διαφορετικών πόρων, σαν εκείνους που ο Σαρακατσάνης διαθέτει.
Είμαστε σίγουρα τυχεροί που ανοίγοντας την τηλεόραση μας στην ΕΡΤ3 κάθε Πέμπτη στις 20:00, μπορούμε να περνάμε το κατώφλι της πολιτιστικής ενημέρωσης και να ανοίγουμε την πόρτα του σπιτιού μας σε φιλοσοφικούς προβληματισμούς, σε αναγνωστικές ιδέες και νέους τρόπους κατασκευής νοήματος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Ανοιχτό Βιβλίο», ert.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Ανοιχτό Βιβλίο» με τον Γιάννη Σαρακατσάνη: Νέα εκπομπή αφιερωμένη στο βιβλίο κάνει πρεμιέρα στην ΕΡΤ3, monopoli.gr, διαθέσιμο εδώ
