Της Κωνσταντίνας Μερλέμη,
Στις 27 Νοεμβρίου 2024, ο Εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου αιτήθηκε την έκδοση εντάλματος σύλληψης σε βάρος του Μιν Αούνγκ Χλάινγκ, του επικεφαλής της χούντας στη Μιανμάρ (ή Βιρμανία). Ο Εισαγγελέας του Δ.Π.Δ., Καρίμ Χαν, δήλωσε ότι αυτή ήταν η πρώτη φορά, κατά την οποία ζητήθηκε ένταλμα σύλληψης εναντίον υψηλόβαθμου κυβερνητικού αξιωματούχου της Μιανμάρ, ο οποίος φαίνεται να φέρει ποινική ευθύνη για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Ειδικότερα, θεωρείται ότι ευθύνεται –μεταξύ άλλων– για τα εγκλήματα της απέλασης και της δίωξης που τελέστηκαν στο δεύτερο μισό του έτους 2017, κατά της μουσουλμανικής μειονότητας Ροχίνγκια.
Τι είναι όμως το ένταλμα σύλληψης του Δ.Π.Δ. και τι ακριβώς συνεπάγεται η έκδοσή του; Βάσει του Καταστατικού της Ρώμης, που αποτελεί την ιδρυτική συνθήκη του Δ.Π.Δ., και ειδικότερα δυνάμει του άρθρου 58, ο Εισαγγελέας του Δ.Π.Δ. αιτείται την έκδοση εντάλματος, η οποία πραγματοποιείται στην περίπτωση που οι δικαστές (Τμήμα Προδικασίας) πεισθούν για τη βασιμότητα των υπονοιών περί τέλεσης εγκλήματος από το ύποπτο. Συνήθως, για την έκδοση εντάλματος σύλληψης απαιτούνται περίπου τρεις μήνες, ώστε οι δικαστές να την αποφασίσουν, χωρίς, ωστόσο, αυτή να αποτελεί μια δεσμευτική, γι’ αυτούς, προθεσμία. Βάσει αυτού, το Δ.Π.Δ. μπορεί να ζητήσει είτε την προσωρινή κράτηση είτε τη σύλληψη και παράδοση του προσώπου, με την αίτηση αυτή να εκτελείται αμέσως από το κράτος προς το οποίο αυτή απευθύνεται (κράτος φύλαξης).
Το κράτος φύλαξης αποφασίζει για διάφορα ζητήματα, όπως για το αν η σύλληψη έγινε κατά τη νόμιμη διαδικασία ή αν έγιναν σεβαστά τα δικαιώματα του κατηγορουμένου, ενώ επίσης μπορεί να απολύσει προσωρινά τον συλληφθέντα κατόπιν αίτησης του. Από την παράδοση του προσώπου (ή την εκούσια εμφάνισή του) ενώπιον του Δικαστηρίου, το τελευταίο συνεδριάζει και επιβεβαιώνει το κατηγορητήριο. Βάσει αυτού, ο Εισαγγελέας θα ζητήσει τη διεξαγωγή της δίκης και ο κατηγορούμενος παραπέμπεται σε δίκη που ανατίθεται σε Τμήμα Πρώτου Βαθμού. Αφενός, ο Εισαγγελέας πρέπει να θεμελιώσει τις κατηγορίες με επαρκή αποδεικτικά στοιχεία και αφετέρου, το πρόσωπο το οποίο κατηγορείται μπορεί από την πλευρά του να αρνηθεί τις κατηγορίες και να αμφισβητήσει τα αποδεικτικά στοιχεία.
Ας δούμε, όμως, ποια γεγονότα συγκροτούν την ταυτότητα του Μ. Α. Χλάινγκ ως υπόπτου τέλεσης εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Το 2019, το Δ.Π.Δ. ξεκίνησε έρευνα για τα εγκλήματα που διέπραξε η χούντα της Μιανμάρ σε βάρος των Ροχίνγκια, σε περιοχές της Μιανμάρ και του γειτονικού Μπανγκλαντές, τα έτη 2016 και 2017. Ο στρατός της Μιανμάρ είχε προβεί στη δίωξη περίπου 750.000 Ροχίνγκια, οι οποίοι εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα και να καταφύγουν στο Μπαγκλαντές. Ο Ο.Η.Ε. είχε αναφερθεί στις διώξεις αυτές ως γενοκτονίες. Πάντως, η χουντική Κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι ουδέποτε πραγματοποιήθηκαν διώξεις και εγκλήματα σε βάρος αμάχων, αλλά αυτό που συνέβη ήταν η δίωξη τρομοκρατικών στοιχείων από τη χώρα.
Προς το παρόν, η κυβέρνηση της Μιανμάρ δεν έχει απαντήσει στο Δ.Π.Δ. σχετικά με τις κατηγορίες που αντιμετωπίζει ο Χλάινγκ. Κι αυτό γιατί η χώρα –μιας και δεν έχει υπογράψει το Καταστατικό της Ρώμης, άρα δεν είναι μέλος του Δ.Π.Δ.– δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου και θεωρεί ότι το Δ.Π.Δ. δεν έχει λόγο να εμπλέκεται με τις υποθέσεις της. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, το Δικαστήριο μπορεί να εξετάσει τις υποθέσεις αυτές, διότι πολλές από τις διώξεις και τα εγκλήματα τελέστηκαν στα σύνορα με το Μπανγκλαντές, το οποίο αποτελεί μέλος του Δ.Π.Δ., με το τελευταίο να έχει δικαιοδοσία για διασυνοριακά εγκλήματα.
Οι Ροχίνγκια, από την πλευρά τους, ασπάζονται το ένταλμα του Δ.Π.Δ. για τον αρχηγό της χούντας της Μιανμάρ, καθώς δεν θέλουν να ζουν πια ως πρόσφυγες. Όπως δηλώνουν και οι ίδιοι, χρειάζονται διαβεβαιώσεις ότι δεν θα υποστούν ξανά διώξεις, δολοφονίες, βιασμούς. Η υποταγή, η συνεχής ρατσιστική αντιμετώπιση και η βίαιη ισλαμοφοβία που διαιωνίζεται από τους στρατιωτικούς και εθνο-εθνικιστές Βουδιστές της Μιανμάρ, είχαν περάσει σε δεύτερη μοίρα στη διεθνή πολιτική σκηνή, λόγω του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας και του Παλαιστινιακού, ωστόσο το Δ.Π.Δ. ανέλαβε δράση και δίνει την προσοχή που αρμόζει και στα εγκλήματα τα διαπραττόμενα από το χουντικό καθεστώς της Μιανμάρ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- No accountability, no justice: Rohingya embrace ICC warrant sought for Myanmar junta chief, Anadolu Agency, διαθέσιμο εδώ
- Statement of ICC Prosecutor Karim A.A. Khan KC: Application for an arrest warrant in the situation in Bangladesh/Myanmar, ICC, διαθέσιμο εδώ
- Arrest warrant sought for Myanmar Commander-in-Chief for Rohingya crimes, UN News, διαθέσιμο εδώ
