Της Μαρίας Μαυρομανωλάκη,
Σε μια εποχή κλιμακούμενων περιβαλλοντικών κρίσεων, η παγκόσμια αλληλεγγύη καθίσταται ακρογωνιαίος λίθος για τη δράση κατά της κλιματικής αλλαγής. Η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας και τα συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν οδηγήσει τη διεθνή κοινότητα σε μια κρίσιμη καμπή, που χρήζει άμεσης κι οικουμενικής συνεργασίας με σκοπό την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Ωστόσο, η χάραξη της κλιματικής πολιτικής υλοποιείται υπό συνθήκες αβεβαιότητας και διχασμού, με τα έθνη να ζυγίζουν τη λεπτή ισορροπία μεταξύ της περιβαλλοντικής ευθύνης και των οικονομικών προτεραιοτήτων.
Πρόσφατες εξελίξεις στο διεθνές προσκήνιο ανέδειξαν το χάσμα μεταξύ των εθνών ως προς τα διαφορετικά οράματα σχετικά με τη διαμόρφωση πολιτικής κατά της περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Ειδικότερα, ο Πρόεδρος της Αργεντινής, Javier Milei, υιοθέτησε αμφιλεγόμενη στάση, αποσύροντας την αντιπροσωπεία της Αργεντινής από τη COP29, μια κρίσιμη σύνοδο κορυφής του Ο.Η.Ε, που διεξήχθη στο Αζερμπαϊτζάν. Η διάσκεψη αποσκοπούσε στην εξασφάλιση χρηματοδότησης για την καταπολέμηση των κλιματικών επιπτώσεων που μαστίζουν τα ευάλωτα έθνη. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Αργεντινής, Gerardo Werthein, δήλωσε ότι η αποχώρηση της αντιπροσωπείας οφείλεται σε μια προσπάθεια «αναστοχασμού» κι «επανεκτίμησης της κατάστασης» αναφορικά με τις κλιματικές πολιτικές.
Ο Αργεντινός Πρόεδρος, γνωστός για τις φιλελεύθερες ακροδεξιές απόψεις του και τον σκεπτικισμό του απέναντι στην κυρίαρχη κλιματική επιστήμη, λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας στο πεδίο της διεθνούς κλιματικής πολιτικής. Απορρίπτοντας την κλιματική κρίση ως «σοσιαλιστικό ψέμα» και χαρακτηρίζοντας τις παγκόσμιες συμφωνίες για το κλίμα ως απειλή για την κυριαρχία, έχει τοποθετηθεί ηχηρά ως επικριτής του καθιερωμένου διεθνούς πλαισίου για την περιβαλλοντική κρίση. Μάλιστα, η απομονωτική προσέγγιση του Milei στη COP29 έχει εγείρει αντιδράσεις για την πιθανή υπονόμευση των οικονομικών και περιβαλλοντικών συμφερόντων της Αργεντινής και, παράλληλα, έχει τροφοδοτήσει ανησυχίες ως προς το ενδεχόμενο αποχώρησής της από τη Συμφωνία του Παρισιού.
Η Συμφωνία του Παρισιού είναι μια διεθνής συνθήκη, που θεσπίστηκε το 2015 κι έχει επικυρωθεί από σχεδόν όλες τις χώρες παγκοσμίως, με σκοπό την αντιμετώπιση των κλιματικών μεταβολών. Πρωταρχικός στόχος της είναι η ουσιαστική μείωση των εκπομπών αερίων σε μια προσπάθεια περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5 βαθμούς Κελσίου από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Επίσης, απαιτεί από τα συμβαλλόμενα μέρη της να δηλώνουν ανά πενταετία τα μέτρα που λαμβάνουν για την άμβλυνση του προβλήματος, δηλαδή την εθνικά καθορισμένη συνεισφορά τους (nationally determined contribution – NDC).
Οι ενέργειες του Milei εναρμονίζονται με μια ευρύτερη ιδεολογική τάση μεταξύ των δεξιών ηγετών που αμφισβητούν τις πολυμερείς περιβαλλοντικές συμφωνίες. Κατά την πρώτη θητεία του, o Αμερικανός Πρόεδρος Donald Trump απέσυρε τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού το 2017, υποστηρίζοντας ότι αποτελεί τροχοπέδη για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Καμία άλλη χώρα δεν ακολούθησε το παράδειγμά του, ενώ η επόμενη κυβέρνηση του Joe Biden ανανέωσε τη δέσμευση των ΗΠΑ στους στόχους της συνθήκης. Ωστόσο, μετά την επανεκλογή του Trump στην προεδρία και την υπόσχεση δρομολόγησης μιας δεύτερης αποχώρησης των ΗΠΑ από τη συνθήκη κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, αναζωπυρώνονται οι ανησυχίες ως προς τη δέσμευση των υπολοίπων συμβαλλομένων μερών. Άλλωστε, η σύγκλιση των πολιτικών κατευθύνσεων μεταξύ Trump και Milei ήταν κατά πολλούς αναλυτές προδιαγεγραμμένη, αφού ο Αργεντινός Πρόεδρος έχει εκφράσει συχνά το θαυμασμό του για τον Αμερικανό ομόλογό του, επιθυμώντας να ενδυναμώσει τους δεσμούς των δύο χωρών.
Η αποχώρηση της αργεντινής αντιπροσωπείας από τη COP29 έχει πυροδοτήσει έντονες συζητήσεις τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και στην εγχώρια πολιτική σκηνή. Οι οπαδοί της χαιρετίζουν την εθνική κυριαρχία και την προτεραιοποίηση του οικονομικού πραγματισμού, αμφισβητώντας την υπέρμετρη παρέμβαση των διεθνών θεσμών. Αντιθέτως, οι επικριτές της υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μια επικίνδυνη αποποίηση ευθύνης σε μια κρίσιμη συγκυρία για τον πλανήτη, που εγκυμονεί τον κίνδυνο αποξένωσης της Αργεντινής από ζωτικές παγκόσμιες συνεργασίες και υπονόμευσης της εσωτερικής και διεθνούς κλιματικής προόδου.
Η στάση του Milei, αναφορικά με τη διαχείριση της περιβαλλοντικής αποδιάρθρωσης, συνιστά ένα τολμηρό, αμφιλεγόμενο και δυνητικά μετασχηματιστικό κεφάλαιο στην περιβαλλοντική ιστορία της Αργεντινής. Η στάθμιση κι εξισορρόπηση της περιβαλλοντικής ευθύνης με την οικονομική ανάκαμψη και ανάπτυξη αποτελεί πρόκληση που έχει διχάσει τη διεθνή κοινότητα, καθώς διαδραματίζονται σημαντικές μεταβολές στην ηγεσία, στις προτεραιότητες και στη διεθνή συνεργασία.
Καθώς εκτυλίσσεται η προεδρία του Milei, αναμένουμε αν η προσέγγισή του θα επιφέρει, όχι μόνο τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου της Αργεντινής στον παγκόσμιο αγώνα υπέρ της περιβαλλοντικής αφύπνισης και δράσης, αλλά και μια πιθανή διαταραχή της εύθραυστης διεθνούς δέσμευσης για την ενίσχυση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και του μετριασμού των κλιματικών κινδύνων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Fears grow that Milei will withdraw Argentina from Paris climate accord, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Argentina Mulls Exiting Paris Climate Deal, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- Argentina mulls Paris climate agreement exit with Trump, Politico, διαθέσιμο εδώ
- What will happen if Argentina quits Paris Climate Agreement?, DW, διαθέσιμο εδώ
